Sa isang kaso na sumubok sa limitasyon ng mga umiiral na batas sa pamilya, tinanggihan ng Korte Suprema ang petisyon ni Richelle Busque Ordoña na baguhin ang mga entry sa sertipiko ng kapanganakan ng kanyang anak. Sa esensya, pinagtibay ng korte ang naunang desisyon na ang isang petisyon sa ilalim ng Rule 108 ay hindi maaaring gamitin upang salungatin ang pagiging lehitimo ng isang bata. Dahil dito, ipinadala ng korte sa lehislatura ang usapin para sa posibleng pag-amyenda ng mga batas upang mas protektahan ang karapatan ng mga kababaihan at matiyak ang pagkakapantay-pantay ng kasarian. Ipinapakita ng desisyong ito ang masalimuot na tensyon sa pagitan ng pormal na legalidad, karapatan ng kababaihan, at pinakamahusay na interes ng bata, na nagha-highlight ng mga pangangailangan para sa muling pagsasaalang-alang at potensyal na pagbabago ng mga batas ng pamilya.
Pagbubunyag ng Ama: Maaari bang Itama ng Isang Ina ang Detalye sa Sertipiko ng Kapanganakan ng Kanyang Anak?
Sa gitna ng isang kaso ng pagtutol sa ilalim ng Rule 108 ng Rules of Court, nasusulat ang kuwento ni Richelle Busque Ordoña, na naghahangad na itama ang nakasulat sa record ng kapanganakan ng kanyang anak, si Alrich Paul. Ikinasal si Richelle kay Ariel O. Libut noong 2000, subalit sila ay nagkahiwalay at pansamantalang nanirahan sa ibang bansa upang doon magtrabaho. Dahil dito, nagkaroon siya ng relasyon kay Allan D. Fulgueras, kung kaya’t ipinanganak si Alrich Paul noong 2010. Nasasaad sa record ng kapanganakan ng bata na ang kanyang apelyido ay “Fulgueras” at ang kanyang ama ay si Allan. Subalit, binigyang-diin ni Richelle na hindi aktuwal na nilagdaan ni Allan ang pag-ako sa kanyang anak sapagkat siya ay nasa ibang bansa noong panahon ng kapanganakan ni Alrich Paul. Dala ang layuning itama ang rekord na ito sa panuntunan ng Rule 108, naghain ng petisyon si Richelle na ihayag ang apelyido ni Alrich na “Ordoña”, na kanyang apelyido bilang ina at alisin ang lahat ng impormasyon tungkol sa pagiging ama ni Allan, nagbubukas sa gitna ng korte ang isang salaysay ukol sa lehitimidad at pagkakapantay-pantay sa batas.
Ang batayan ng pagtanggi ng Korte Suprema sa petisyon ni Richelle ay nakaugat sa ilang legal na prinsipyo. Isa na rito ay ang umiiral na presumpsyon ng batas hinggil sa lehitimidad. Ayon sa Korte, ang isyu ng lehitimidad ay maaari lamang kuwestiyunin sa pamamagitan ng isang direktang aksyon na inihain ng nararapat na partido at sa loob ng limitadong panahon na itinatakda ng batas. Dito pumapasok ang desisyon na ang petisyon ni Richelle sa ilalim ng Rule 108 ay isa lamang di-direktang pagsalakay sa lehitimidad ng kanyang anak, kaya’t hindi ito pinahihintulutan. Sapagkat sa Artikulo 164 ng Family Code, nakasaad na ang sinumang anak na ipinaglihi at ipinanganak sa loob ng kasal ay lehitimo.
Dagdag pa rito, pinagtibay ng Korte ang legal na prinsipyong hindi maaaring paburan ang isang deklarasyon laban sa lehitimidad ng sariling anak. Ibig sabihin nito, kahit pa man aminin ni Richelle na si Allan ang tunay na ama ng bata, hindi pa rin ito sapat upang maitakwil ang legal na presumpsyon. Kaya’t ito ang nagging sentro ng hindi pagkakapantay pantay, ayon sa kataas taasang hukuman, na nilabag di umano ang Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women o CEDAW at ng Sec 14 ng Artukulo II ng Saligang Batas 1987.
Dagdag pa rito, kinilala ng Korte ang kahalagahan ng pagsunod sa mga tuntunin ng pamamaraan, particular na ang pagsasama sa lahat ng kinakailangang partido sa petisyon. Kailangan umanong maisama si Ariel O. Libut, ang asawa ni Richelle at itinuturing na ama ng bata. Ang hindi pagkasama sa kaniya ay nagresulta upang hindi makuha ni Richelle ang lahat ng tulong at suporta mula sa korte. Kinilala rin ng Korte na nagkaroon ng kakulangan sa mga remedyo na makukuha ng ina upang itama ang katayuan ng kaniyang anak, ngunit ang posibleng solusyon ukol dito ay mas nararapat para sa lehislatura upang magbigay ng isang mas malinaw na legal na batayan.
Sa kabuuan, ang posisyon ng Korte ay nagpapahiwatig ng matatag na paninindigan upang pangalagaan ang presumpsyon ng lehitimidad, ang karapatan sa wastong proseso at hindi binabawasan, sa kanyang kapasidad ngayon, ay tutulan ang karapatan ng kababaihan na humingi ng kanilang hiling. Ang tanging pakiusap dito ng Korte Suprema ay ang masusing amyendahan ang Code ng Pamilya para higit na makapaglinaw sa mga ito sa modernong mundo. Samakatwid, upang baguhin ang nakabalangkas na batas at para maitaguyod at madama ang katarungan ay kailangan muna dumiretso sa Kongreso at ito’y hingin.
FAQs
| Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Ang pangunahing isyu ay kung maaaring gamitin ang Rule 108 ng Rules of Court para itama ang mga entry sa birth certificate upang itakwil ang pagiging lehitimo ng isang bata, lalo na kung ang ina ay nagke-claim na ang kanyang asawa ay hindi ang biological father ng bata. |
| Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema? | Ipinasiya ng Korte Suprema na hindi maaaring gamitin ang Rule 108 para itakwil ang pagiging lehitimo ng bata. Ang lehitimidad ng bata ay maaari lamang kuwestiyunin sa pamamagitan ng isang hiwalay at direktang aksyon. |
| Sino ang mga maaaring maghain ng aksyon upang kuwestiyunin ang pagiging lehitimo ng bata? | Ayon sa desisyon, ang asawa (presumed father) o ang kanyang mga tagapagmana lamang ang maaaring maghain ng aksyon upang kuwestiyunin ang lehitimidad ng bata. Hindi maaaring maghain ng ganitong aksyon ang ina. |
| Ano ang batayan ng Korte Suprema sa pagbabawal sa ina na maghain ng aksyon upang kuwestiyunin ang lehitimidad ng kanyang anak? | Ayon sa Artikulo 167 ng Family Code, ang isang bata ay ituturing na lehitimo kahit pa man nagdeklara ang ina laban sa kanyang pagiging lehitimo o kung siya ay nasentensyahan bilang adulteress. Itinataguyod ng probisyong ito ang prinsipyong protektahan ang kapakanan ng bata. |
| Ano ang kahalagahan ng pagkakaroon ng wastong partido sa paghahain ng aksyon? | Ang pagkakaron ng tamang partido ay kinakailangan upang matiyak ang wastong proseso. Kung hindi kasama ang tamang partido, ang anumang desisyon ay maaaring hindi maging epektibo. |
| Bakit tinanggihan ang petisyon ni Richelle Busque Ordoña? | Tinanggihan ang petisyon ni Richelle dahil hindi umano niya naisama si Ariel Libut, ang kanyang asawa at ama ng bata, bilang isang kinakailangang partido. Bukod dito, hindi ang Rule 108 ang tamang paraan upang tutulan ang presumpsyon ng lehitimidad. |
| Anong rekomendasyon ang ibinigay ng Korte Suprema kaugnay ng kaso? | Inirekomenda ng Korte Suprema sa lehislatura na repasuhin at posibleng amyendahan ang mga batas upang tugunan ang mga kakulangan sa mga legal na remedyo na makukuha ng mga ina, at tiyakin ang pagkakapantay-pantay ng kasarian sa mga usapin ng filiation at lehitimidad. |
| Ano ang kahulugan ng “collateral attack” sa konteksto ng kaso? | Ang “collateral attack” ay nangangahulugang pagkuwestiyon sa lehitimidad ng isang bata sa pamamagitan ng isang aksyon na hindi direktang nakatuon sa pagtutol sa lehitimidad. Sa kasong ito, tinuring ng Korte Suprema ang petisyon ni Richelle sa ilalim ng Rule 108 bilang isang collateral attack. |
| Anong batas ang tinukoy sa pagiging bahagi ng Philippine legal system? | Tinukoy ang Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW) at ang Artikulo II, Seksyon 14 ng 1987 Konstitusyon na nagbibigay diin sa papel ng Estado sa pagtiyak ng pagkakapantay pantay ng kasarian. |
Sa pagtatapos, pinapahalagahan ng desisyong ito ng Korte Suprema ang batas at nagbibigay ng malinaw na linya tungkol sa pagiging lehitimo na dapat lamang kuwestiyunin at magawa ito sa pamamagitan lamang ng diretsong pagdinig na dapat gawin nang nararapat sa pamamagitan ng hukuman at may nakatakdang deadline kung kalian dapat magsimula at umaksyon, pagpapakita ng pagnanais na maiwasan na rin na magkakaroon ng masamang implikasyon sa taong nasasakdal nito. Samantala, binibigyan ng Korte ng awtoridad ang kongreso para maagapan na sa kung saan posibleng nagkakaroon ng hindi pagkakapantay-pantay ang kababaihan.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: RICHELLE BUSQUE ORDOÑA, PETITIONER, VS. THE LOCAL CIVIL REGISTRAR OF PASIG CITY AND ALLAN D. FULGUERAS, RESPONDENTS., G.R. No. 215370, November 09, 2021
Mag-iwan ng Tugon