Kailan Dapat Gamitin ang Certiorari at Apela: Paglilinaw Mula sa Korte Suprema

G.R. No. 200727, March 04, 2013

INTRODUKSYON

Sa mundo ng batas, madalas tayong mapaharap sa mga sitwasyon kung saan kailangan nating umapela sa desisyon ng korte. Ngunit, may pagkakataon din na ang remedyo ay hindi apela, kundi certiorari. Para sa isang ordinaryong mamamayan o maging sa mga negosyante, ang pagpili sa tamang legal na daan ay kritikal. Kapag nagkamali ng hakbang, maaaring masayang ang panahon, pera, at pagkakataong maipanalo ang kaso. Ang kasong Villamar-Sandoval vs. Cailipan ay nagbibigay linaw sa mahalagang pagkakaiba at eksklusibong katangian ng certiorari at apela sa sistema ng hustisya sa Pilipinas.

Sa kasong ito, ang pangunahing tanong ay kung tama ba ang ginawang remedyo ng mgaRespondents na maghain ng certiorari sa Court of Appeals (CA) kasabay ng kanilang apela sa parehong korte. Nilinaw ng Korte Suprema na ang dalawang remedyong ito ay hindi maaaring gamitin nang sabay o sunod-sunod. Ang pag-unawa sa prinsipyong ito ay mahalaga upang maiwasan ang procedural na pagkakamali na maaaring magresulta sa pagkadismis ng kaso.

LEGAL NA KONTEKSTO: ANO ANG CERTIORARI AT APELA?

Upang lubos na maintindihan ang desisyon sa Villamar-Sandoval vs. Cailipan, mahalagang alamin muna ang kaibahan ng certiorari at apela. Pareho itong mga paraan upang marepaso ang desisyon ng isang mababang korte, ngunit magkaiba ang kanilang saklaw at mga batayan.

Apela. Ayon sa Rule 41 ng Rules of Court, ang apela ay ang karaniwang remedyo upang marepaso ang isang pinal na desisyon ng Regional Trial Court (RTC). Kapag ang isang partido ay hindi sumasang-ayon sa pinal na desisyon ng RTC, maaari siyang umapela sa Court of Appeals. Ang apela ay nakatuon sa pagrepaso sa buong desisyon ng mababang korte, kasama na ang mga factual at legal na basehan nito. Halimbawa, kung natalo ka sa isang kaso sa RTC dahil naniniwala kang mali ang pag-appreciate ng korte sa ebidensya o mali ang pag-apply ng batas, ang apela ang tamang remedyo.

Certiorari. Sa kabilang banda, ang certiorari, sa ilalim ng Rule 65 ng Rules of Court, ay isang espesyal na remedyo na ginagamit lamang kapag mayroong grave abuse of discretion na ginawa ang mababang korte. Ibig sabihin, lumagpas ang korte sa kanyang kapangyarihan o kaya naman ay ginawa niya ito sa paraang arbitraryo at mapang-abuso. Ang certiorari ay hindi isang apela. Hindi ito ginagamit upang marepaso ang tama o mali ng desisyon batay sa ebidensya o batas. Sa halip, ito ay nakatuon lamang sa kung nagkaroon ba ng malubhang pag-abuso sa diskresyon na nagresulta sa kawalan ng hurisdiksyon o labis na paglagpas dito. Mahalagang tandaan na ang certiorari ay dapat gamitin lamang kung walang ibang remedyo na magagamit, tulad ng apela.

Ayon sa Rule 65, Seksyon 1 ng Rules of Court:

“When any tribunal, board or officer exercising judicial or quasi-judicial functions has acted without or in excess of its or his jurisdiction, or with grave abuse of discretion amounting to lack or excess of jurisdiction, and there is no appeal, nor any plain, speedy, and adequate remedy in the ordinary course of law, a person aggrieved thereby may file a verified petition in the proper court, alleging the facts with certainty and praying that judgment be rendered annulling or modifying the proceedings of such tribunal, board or officer as the law requires, but without prejudice to the rights of private respondents.”

Sa madaling salita, ang certiorari ay isang “emergency exit” sa sistema ng korte, na ginagamit lamang kapag mayroong seryosong pagkakamali na nangyari sa proseso na hindi maitutuwid ng ordinaryong apela.

PAGHIMAY SA KASO: VILLAMAR-SANDOVAL VS. CAILIPAN

Ang kaso ay nagsimula nang magsampa si Irene Villamar-Sandoval (Petitioner) ng reklamo para sa damages laban kay Jose Cailipan at iba pang Respondents sa RTC. Ayon kay Villamar-Sandoval, siya ay napinsala dahil sa malisyosong kasong libelo na isinampa laban sa kanya ni Cailipan, na sinuportahan ng mga affidavits ng ibang Respondents.

Mga Pangyayari sa RTC:

1. Deklarasyon ng Default. Matapos mabigong dumalo ang abogado ng Respondents sa pre-trial conference at magsumite ng pre-trial brief, idineklara ng RTC ang Respondents na in default.
2. Motion for Reconsideration. Nagsumite ang abogado ng Respondents ng Motion for Reconsideration, ngunit ito ay ibinasura ng RTC. Pinanindigan ng RTC ang deklarasyon ng default dahil sa kapabayaan ng abogado ng Respondents.
3. Ex Parte Presentation of Evidence. Dahil sa default, pinayagan ang Petitioner na magpresenta ng ebidensya ex parte. Pagkatapos nito, isinumite ang kaso para sa desisyon.
4. Desisyon ng RTC. Nagdesisyon ang RTC pabor kay Villamar-Sandoval.

Pag-apela sa Court of Appeals (CA) at ang Dilemma ng Certiorari:

Bago pa man matanggap ng Respondents ang desisyon ng RTC, naghain na sila ng Petition for Certiorari sa CA, nag-aakusang nagkaroon ng grave abuse of discretion ang RTC sa pagdedeklara sa kanila na in default. Pagkatapos matanggap ang desisyon ng RTC, naghain din sila ng Notice of Appeal sa CA, kasabay ng Amended Notice of Appeal Ad Cautelam, na naglilinaw na hindi nila inaabandona ang kanilang Petition for Certiorari.

Desisyon ng Court of Appeals (CA):

Pinaboran ng CA ang Respondents. Bagama’t tinanggihan nito ang argumento tungkol sa improper venue, sinet aside naman nito ang mga order ng RTC na nagdedeklara sa Respondents na in default. Ayon sa CA, mas makatarungan na payagan ang Respondents na magpresenta ng kanilang ebidensya. Binigyang diin ng CA ang prinsipyo ng substantial justice, na nagsasabing mas mahalaga na marinig ang magkabilang panig kaysa maging mahigpit sa teknikalidad.

“it would be most unfair” to declare respondents in default for their lawyer’s failure to attend the pre-trial conference.”

Desisyon ng Korte Suprema:

Binaliktad ng Korte Suprema ang desisyon ng CA. Ayon sa SC, nagkamali ang CA sa pagpabor sa Petition for Certiorari ng Respondents dahil naging moot na ito nang maghain ang Respondents ng apela. Nilinaw ng Korte Suprema ang prinsipyong eksklusibo at hindi sunod-sunod na katangian ng certiorari at apela.

“It is well-settled that the remedies of appeal and certiorari are mutually exclusive and not alternative or successive. The simultaneous filing of a petition for certiorari under Rule 65 and an ordinary appeal under Rule 41 of the Revised Rules of Civil Procedure cannot be allowed since one remedy would necessarily cancel out the other.”

Ipinaliwanag ng SC na kapag naghain na ng apela, ang Petition for Certiorari ay nawawalan na ng saysay. Ang apela ang tamang remedyo upang marepaso ang buong desisyon ng RTC, kasama na ang isyu ng default. Dapat umanong inurong na lamang ng Respondents ang kanilang Petition for Certiorari nang maghain sila ng apela, o kaya naman ay hiniling na ikonsolida ang dalawang kaso sa CA. Dahil hindi nila ito ginawa, dapat lamang ibasura ang Petition for Certiorari.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ANO ANG ARAL MULA SA KASONG ITO?

Ang kasong Villamar-Sandoval vs. Cailipan ay nagtuturo ng mahalagang aral tungkol sa pagpili ng tamang legal na remedyo. Narito ang ilang praktikal na implikasyon:

• Piliin ang Tamang Remedyo sa Tamang Panahon. Mahalagang malaman kung ang dapat bang gamitin ay certiorari o apela. Kung ang problema ay grave abuse of discretion sa isang interlocutory order (hindi pa pinal na order), at walang apela, maaaring gamitin ang certiorari. Ngunit kapag pinal na ang desisyon, apela na ang karaniwang remedyo.
• Eksklusibo, Hindi Sunod-sunod. Hindi maaaring gamitin ang certiorari at apela nang sabay o sunod-sunod para sa parehong isyu. Kapag may apela, ang certiorari ay karaniwang hindi na nararapat.
• Konsultahin ang Abogado. Ang pagpili ng tamang remedyo ay komplikado at nangangailangan ng legal na kaalaman. Mahalagang kumonsulta sa isang abogado upang matiyak na tama ang hakbang na gagawin.
• Pag-iingat sa Procedural Rules. Ang kasong ito ay nagpapakita kung gaano kahalaga ang pagsunod sa mga procedural rules. Ang pagkakamali sa pagpili ng remedyo ay maaaring maging sanhi ng pagkadismis ng kaso, kahit pa may merito ang iyong argumento.

SUSING ARAL:

• Certiorari vs. Apela: Magkaibang remedyo para sa magkaibang sitwasyon.
• Eksklusibong Remedyo: Hindi maaaring gamitin nang sabay o sunod-sunod.
• Konsultasyon sa Abogado: Mahalaga para sa tamang legal na stratehiya.
• Procedural Compliance: Kritikal para sa tagumpay ng kaso.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

Tanong 1: Ano ang pinagkaiba ng certiorari at apela sa simpleng pananalita?
Sagot: Isipin mo na ang apela ay parang pagrereklamo sa buong desisyon – sinasabi mong mali ang desisyon mismo. Ang certiorari naman ay parang sinasabi mong nagkamali ang korte sa proseso, parang lumabag sila sa rules o naging unfair sila.

Tanong 2: Kailan ako dapat mag-file ng certiorari?
Sagot: Mag-file ng certiorari kapag naniniwala kang nagkaroon ng grave abuse of discretion ang mababang korte sa isang interlocutory order (hindi pa pinal na desisyon) at walang remedyo ng apela. Halimbawa, kung bigla kang hindi pinayagang magpresenta ng ebidensya nang walang sapat na dahilan.

Tanong 3: Kapag nag-file ako ng certiorari at natalo, pwede pa ba akong umapela kapag lumabas na ang pinal na desisyon?
Sagot: Hindi na. Dahil eksklusibo ang certiorari at apela, ang pagpili ng certiorari ay maaaring maging hadlang sa pag-apela sa pinal na desisyon kung para sa parehong isyu. Mahalagang tiyakin na tama ang remedyo na gagamitin.

Tanong 4: Ano ang mangyayari kung nag-file ako ng certiorari tapos nag-file din ako ng apela?
Sagot: Ayon sa kasong Villamar-Sandoval, ang Petition for Certiorari mo ay maaaring ibasura dahil naging superfluous na ito dahil sa apela. Ang apela ang mas prayoridad na remedyo para sa pinal na desisyon.

Tanong 5: Paano kung hindi ako sigurado kung certiorari o apela ang dapat kong gamitin?
Sagot: Kumonsulta agad sa isang abogado. Eksperto ang mga abogado sa pagtukoy ng tamang legal na remedyo at proseso. Ang pagkakamali sa pagpili ng remedyo ay maaaring magdulot ng malaking problema sa kaso mo.

Nalilito pa rin sa pagkakaiba ng certiorari at apela? Huwag mag-atubiling kumonsulta sa ASG Law! Ang aming mga abogado ay eksperto sa Philippine jurisprudence at handang tumulong sa iyo sa pagpili ng tamang legal na daan. Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa amin sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)