Huwag Balewalain ang Pre-Trial: Pagtalakay sa Desisyon ng Korte Suprema sa Parañaque Kings Enterprises vs. Santos

G.R. No. 194638, July 02, 2014

Sa isang mundo kung saan ang oras ay ginto, ang pagiging episyente sa sistema ng hustisya ay mahalaga. Isipin na lamang ang isang negosyo na natigil dahil sa isang kaso na hindi umuusad. O kaya naman, isang indibidwal na nangangarap na makamit ang katarungan ngunit napapagod na sa tagal ng proseso. Sa kaso ng Parañaque Kings Enterprises, Inc. v. Catalina L. Santos, ipinakita ng Korte Suprema ang kahalagahan ng pagsunod sa mga patakaran ng korte, partikular na sa bahagi ng pre-trial. Ang desisyong ito ay nagpapaalala sa lahat na ang pagbalewala sa pre-trial ay mayroong mabigat na kahihinatnan.

Ang Konsepto ng Pre-Trial sa Batas Pilipino

Ang pre-trial ay isang mahalagang yugto sa civil procedure sa Pilipinas. Ito ay isinasaad sa Rule 18 ng Rules of Court. Ang pangunahing layunin ng pre-trial ay upang mapabilis ang pagdinig ng kaso. Ayon sa Section 1, Rule 18 ng Rules of Court, ang layunin ng pre-trial ay:

“SECTION 1. Pre-trial; mandatory. — In any action, after the last pleading has been served and filed, it shall be the duty of the plaintiff and the defendant to appear, either personally, or through counsel, at a pre-trial conference to consider the following:

(a) The possibility of an amicable settlement or of submission to alternative modes of dispute resolution;

(b) The simplification of the issues;

(c) The necessity or desirability of amendments to the pleadings;

(d) The stipulations or admissions of facts and documents to avoid unnecessary proof;

(e) The limitation of the number of witnesses;

(f) The advisability of a preliminary reference of issues to a commissioner;

(g) The propriety of rendering judgment on the pleadings, or summary judgment, or of dismissing the action should a valid ground therefor be found to exist;

(h) The procedure in case of failure to reach an amicable settlement; and

(i) Such other matters as may aid in the prompt disposition of the action.”

Sa madaling salita, sa pre-trial, tinatalakay ang posibilidad ng settlement, pinapasimple ang mga isyu, at inaayos ang mga detalye upang mapadali ang paglilitis. Ito ay isang pagkakataon upang maiwasan ang mas mahabang proseso ng pagdinig kung posible.

Kung ang isang partido ay hindi sumipot sa pre-trial o kaya naman ay ayaw sumunod sa mga utos ng korte tungkol dito, maaaring magkaroon ito ng negatibong resulta para sa kanila. Isa sa mga posibleng kahihinatnan ay ang pagbasura ng kaso. Ito ay nakasaad sa Rule 17, Section 3 ng Rules of Court:

“SEC. 3. Dismissal due to fault of plaintiff. — If, for no justifiable cause, the plaintiff fails to appear on the date of the presentation of his evidence in chief on the complaint, or to prosecute his action for an unreasonable length of time, or to comply with these Rules or any order of the court, the complaint may be dismissed upon motion of the defendant or upon the court’s own motion, without prejudice to the right of the defendant to prosecute his counterclaim in the same or in a separate action. This dismissal shall have the effect of an adjudication upon the merits, unless otherwise declared by the court.”

Ang kasong Parañaque Kings Enterprises ay isang malinaw na halimbawa kung paano naipatupad ang Rule 17, Section 3 dahil sa pagmamatigas ng isang partido sa pre-trial.

Ang Kwento ng Kaso: Mula Kontrata ng Upa Hanggang Pagbasura ng Reklamo

nagsimula ang lahat sa isang kontrata ng upa sa pagitan ni Catalina Santos at Frederick Chua. Sa kontratang ito, binigyan si Chua ng “first option or priority to buy” sakaling ipagbenta ni Santos ang lupa. Inilipat ni Chua ang kanyang karapatan kay Lee Ching Bing, at pagkatapos, kay Parañaque Kings Enterprises (PKEI).

Nang malaman ng PKEI na ipinagbenta ni Santos ang lupa kay David Raymundo nang walang paunang alok sa kanila, naghain sila ng reklamo sa korte. Iginiit nila na nilabag ang kanilang karapatan sa “first option to buy”.

Sa unang pagdinig sa Regional Trial Court (RTC), ibinasura ang reklamo dahil umano’y walang sapat na basehan. Pumunta ang PKEI sa Court of Appeals (CA), ngunit kinatigan din ang RTC. Ngunit hindi sumuko ang PKEI, at sa Korte Suprema, binaliktad ang desisyon. Ipinadala muli ang kaso sa RTC para sa pagpapatuloy ng pagdinig.

Sa RTC, naghain ng sagot si Santos at Raymundo, ngunit may mga alegasyon umano na sumasalungat sa naunang desisyon ng Korte Suprema. Dahil dito, nagmosyon ang PKEI na tanggalin ang mga alegasyong ito. Tinanggihan ito ng RTC, at pati na rin ang kanilang motion for reconsideration at motion for inhibition ng judge.

Nakatakda ang pre-trial noong July 7, 1998. Nagmosyon ang PKEI na kanselahin ang pre-trial dahil maghahain daw sila ng petition for certiorari sa CA. Ngunit, kahit hindi pinagbigyan ang kanilang mosyon, hindi sumipot ang abogado ng PKEI sa pre-trial. Dahil dito, ibinasura ng RTC ang reklamo ng PKEI dahil sa pagtanggi nilang mag-pre-trial.

Muling umapela ang PKEI sa CA, ngunit kinatigan ang RTC. Umakyat muli sila sa Korte Suprema. Ang pangunahing isyu na dinala sa Korte Suprema ay kung tama ba ang ginawa ng CA na kinatigan ang RTC sa pagbasura ng reklamo dahil sa pagtanggi ng PKEI na mag-pre-trial.

Sa desisyon ng Korte Suprema, sinabi nila:

“The pattern to delay the pre-trial of the instant case is quite evident from the foregoing. Petitioner clearly trifled with the mandatory character of a pre-trial, which is a procedural device intended to clarify and limit the basic issues raised by the parties and to take the trial of cases out of the realm of surprise and maneuvering. More significantly, a pre-trial has been institutionalized as the answer to the clarion call for the speedy disposition of cases.”

Idinagdag pa ng Korte Suprema:

“Thus, in light of the foregoing, petitioner’s refusal to proceed with the pre-trial could not be justified by the filing of the petition for certiorari and prohibition. Petitioner’s assertion that the alleged “sham, contemptuous lies contained in respondents’ Answer should be stricken off from the records” first before the pre-trial could proceed is, at best, speculative as it was palpably anchored on the mere supposition that its petition would be granted.”

Dahil dito, kinatigan ng Korte Suprema ang CA at RTC. Tama umano ang pagbasura ng reklamo ng PKEI dahil sa kanilang pagmamatigas na sumipot sa pre-trial.

Mga Aral Mula sa Kaso: Praktikal na Implikasyon

Ang kasong ito ay nagbibigay ng ilang mahahalagang aral, lalo na sa mga negosyo at indibidwal na sangkot sa mga kasong sibil:

• Huwag balewalain ang pre-trial. Ito ay isang mandatoryong proseso na may layuning mapabilis ang kaso. Ang pagtanggi o pagbalewala dito ay maaaring magdulot ng pagbasura ng iyong reklamo.
• Sundin ang mga utos ng korte. Kung hindi ka sumasang-ayon sa isang utos ng korte, mayroong tamang paraan para umapela. Ngunit ang direktang pagsuway ay maaaring magkaroon ng masamang resulta.
• Maging handa at ihanda ang iyong abogado para sa pre-trial. Siguraduhin na ang iyong abogado ay may sapat na kaalaman sa kaso at handang makipag-negosasyon at mag-stipulate sa mga isyu.
• Ang paghahain ng petition for certiorari ay hindi awtomatikong suspensyon ng proceedings sa lower court. Kailangan ng temporary restraining order (TRO) o writ of preliminary injunction para masuspinde ang proceedings.
• Ang pagiging episyente sa paglilitis ay responsibilidad ng parehong partido at ng korte. Huwag maging sanhi ng pagkaantala ng kaso.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Tanong 1: Ano ang mangyayari kung hindi ako makasipot sa pre-trial?

Sagot: Kung ikaw ang plaintiff at hindi ka sumipot, maaaring ibasura ang iyong reklamo. Kung ikaw naman ang defendant at hindi ka sumipot, maaaring ituloy ang pre-trial nang wala ka at tanggapin ang ebidensya ng plaintiff.

Tanong 2: Maaari bang i-postpone ang pre-trial?

Sagot: Oo, maaari, ngunit dapat mayroong sapat na dahilan at dapat itong aprubahan ng korte. Hindi dapat basta-basta ang pagpapostpone.

Tanong 3: Ano ang pagkakaiba ng pre-trial sa trial proper?

Sagot: Ang pre-trial ay isang pagpupulong bago ang mismong pagdinig (trial proper). Sa pre-trial, inaayos ang mga detalye ng kaso at tinatalakay ang posibilidad ng settlement. Sa trial proper naman, pormal na idinudulog ang ebidensya at testimonya ng mga saksi.

Tanong 4: Ano ang ibig sabihin ng “adjudication upon the merits” sa dismissal ng kaso?

Sagot: Ibig sabihin nito, ang pagbasura ng kaso ay parang desisyon na mismo sa merito ng kaso. Mahihirapan ka nang magsampa muli ng parehong kaso.

Tanong 5: Ano ang dapat kong gawin kung hindi ako sang-ayon sa utos ng korte tungkol sa pre-trial?

Sagot: Kumonsulta agad sa iyong abogado. Maaaring may mga legal na remedyo tulad ng motion for reconsideration o petition for certiorari, ngunit dapat itong gawin sa tamang paraan at sa loob ng takdang panahon.

Kung ikaw ay nahaharap sa isang kasong sibil at nangangailangan ng gabay, huwag mag-atubiling kumonsulta sa ASG Law. Kami ay may mga abogado na eksperto sa civil procedure at handang tumulong sa iyo. Magpadala ng email sa hello@asglawpartners.com o kaya naman ay makipag-ugnayan dito para sa konsultasyon. Ang ASG Law ay katuwang mo sa pagkamit ng hustisya.