Ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang kasal nina Raphy Valdez De Silva at Donald De Silva dahil sa psychological incapacity ni Donald. Sa desisyong ito, nilinaw ng Korte na hindi dapat mahigpit ang pagtingin sa mga kaso ng psychological incapacity, at dapat bigyang-pansin ang kabuuang konteksto ng relasyon. Nagbigay-daan ang kasong ito upang masuri ang mga dating pamantayan sa pagpapawalang-bisa ng kasal dahil sa psychological incapacity, at nagtakda ng mas makataong pamamaraan sa pagkilala sa mga sitwasyon kung saan hindi na kayang gampanan ng isang indibidwal ang mga obligasyon ng kasal.

Kapag ang Puso’y Hindi Sumabay: Ang Pagsusuri sa Psychological Incapacity sa Kasal

Nagsimula ang kuwento nina Raphy at Donald bilang mga magkasintahan sa high school. Sa kabila ng pagdududa ni Raphy dahil sa mga bisyo at pagiging iresponsable ni Donald, pinili niyang magpakasal dito noong 2005. Ngunit, pagkatapos ng kasal, lumala ang pag-uugali ni Donald: nagastos niya ang mga regalo sa kasal sa sugal, naging pabaya sa trabaho, nagkaroon ng mga relasyon sa ibang babae, at naging abusado pa kay Raphy. Dahil dito, humingi si Raphy ng deklarasyon ng nullity of marriage sa korte, sa dahilang psychological incapacity ni Donald. Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay: sapat ba ang mga ebidensya upang patunayang hindi kayang gampanan ni Donald ang kanyang mga obligasyon bilang asawa dahil sa kanyang psychological state?

Sa pagdinig ng kaso, nagpakita si Raphy ng mga saksi at ebidensya, kabilang ang psychological assessment ni Dr. Nedy Tayag. Ayon kay Dr. Tayag, si Donald ay mayroong Anti-Social Personality Disorder, na nagiging dahilan upang hindi niya magampanan ang kanyang mga responsibilidad bilang asawa. Dagdag pa rito, inilahad ni Rosalina, ina ni Raphy, ang mga pang-aabuso at pagiging iresponsable ni Donald. Bagamat itinanggi ni Donald ang mga paratang, pinanigan ng Regional Trial Court (RTC) si Raphy at ipinawalang-bisa ang kanilang kasal.

Ngunit, binaliktad ng Court of Appeals (CA) ang desisyon ng RTC, sinasabing hindi sapat ang ebidensya upang patunayang psychologically incapacitated si Donald. Ayon sa CA, hindi napatunayan na malubha ang kondisyon ni Donald, at kaduda-duda ang psychological assessment dahil karamihan sa impormasyon ay galing kay Raphy. Dahil dito, umakyat ang kaso sa Korte Suprema.

Sa paglutas ng kaso, tinalakay ng Korte Suprema ang Article 36 ng Family Code, na nagpapahintulot sa pagpapawalang-bisa ng kasal dahil sa psychological incapacity. Ayon sa Korte, ang psychological incapacity ay hindi lamang simpleng problema sa pag-uugali, kundi isang malubhang kondisyon na pumipigil sa isang tao na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal.

Upang patunayan ang psychological incapacity, kailangan ng malinaw at kapani-paniwalang ebidensya. Maaaring magpakita ng mga saksi, dokumento, at psychological assessment upang suportahan ang claim. Hindi kailangang personal na suriin ang asawa, basta’t may sapat na ebidensya upang patunayan ang kanyang kondisyon.

Sa pagpapasya sa kaso, sinabi ng Korte Suprema na mali ang CA sa pagbalewala sa mga ebidensya ni Raphy. Ayon sa Korte, malinaw na napatunayan na mayroon nang Anti-Social Personality Disorder si Donald bago pa sila ikasal ni Raphy. Dagdag pa rito, hindi dapat basta-basta balewalain ang psychological assessment ni Dr. Tayag dahil nakipag-usap siya kay Donald sa telepono, at base rin ang kanyang assessment sa mga impormasyon mula sa iba pang saksi.

Sinabi pa ng korte, na hindi kailangang medical ang pagiging incurable, bagkus ito ay incurable sa legal na aspeto. Nangangahulugan ito na ang kawalan ng kapasidad ay matindi at paulit-ulit patungkol sa isang partikular na partner, na ang tanging resulta ng unyon ay ang hindi maiiwasan at hindi na malulutas na pagkasira ng kasal.

Kaya, ibinalik ng Korte Suprema ang desisyon ng RTC at ipinawalang-bisa ang kasal nina Raphy at Donald. Sa desisyong ito, nagbigay-diin ang Korte na hindi dapat mahigpit ang pagtingin sa mga kaso ng psychological incapacity, at dapat isaalang-alang ang kabuuang konteksto ng relasyon.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung sapat ba ang mga ebidensya upang patunayang psychologically incapacitated si Donald at mapawalang-bisa ang kanilang kasal ni Raphy.
Ano ang psychological incapacity?	Ito ay isang malubhang kondisyon na pumipigil sa isang tao na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal, tulad ng pagmamahal, pag-aalaga, at pagsuporta sa kanyang asawa at mga anak.
Ano ang Anti-Social Personality Disorder?	Ito ay isang mental disorder kung saan ang isang tao ay walang pakialam sa karapatan at damdamin ng iba, at madalas na nagpapakita ng mga pag-uugaling iresponsable, mapanlinlang, at abusado.
Ano ang standard of proof sa kaso ng psychological incapacity?	Malinaw at kapani-paniwalang ebidensya na mas mataas sa preponderance of evidence ngunit mas mababa sa beyond reasonable doubt.
Kailangan bang personal na suriin ang asawa upang mapatunayang psychologically incapacitated siya?	Hindi. Hindi kailangang personal na suriin ang asawa, basta’t may sapat na ebidensya upang patunayan ang kanyang kondisyon.
Ano ang ginampanan ng psychological assessment sa kasong ito?	Nagbigay ito ng eksperto na opinyon tungkol sa kondisyon ni Donald at kung paano ito nakaapekto sa kanyang kakayahan na gampanan ang kanyang mga obligasyon bilang asawa.
Paano nakaapekto ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito?	Pinagtibay nito ang desisyon ng RTC at ipinawalang-bisa ang kasal nina Raphy at Donald, na nagbigay-daan sa pagtingin sa kaso nang may malawak na pang-unawa sa sitwasyon ng mag-asawa.
Ano ang implikasyon ng desisyong ito sa ibang mga kaso ng psychological incapacity?	Nagpapakita ito na hindi dapat mahigpit ang pagtingin sa mga kaso ng psychological incapacity, at dapat isaalang-alang ang kabuuang konteksto ng relasyon at ebidensya.

Ang desisyong ito ay nagbibigay-linaw sa interpretasyon ng psychological incapacity at nagpapadali sa proseso ng pagpapawalang-bisa ng kasal para sa mga mag-asawang nasa ganitong sitwasyon. Sa pamamagitan ng pagpapagaan sa mga pamantayan ng ebidensya at pagbibigay-diin sa kabuuang konteksto ng relasyon, mas maraming indibidwal ang makakakuha ng pagkakataong makalaya mula sa mga hindi malusog na pagsasama.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Raphy Valdez De Silva v. Donald De Silva, G.R No. 247985, October 13, 2021