Pinagtibay ng Korte Suprema na ang isang Deed of Sale na may Kasunduan sa Pag-ako ng Mortgage ay balido, kahit na mayroong kaso ng paghahabol sa estate. Ito ay dahil ang usapin ng pagmamay-ari ay dapat dinggin sa isang hiwalay na aksyon, hindi sa loob ng paglilitis sa estate. Ang desisyong ito ay nagbibigay-linaw sa saklaw ng kapangyarihan ng mga korte sa mga usapin ng pagmamay-ari kumpara sa mga usapin ng pamamahagi ng ari-arian, at nagbibigay proteksyon sa mga taong bumili ng lupa sa pamamagitan ng Deed of Sale na nilagdaan ng mga nagmamay-ari.
Kapag ang Lupa ay Pinag-aagawan: Jurisdiction ba ng Korte ang Mahalaga?
Si Federico J. Alferez ay namatay nang walang testamento, nag-iwan ng ari-arian. Ang kanyang mga tagapagmana ay nagsampa ng kaso sa korte upang mamahalaan ang kanyang ari-arian. Kasama sa ari-arian ang ilang lupain, kung saan ang ilan ay ibinenta sa mga Spouses Exequiel at Celestina Canencia, Norma A. Alforque, at Teresa A. Alforque sa pamamagitan ng isang Deed of Sale na may Kasunduan sa Pag-ako ng Mortgage. Pagkatapos, kinwestyon ng mga tagapagmana ang bisa ng pagbebenta, na sinasabing ang Deed of Sale ay sumasaklaw sa kabuuan ng ari-arian, kasama ang bahagi ng asawa ni Federico na hindi dapat isama. Ang pangunahing tanong ay kung mayroong hurisdiksyon ang korte na umaksyon sa Deed of Sale.
Ang unang isyu na tinalakay ng Korte Suprema ay ang hurisdiksyon. Ayon sa mga petisyoner, ang Court of Appeals ay nagkamali nang nagpasya na walang hurisdiksyon ang RTC dahil ang kaso ay dapat dinggin sa CFI (ngayon ay RTC) kung saan unang binuksan ang settlement proceedings para sa estate ni Federico. Sinabi ng Korte Suprema na nagkakamali ang CA dahil nalito nito ang hurisdiksyon sa venue. Ang hurisdiksyon ay ang kapangyarihan ng isang korte na dinggin at magdesisyon sa isang kaso, habang ang venue ay ang lugar kung saan dapat isampa ang kaso.
Ang batas ay malinaw na nagsasaad na ang mga kaso ng probate (paghahati ng mana) ay dapat dinggin ng RTC. Sa kasong ito, ang RTC, Branch 19, Davao del Sur, ay may hurisdiksyon na dinggin ang kaso, ngunit maaaring hindi ito ang tamang venue. Gayunpaman, dahil hindi naman tutol ang mga respondents sa venue, itinuring na ipinawalang-bisa nila ang kanilang karapatan na tutulan ito. Bukod pa rito, ang CFI, bilang probate court, ay may limitadong hurisdiksyon. Maaari lamang itong magdesisyon sa mga bagay na nauugnay sa ari-arian, ngunit hindi sa mga karapatan sa pag-aari na nagmumula sa kontrata.
Sumunod, tinalakay ng Korte Suprema kung ang Deed of Sale ay balido lamang para sa bahagi ng ari-arian ni Federico. Sinabi ng mga petisyoner na dahil ang Deed of Sale ay nagpapakita na ang nagbebenta ay ang Estate ni Federico Alferez, ang sakop lamang ng pagbebenta ay ang ari-arian na pagmamay-ari ng Estate ni Federico. Sa kabilang banda, sinabi ng mga respondents na ang Deed of Sale ay nagpapakita na ibinenta ng mga petisyoner ang buong ari-arian. Ayon sa Korte Suprema, dapat sundin ang mga tuntunin ng kontrata, dahil ito ang batas sa pagitan ng mga partido. Kung ang mga tuntunin ng kontrata ay malinaw, dapat itong sundin ayon sa literal na kahulugan nito.
Sa kasong ito, sinabi ng Korte Suprema na ang Deed of Sale ay malinaw na nagpapakita na ibinenta ng mga petisyoner ang buong ari-arian, nang walang anumang pagtatangi. Ang Korte Suprema ay nagpaliwanag na hindi nito kinakampihan ang sinasabi ng petisyoner na ang mga respondent ay umasal nang may masamang hangarin at sinamantala ang kanilang kahirapan sa pananalapi upang bayaran ang pagkakautang ni Federico. Ang konklusyon ng Korte ay hindi maaaring ibatay sa mga alegasyon lamang, nang walang karagdagang patunay na ang paksa na Deed ay pansamantalang dokumento lamang upang magsilbi lamang bilang seguridad at hiniling ni Ma. Concepcion na manatili itong hindi notarisado upang maprotektahan ang kanyang interes.
Ipinaliwanag din ng Korte Suprema na may karapatan ang mga petisyoner na ibenta ang ari-arian dahil sila ang mga ganap na may-ari nito, dahil sa Extrajudicial Settlement with Donation kung saan ibinigay ni Teodora ang kanyang bahagi ng ari-arian sa kanila. Bilang mga may-ari, may karapatan silang magbenta ng ari-arian nang walang anumang limitasyon. Bilang konklusyon, sinabi ng Korte Suprema na ang Deed of Sale ay balido, at dapat itong ipatupad.
FAQs
| Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Kung ang isang Deed of Sale na may kasunduan sa pag-ako ng mortgage ay balido kahit na mayroong kaso ng paghahabol sa estate, at kung ang RTC ba ang may tamang hurisdiksyon. |
| Ano ang pinagkaiba ng hurisdiksyon at venue? | Ang hurisdiksyon ay ang kapangyarihan ng korte na dinggin at magdesisyon sa isang kaso, habang ang venue ay ang lugar kung saan dapat isampa ang kaso. |
| Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa hurisdiksyon sa kasong ito? | Ang Korte Suprema ay nagpasya na ang RTC, Branch 19, Davao del Sur, ay may hurisdiksyon na dinggin ang kaso, ngunit maaaring hindi ito ang tamang venue. |
| Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa bisa ng Deed of Sale? | Ang Korte Suprema ay nagpasya na ang Deed of Sale ay balido, dahil malinaw na nagpapakita na ibinenta ng mga petisyoner ang buong ari-arian. |
| Ano ang papel ng Extrajudicial Settlement with Donation sa kasong ito? | Pinatunayan ng Extrajudicial Settlement with Donation na may karapatan ang mga petisyoner na ibenta ang ari-arian dahil sila ang mga ganap na may-ari nito. |
| Maaari bang kwestyunin ang venue ng kaso sa anumang oras? | Hindi, ang pagtutol sa venue ay dapat gawin sa pinakaunang pagkakataon, kung hindi, ito ay ituturing na ipinawalang-bisa. |
| May hurisdiksyon ba ang probate court sa mga usapin ng pagmamay-ari? | Hindi, ang probate court ay may limitadong hurisdiksyon at hindi maaaring magdesisyon sa mga usapin ng pagmamay-ari na may kinalaman sa kontrata. Ito ay kailangang dinggin sa ibang aksyon. |
| Ano ang ibig sabihin ng “parol evidence rule”? | Ito ay ang tuntunin na kapag ang isang kasunduan ay nakasulat, hindi maaaring magpakita ng ebidensya upang baguhin, ipaliwanag, o dagdagan ang mga tuntunin nito, maliban kung mayroong ambiguity, pagkakamali, o pandaraya. |
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Ma. Concepcion Alferez, et al. v. Spouses Exequiel and Celestina Canencia, et al., G.R. No. 244542, June 28, 2021
Mag-iwan ng Tugon