Sa desisyong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na hindi maaaring basta-basta baguhin ang isang kasulatan kung malinaw ang intensyon ng mga partido. Bagamat pinapayagan ang pagbabago ng kasulatan (reformation of instrument) kung may pagkakamali o hindi pagkakaintindihan, hindi ito maaaring gawin kung ang kasulatan ay malinaw at sumasalamin sa tunay na napagkasunduan. Ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng malinaw na kasunduan at dokumentasyon sa mga transaksyon upang maiwasan ang hindi pagkakaunawaan at protektahan ang karapatan ng bawat partido. Ang desisyon ay nagtatakda rin ng mga hakbang para sa pagtutuwid ng titulo ng lupa upang umayon sa plano ng subdibisyon, partikular na kung ang pagmamay-ari ay naitatag na nang may mahusay na pananampalataya.

Pagkakamali sa Plano: Sino ang Mananagot sa Pagbabago ng Titulo ng Lupa?

Ang kasong ito ay nagsimula sa hindi pagkakaunawaan tungkol sa pagmamay-ari ng lupa sa Carmen, Davao. Ang Heirs of Wilfredo Botenes ay nakakuha ng titulo ng lupa batay sa isang Deed of Absolute Sale, subalit ang Rural Bank of Panabo (Davao), Inc. ay nag-claim din ng parehong lupa batay sa ibang plano ng subdibisyon. Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay kung maaaring baguhin ang Deed of Absolute Sale upang maitama ang paglalarawan ng lote at kung sino ang dapat mag-shoulder ng responsibilidad sa pag-file ng petisyon para sa pagbabago ng titulo upang umayon sa plano ng subdibisyon na nagdulot ng kalituhan. Ang Korte Suprema ang nagbigay linaw ukol dito.

Sa ilalim ng Civil Code, ang isang kontrata ay dapat may consent, object, at cause. Kung ang intensyon ng mga partido ay hindi malinaw na naipahayag sa kasulatan dahil sa pagkakamali, panloloko, o iba pang dahilan, maaaring hilingin ang reformation of instrument. Ang layunin nito ay upang itama ang kasulatan at ipahayag ang tunay na intensyon ng mga partido.

Sa kasong ito, si Botenes ay bumili ng Lot 2, Block 25 base sa 1981 Subdivision Plan, at kalaunan ay nagkaroon ng titulo sa kanyang pangalan. Ang problema ay lumitaw nang magkaroon ng bagong plano ng subdibisyon noong 1990, kung saan ang Lot 2 ay naging Lot 19. Dahil dito, nagkaroon ng conflict sa pagitan ng titulo ni Botenes at ng claim ng Rural Bank of Panabo, na nagke-claim ng Lot 2 base sa 1990 Plan. Ipinunto ng bangko na ang deed of sale ay hindi sumasalamin sa tunay na intensyon ng mga partido dahil sa pagkakapalit ng numero ng lote.

Ngunit ayon sa Korte Suprema, malinaw na tinukoy ang lote na binili ni Botenes. Ang Deed of Absolute Sale at ang titulo niya ay nagtutugma sa technical description ng Lot 2, Block 25. Ang technical description na ito ang nagtatakda ng eksaktong sukat at lokasyon ng lupa, hindi lamang ang plano ng subdibisyon. Samakatuwid, ang intensyon ng munisipyo ay ibenta kay Botenes ang lote na may ganitong technical description.

Dagdag pa rito, umamin si Engr. Busque na ang pagbabago sa 1990 Plan ay nakaapekto lamang sa numero ng mga lote, hindi sa kanilang lokasyon. Kaya naman, hindi maaaring basta-basta i-claim ng Rural Bank of Panabo ang pagmamay-ari sa lupa ni Botenes batay lamang sa numero ng lote. Ang pagmamay-ari ng bangko ay nagmula sa karapatan ni Prieto sa Lot 19 (1981 Plan), na iba sa Lot 2 na pag-aari ni Botenes. Ayon sa Section 108 ng Presidential Decree (PD) No. 1529, maaaring baguhin ang titulo ng lupa kung may pagkakamali o omission.

Section 108. Amendment and alteration of certificates. No erasure, alteration, or amendment shall be made upon the registration book after the entry of a certificate of title or of a memorandum thereon and the attestation of the same be Register of Deeds, except by order of the proper Court of First Instance. A registered owner or other person having an interest in registered property, or, in proper cases, the Register of Deeds with the approval of the Commissioner of Land Registration, may apply by petition to the court upon the ground that the registered interests of any description, whether vested, contingent, expectant or inchoate appearing on the certificate, have terminated and ceased; or that new interest not appearing upon the certificate have arisen or been created; or that an omission or error was made in entering a certificate or any memorandum thereon, or, on any duplicate certificate; x x x

Kaya, upang maitama ang kalituhan, iniutos ng Korte Suprema na ang Rural Bank of Panabo ang mag-file ng petisyon para sa pagbabago ng titulo ni Botenes. Ito ay dahil sila ang may interes sa pagbabago ng titulo at sila rin ang makikinabang dito. Hindi makatarungan na ipasa ang responsibilidad na ito kay Botenes, dahil siya ang orihinal na may-ari ng lupa at nagmamay-ari nito nang may mahusay na pananampalataya.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung maaaring baguhin ang Deed of Absolute Sale at kung sino ang dapat mag-file ng petisyon para sa pagbabago ng titulo ng lupa upang umayon sa bagong plano ng subdibisyon.
Ano ang ibig sabihin ng “reformation of instrument”?	Ito ay isang legal na remedyo upang itama ang isang kasulatan na hindi sumasalamin sa tunay na intensyon ng mga partido dahil sa pagkakamali, panloloko, o iba pang dahilan.
Bakit hindi iniutos na baguhin ang Deed of Absolute Sale?	Dahil malinaw na tinukoy ang lote na binili ni Botenes at ang kasulatan ay sumasalamin sa tunay na intensyon ng mga partido.
Sino ang inutusang mag-file ng petisyon para sa pagbabago ng titulo?	Ang Rural Bank of Panabo (Davao), Inc., dahil sila ang may interes sa pagbabago ng titulo at sila rin ang makikinabang dito.
Ano ang basehan ng Korte Suprema sa pag-uutos na ito?	Section 108 ng Presidential Decree (PD) No. 1529, na nagpapahintulot sa pagbabago ng titulo ng lupa kung may pagkakamali o omission.
Ano ang kahalagahan ng technical description ng lupa?	Ang technical description ang nagtatakda ng eksaktong sukat at lokasyon ng lupa, hindi lamang ang plano ng subdibisyon.
Bakit mahalaga ang “good faith” sa pagmamay-ari ng lupa?	Dahil pinoprotektahan nito ang karapatan ng isang tao na nagmamay-ari ng lupa nang hindi nalalaman na mayroong pagkakamali o problema sa titulo.
Ano ang naging epekto ng pagbabago sa plano ng subdibisyon?	Nagdulot ito ng kalituhan sa pagmamay-ari ng lupa dahil sa pagpapalit ng numero ng mga lote.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng maingat na pagtukoy sa lote sa kontrata at titulo. Bagamat may remedyo para sa pagbabago ng kasulatan, hindi ito awtomatikong ipagkakaloob kung malinaw ang intensyon ng mga partido. Ang desisyon na ito ay nagbibigay-linaw sa mga responsibilidad at proseso para sa pagtutuwid ng titulo ng lupa kung may pagkakamali o kalituhan dulot ng pagbabago sa plano ng subdibisyon.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Heirs of Wilfredo C. Botenes v. Municipality of Carmen, Davao, G.R. No. 230307, October 16, 2019