Pinagtibay ng Korte Suprema na ang isang aksyon para sa reconveyance ay hindi hadlang sa pagpapatupad kung ang pagmamay-ari ng isang tao ay napatunayang nakuha sa pamamagitan ng panlilinlang. Ang desisyon na ito ay nagpapatibay sa karapatan ng mga tunay na nagmamay-ari na mabawi ang kanilang lupa na nairehistro sa pangalan ng iba sa pamamagitan ng pandaraya. Ang hatol ay nagbibigay linaw sa mga remedyo na magagamit sa mga biktima ng maling pagpaparehistro ng lupa at nagbibigay diin sa kahalagahan ng integridad sa sistema ng pagpapatala ng lupa.

Pagbawi ng Lupa: Paano Nasasangkot ang Panlilinlang sa mga Usapin ng Pagmamay-ari?

Ang kasong ito ay umiikot sa dalawang magkadikit na lote, Lot 1323 at Lot 1324, sa General Tinio, Nueva Ecija. Ang mga petisyoner, mga tagapagmana ng mga yumaong mag-asawang Bernardo at Ronquillo, ay nagmamay-ari ng Lot 1323-B, habang ang mga respondent, ang mga mag-asawang Gamboa at Caballero, ay nag-okupa sa Lot 1324. Natuklasan ng mga respondent na ang 14,749 metro kwadrado ng kanilang lupa ay kasama sa titulo ng mga petisyoner, na humantong sa isang demanda para sa pagpapawalang-bisa ng titulo at/o reconveyance. Ang puso ng usapin ay nakasalalay sa mga paratang ng panlilinlang laban sa mga nauna sa mga petisyoner sa pagkakaroon ng maling pagpaparehistro ng lupa.

Ayon sa mga respondent, dinaya umano ng mga nauna sa mga petisyoner ang pagkuha ng plano ng relokasyon na nagpalaki nang malaki sa lugar ng kanilang lupa. Ito ay ginamit upang makakuha ng isang libreng patente, na humahantong sa paglabas ng isang titulo na labag sa batas na kasama ang isang bahagi ng Lot 1324 ng mga respondent. Ang RTC at CA ay pumabor sa mga respondent, na nag-uutos sa mga petisyoner na ipaghiwalay ang pinagtatalunang bahagi. Ang mga petisyoner ay nag-apela sa Korte Suprema, na iginiit na ang demanda ng mga respondent ay isang collateral na pag-atake sa kanilang titulo. Subalit, tinanggihan ng Korte Suprema ang argumento na ito, na sinasabi na ang isang aksyon para sa reconveyance ay isang naaangkop na remedyo kapag ang ari-arian ay nakuha sa pamamagitan ng panlilinlang. Nanindigan ang korte na ang isang titulo ay hindi maaaring gamitin upang protektahan ang isang mananakop o takpan ang pandaraya.

Napagpasyahan ng Korte Suprema na ang demanda ng mga respondent ay hindi isang collateral na pag-atake sa titulo ng mga petisyoner. Ang isang collateral na pag-atake ay isang pagtatangka na talunin ang isang titulo sa isang paglilitis na hindi idinisenyo para sa layuning iyon. Sa kasong ito, partikular na hinahangad ng mga respondent na itama ang isang di-umano’y maling pagpaparehistro. Ang isang aksyon para sa reconveyance ay isang aksyon in personam, ibig sabihin, ito ay nagtutulak sa isang tao na itama ang isang pagkakamali sa pagpaparehistro. Ang nasabing aksyon ay mahusay na ginamit, lalo na sa isang sitwasyon kung saan may malinaw na elemento ng panlilinlang na napatunayan nang lubusan.

Binigyang-diin ng korte na maaaring hamunin ang pandaraya, at iginiit na ang mga respondent ay nagpakita ng sapat na katibayan upang ipakita ang panlilinlang. Kabilang dito ang katibayan ng mas naunang plano ng paghahati na nagpapakita ng isang mas maliit na lugar ng lupa, at ang katotohanan na ang aplikasyon ng libreng patente ng mga petisyoner ay hindi sinusuportahan ng isang naaprubahang teknikal na paglalarawan. Bukod dito, ang court ay sumandal sa kaso ni Spouses Clemente and Gregoria Paredes, kung saan ginamit umano ng ama ng mga petisyuner na si Pedro Bernardo ang parehong pandaraya sa pagkuha ng malaking bahagi ng lupa ng Spouses Clemente and Gregoria Paredes, at sinabing:

“cannot be faulted in believing that Pedro Bernardo also caused the inclusion in his title of a portion of the former’s lot which happened simultaneously with the encroachment into the adjacent Paredes lot.”

Ang pagtatatag ng pagkakakilanlan at pagmamay-ari ng Lot 1324 ng mga respondent ay napatunayan sa pamamagitan ng dokumentaryo at testimonial na katibayan. Nakita ng Korte Suprema na iniharap ng mga respondent ang Kasulatan ng Bilihang Tuluyan, kung saan binili nila ang Lot 1324 noong 1978. Pagkatapos, nakitaan ang kanilang pagbabayad ng buwis, at kanilang aktuwal na pag-okupa at paglinang ng lupa nang walang hadlang. Ang kasunduan ay hindi kailangang tukuyin ang lote bilang “Lot 1324” hangga’t ang katibayan ay nagpapakita ng 42,643 sq. m. ng ari-arian. ang may mga parehong parsela ng lupa at bukirin ay nanatili. Natukoy nito ang pagmamay-ari nila bilang lehitimo at naging basehan para sa kanilang paghahabol para sa reconveyance.

Sa ganitong sitwasyon, ang argument ng mga petisyoner sa pag-okupa o pag-angkin ng mga respondent sa kanilang ari-arian ay hindi nagtagumpay. Hindi nila nakita na maaaring ituro o magkaroon ng kahit isang piraso ng katibayan upang ipakita kung paano sumasagabal ang mga respondent sa kanilang lupain sa una. Ang Korte Suprema ay nabigyang-pansin ang madalas na pagsasabing pagkakasangkot ay tinalakay nang lubusan. Katulad nito, sila, tulad ng inilarawan dati, ay nasa kontrol at pag-aari ng kabuuang Lot 1324 sapul nang nakuha nila ang mga pag-aari, dahil sa napagtibay na Katitikan ng Bilihan na may petsang May 15, 1978.

Sa pagsasaalang-alang sa batas ng laches at prescription, hinahangad ng Korte Suprema na pagtibayin na ang demanda ng mga respondent ay napapanahon, kaya hindi na sila napilitan na sumunod dito. Ayon sa nabanggit, nagpapanggap na napaka-ingat at nagkakaisa rin, kaya hindi na napilitang magsagawa o magsampa ng isang aksyon upang protektahan o panatilihin ang anumang mga karapatan hangga’t nananatili itong kinokontrol ng alinman sa mga dating kinatawan.

Dapat maunawaan na ang pasya ng Korte Suprema ay batay sa mga natatanging katotohanan ng kasong ito, lalo na ang pagpapakita ng pandaraya. Bukod dito, pinagtibay ang Korte Suprema na ang mga respondent ang mga tunay na partido sa interes at, sa pamamagitan ng pagkakaroon at tagumpay na nakamtan laban sa kanila, naging kuwalipikado para sa tulong na kanilang hinahanap. Sa kabuuan, pinagtibay ng Korte Suprema ang mga naunang desisyon, na nagpapatibay sa mga karapatan ng mga respondent sa kanilang lupain. Nagbigay diin ito sa prinsipyong hindi maaaring gamitin ang isang titulo ng Torrens upang masakop ang pandaraya o upang protektahan ang mga nag-aangkin nang hindi nararapat sa lupa.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung dapat bang magtagumpay ang mga respondent sa kanilang demanda para sa reconveyance at pagpapawalang-bisa ng titulo batay sa pag-aakusa ng panlilinlang sa bahagi ng mga nauna sa mga petisyuner sa pagkakaroon ng titulo sa lupa.
Ano ang aksyon para sa reconveyance?	Ang aksyon para sa reconveyance ay isang legal na remedyo na magagamit sa isang taong ang ari-arian ay maling nairehistro sa pangalan ng iba sa pamamagitan ng panlilinlang o pagkakamali. Ito ay naglalayong ipatransfer ang titulo sa tunay na may-ari.
Ano ang collateral na pag-atake sa isang titulo?	Ang collateral na pag-atake sa isang titulo ay isang pagtatangka na kwestyunin ang bisa ng isang titulo sa isang paglilitis na hindi direktang naglalayong para sa layuning iyon.
Ano ang ginampanan ng panlilinlang sa kasong ito?	Natuklasan ng hukuman na ang mga nauna sa mga petisyuner ay nakagawa ng panlilinlang sa pagkuha ng libreng patente sa pamamagitan ng pagpapalaki ng lugar ng lupa sa pamamagitan ng maling survey at pagsasama ng bahagi ng lupa ng mga respondent.
Bakit hindi nagtagumpay ang depensa ng prescription sa kasong ito?	Hindi nagtagumpay ang depensa ng prescription dahil ang mga respondent ay nasa aktwal na pagmamay-ari ng lupa, na huminto sa pagtakbo ng prescription laban sa kanila.
Ano ang kahalagahan ng Kasulatan ng Bilihang Tuluyan?	Ang Kasulatan ng Bilihang Tuluyan ay isang dokumento ng pagbebenta na napatunayang pagmamay-ari at pagbili ng mga respondent ng lupa, na nagpapatunay sa kanilang pagmamay-ari.
Paano nakaapekto ang dating demanda ng mga Paredes sa kinalabasan ng kaso?	Ang dating demanda ng mga Paredes, na nagtuturo rin sa panlilinlang ng ama ng mga petisyuner, ay nagbigay suporta sa paniniwala ng mga respondent na ang kanilang lupa ay maling naisama sa titulo ng mga petisyuner.
Bakit sinabi na ang mga respondents ay tunay na mga partido sa interes?	Ang mga respondents ay itinuring na tunay na mga partido sa interes dahil sila ang bumili ng lupa at nasa aktwal na pagmamay-ari nito, na may materyal na interes na maapektuhan ng resulta ng demanda.

Ang desisyong ito ay nagpapahiwatig na ang titulo ng Torrens ay hindi ganap at maaaring itama kung may pandaraya o pagkakamali sa pagpaparehistro. Itinatampok nito ang kahalagahan ng masusing pagsisiyasat sa mga transaksyon sa lupa at binibigyang kapangyarihan ang mga indibidwal na protektahan ang kanilang mga karapatan sa pag-aari sa pamamagitan ng legal na paglilitis kapag ang pandaraya ay nagpapakita ng isang seryosong isyu.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: HEIRS OF PEDRO BERNARDO, G.R. No. 233055, August 19, 2020