Ang kasong ito ay nagpapakita kung gaano kahalaga ang pagiging pinal at hindi nababago ng desisyon ng korte. Pinagtibay ng Korte Suprema na kapag ang isang desisyon ay pinal na, hindi na ito maaaring baguhin, maliban sa mga pagkakamali sa pagsulat o kung ang desisyon ay walang bisa. Ang pagpapatupad ng pinal na desisyon ay dapat sundin, at hindi maaaring gamitin ang apela upang muling litisin ang mga isyu na napagdesisyunan na. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng paggalang sa mga pinal na desisyon ng korte para sa katatagan at pagiging epektibo ng sistema ng hustisya.

Paglilinaw sa Lupain: Nang Maging Hadlang ang Apela sa Pinal na Desisyon

Nagsimula ang kaso sa isang demanda ng unlawful detainer na inihain ng Agdao Landless Residents Association, Inc. (ALRAI) laban kina Jimmy Eugenio, Henry Eugenio, Lovell Eugenio, Tomas Perales, at Elena Corgio (Eugenio, et al.). Iginigiit ng ALRAI na ilegal na sinasakop ng Eugenio, et al. ang kanilang mga lupa sa Bo. Obrero, Davao City, kahit na hindi sila miyembro ng asosasyon. Nagpadala ng demanda ang ALRAI, ngunit hindi umalis ang mga nasasakdal, kaya’t nagsampa ng reklamo.

Dahil hindi nakapagsumite ng kanilang sagot ang Eugenio, et al., nagdesisyon ang Municipal Trial Court in Cities (MTCC) na pabor sa ALRAI. Sinabi ng MTCC na napatunayan ng ALRAI ang kanilang pagmamay-ari sa mga lupa. Umapela ang Eugenio, et al. sa Regional Trial Court (RTC), ngunit pinagtibay ng RTC ang desisyon ng MTCC. Ang RTC Branch 11 held na ang ALRAI ay may legal na karapatan sa ari-arian dahil ang mga nasasakdal ay hindi miyembro ng asosasyon. Idinagdag pa ng korte na ang pagiging miyembro ng asosasyon ay hindi namamana, at dahil hindi miyembro ang mga nasasakdal, wala silang karapatang okupahan ang mga lupa.

Pagkatapos nito, naglabas ng Writ of Execution ang MTCC upang ipatupad ang desisyon. Ngunit, naantala ang pagpapatupad dahil sa mosyon ng Eugenio, et al. para linawin ang mga lugar na kailangang bakantehan. Dahil dito, bumuo ang MTCC ng Board of Commissioners para magsagawa ng relocation survey. Ang layunin ng survey ay upang tiyakin kung ang mga istruktura ng mga nasasakdal ay nasa loob ng lupang pag-aari ng ALRAI.

Base sa report ng mga commissioner, lumalabas na ang mga istruktura ng Eugenio, et al. ay nasa loob ng lupang pagmamay-ari ng ALRAI. Dahil dito, inaprubahan ng MTCC ang report at naglabas ng Special Order of Demolition laban kina Jimmy Eugenio, Henry Eugenio, Lovell Eugenio, at Elena Corgio. Muling umapela ang Eugenio, et al., ngunit ibinasura ito ng MTCC.

Dahil dito, dumulog ang Eugenio, et al. sa RTC sa pamamagitan ng Rule 65 na may kahilingang maglabas ng Temporary Restraining Order. Iginigiit ng Eugenio, et al. na hindi pa pinal ang desisyon ng MTCC dahil kailangan pang linawin ang sakop ng lupa. Nagdesisyon ang RTC na pabor sa Eugenio, et al. at sinabing maaaring umapela sa utos ng pagpapatupad. Pumabor din ang Court of Appeals (CA) sa desisyon ng RTC.

Dahil dito, umakyat ang kaso sa Korte Suprema. Iginiit ng ALRAI na pinal na ang desisyon ng MTCC at RTC Branch 11 na nag-uutos sa Eugenio, et al. na lisanin ang lupa. Ayon sa ALRAI, ang utos ng pagpapatupad ay hindi nagbago sa orihinal na desisyon, dahil ipinapatupad lamang nito ang utos na lisanin ang lupa. Sa kabilang banda, sinabi ng Eugenio, et al. na hindi naging pinal ang desisyon ng MTCC dahil hindi nito tinukoy nang malinaw ang lugar na kailangang bakantehan. Iginigiit nila na ang kanilang apela ay hindi laban sa utos ng pagpapatupad, kundi laban sa utos na nagpapatibay sa findings ng court-appointed commissioner.

Sinabi ng Korte Suprema na kapag pinal na ang isang desisyon, ito ay hindi na mababago, maliban sa mga pagkakamali sa pagsulat o kung ang desisyon ay walang bisa. Dagdag pa ng korte, hindi maaaring umapela sa utos ng pagpapatupad, ayon sa Section 1(e) ng Rule 41. Idinagdag din ng korte na may mga eksepsiyon sa panuntunang ito, ngunit hindi kabilang ang kasong ito. Binigyang-diin ng Korte Suprema na binigyan na ng pagkakataon ang Eugenio, et al. na ipagtanggol ang kanilang posisyon sa RTC Branch 11, ngunit pinagtibay pa rin nito ang desisyon ng MTCC. Dahil dito, pinagtibay ng Korte Suprema na ang MTCC ay walang grave abuse of discretion nang ibasura nito ang apela ng Eugenio, et al.

Nakasaad sa desisyon ang kahalagahan ng pagiging pinal at hindi na mababago ang mga desisyon ng korte. Ayon sa Korte Suprema, “Parties may not, by assailing the writ of execution, do indirectly what they cannot do directly, which is attacking the final, immutable and unalterable judgment of the trial court.”

Pinanigan ng Korte Suprema ang ALRAI. Ibinasura ang desisyon ng CA at ibinalik ang utos ng MTCC na nag-uutos sa Eugenio, et al. na lisanin ang lupa. Pinagtibay ng Korte Suprema na hindi maaaring gamitin ang apela upang muling litisin ang mga isyu na napagdesisyunan na.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung maaaring umapela sa utos ng MTCC na may kinalaman sa report ng court-appointed commissioner sa panahon ng pagpapatupad ng desisyon.
Ano ang unlawful detainer?	Ito ay isang aksyon na isinasampa sa korte upang paalisin ang isang taong ilegal na sumasakop sa isang ari-arian matapos mapaso ang kanilang karapatan na manatili doon.
Ano ang writ of execution?	Ito ay isang utos ng korte na nag-uutos sa isang opisyal na ipatupad ang desisyon ng korte.
Ano ang Board of Commissioners?	Ito ay isang grupo ng mga tao na itinalaga ng korte upang magsagawa ng isang partikular na gawain, tulad ng pagsasagawa ng survey sa kasong ito.
Ano ang ibig sabihin ng “grave abuse of discretion”?	Ito ay nangangahulugan na ang korte ay nagkamali sa paraang hindi makatarungan at lumampas sa kanyang kapangyarihan.
Kailan nagiging pinal ang isang desisyon ng korte?	Ang isang desisyon ay nagiging pinal kapag lumipas na ang panahon para umapela at walang apela na isinampa, o kapag naresolba na ang apela.
Ano ang epekto ng pagiging pinal ng isang desisyon?	Kapag pinal na ang isang desisyon, ito ay hindi na maaaring baguhin, maliban sa mga limitadong sitwasyon. Dapat itong ipatupad ng korte.
Maaari bang palaging umapela sa utos ng pagpapatupad?	Hindi. Sa pangkalahatan, hindi maaaring umapela sa utos ng pagpapatupad. May mga eksepsiyon lamang sa panuntunang ito.

Ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagiging pinal ng mga desisyon ng korte at nagpapaalala sa mga partido na hindi nila maaaring gamitin ang apela upang muling litisin ang mga isyu na napagdesisyunan na. Ang pagpapahintulot na umapela sa mga utos ng pagpapatupad ay magpapahina sa mga desisyon ng korte. Para sa mga katanungan tungkol sa pag-aaplay ng ruling na ito, makipag-ugnayan sa ASG Law.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Agdao Landless Residents Association, Inc. vs. Jimmy Eugenio, G.R. No. 224052, December 06, 2021