Sa desisyon na ito, nilinaw ng Korte Suprema na ang pagbabago o pagtutuwid ng pangalan, kabilang ang apelyido, ay dapat munang idaan sa proseso ng administratibo sa lokal na sibil na rehistro, alinsunod sa R.A. 9048 na sinusugan ng R.A. 10172. Ang pagdulog sa korte sa pamamagitan ng Rule 103 o Rule 108 ng Rules of Court ay maaari lamang gawin kung ang kahilingan ay tinanggihan sa antas administratibo. Ito’y nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa tamang proseso at paggamit ng naaangkop na remedyo sa pagbabago o pagtutuwid ng mga impormasyon sa civil registry upang maiwasan ang pagkaantala at paggastos.

Pangalan Ko, Kasaysayan Ko: Tamang Paraan sa Pagbabago at Pagtutuwid ng Pangalan

Ang kasong ito ay tungkol kay Dr. Ruben C. Bartolome, na naghain ng petisyon sa korte upang maitama ang pangalang nakasulat sa kanyang birth certificate mula “Feliciano Bartholome” patungong “Ruben Cruz Bartolome”. Iginiit niya na ang pangalang “Ruben Cruz Bartolome” ang ginagamit niya simula pagkabata at suportado ito ng iba’t ibang dokumento. Ngunit ibinasura ng Regional Trial Court (RTC) ang kanyang petisyon dahil hindi umano niya sinunod ang tamang proseso at hindi rin sapat ang kanyang ebidensya.

Ayon sa RTC, dapat sana ay idinaan ni Dr. Bartolome ang kanyang petisyon sa lokal na sibil na rehistro, alinsunod sa Republic Act (R.A.) 9048, para sa pagbabago ng kanyang unang pangalan. Para naman sa pagtutuwid ng kanyang apelyido, sinabi ng RTC na hindi tama ang lugar na kanyang pinag-hainan ng petisyon. Dapat sana ay sa Regional Trial Court ng Manila, kung saan naroroon ang civil registry, niya ito inihain. Hindi rin umano sapat ang kanyang ebidensya para patunayan na “Ruben C. Bartolome” ang kanyang ginagamit simula pa noong bata siya.

Umapela si Dr. Bartolome sa Court of Appeals (CA), ngunit kinatigan ng CA ang desisyon ng RTC. Sinabi ng CA na dapat sana ay naghain si Dr. Bartolome ng petisyon para sa pagtutuwid ng entries sa kanyang birth certificate sa ilalim ng R.A. 9048, sa halip na Rule 103 ng Rules of Court. Dagdag pa ng CA, hindi rin siya nakapagpakita ng sapat na ebidensya na ang apelyido ng kanyang ama at mga kapatid ay “Bartolome” nga.

Dahil dito, umakyat ang kaso sa Korte Suprema. Ang pangunahing tanong ay kung ang pagbabago o pagtutuwid na hinihingi ni Dr. Bartolome sa kanyang birth certificate ay dapat bang idaan sa R.A. 9048, Rule 103, o Rule 108 ng Rules of Court.

Nagdesisyon ang Korte Suprema na walang merito ang petisyon ni Dr. Bartolome. Ayon sa Korte, tama ang CA at ang Office of the Solicitor General (OSG) na ang prosesong administratibo sa ilalim ng R.A. 9048 ang dapat sundin sa lahat ng pagbabago o pagtutuwid na hinihingi ni Dr. Bartolome.

Ipinaliwanag ng Korte ang pagkakaiba ng Rule 103 at Rule 108 ng Rules of Court at kung paano nabago ang mga ito dahil sa pagpasa ng R.A. 9048 na sinusugan ng R.A. 10172. Ayon sa Korte, ang R.A. 9048 ang nagtatakda ng mga alituntunin sa pagbabago ng unang pangalan o pagtutuwid ng mga clerical errors sa civil register.

Bago pa man ang R.A. 9048, ang mga probisyon na sumasaklaw sa pagbabago o pagtutuwid ng pangalan ay ang Articles 376 at 412 ng Civil Code. Sa ilalim ng mga lumang panuntunan, ang isang tao ay kailangang magsampa ng aksyon sa korte sa ilalim ng Rule 103 para sa malalaking pagbabago sa ibinigay na pangalan o apelyido, basta’t ito ay nakabatay sa mga valid na dahilan na kinikilala ng batas, o Rule 108 para sa mga pagtutuwid ng mga clerical errors.

Subalit, sinusugan ng Republic Act No. 9048 ang Articles 376 at 412 ng Civil Code, na epektibong nag-aalis ng mga clerical errors at pagbabago ng pangalan sa labas ng saklaw ng Rule 108 at inilalagay ang mga ito sa ilalim ng hurisdiksyon ng civil registrar.

Binibigyan ngayon ng RA 9048 ang kapangyarihan at awtoridad na dinggin ang mga petisyon para sa pagbabago ng unang pangalan sa city o municipal civil registrar o consul general na kinauukulan. Samakatuwid, sa ilalim ng batas, ang hurisdiksyon sa mga aplikasyon para sa pagbabago ng unang pangalan ay pangunahing nakasalalay ngayon sa nabanggit na mga opisyal ng administrasyon. Ang layunin at epekto ng batas ay ibukod ang pagbabago ng unang pangalan mula sa saklaw ng Rules 103 (Pagbabago ng Pangalan) at 108 (Pagkansela o Pagwawasto ng mga Entry sa Civil Registry) ng Rules of Court, hanggang at maliban kung ang isang administratibong petisyon para sa pagbabago ng pangalan ay unang isinampa at pagkatapos ay tinanggihan. Itinatadhana rin nito ang kaukulang venue, form at procedure. Sa madaling salita, ang remedyo at ang mga paglilitis na nagreregula sa pagbabago ng unang pangalan ay pangunahing administratibo sa kalikasan, hindi hudisyal.

Samakatuwid, ang isang tao ay maaari na ngayong baguhin ang kanyang unang pangalan o iwasto ang mga clerical errors sa kanyang pangalan sa pamamagitan ng mga prosesong administratibo. Ang Rules 103 at 108 ay naaangkop lamang kung ang administratibong petisyon ay isinampa at kalaunan ay tinanggihan.

Sa kasong ito, ang hinihingi ni Dr. Bartolome ay pagbabago ng kanyang unang pangalan, pagdaragdag ng kanyang gitnang pangalan, at pagtutuwid ng spelling ng kanyang apelyido. Ayon sa Korte Suprema, ang lahat ng ito ay saklaw ng Section 1 ng R.A. 9048 na sinusugan ng R.A. 10172.

Walang entry sa isang civil register ang babaguhin o itutuwid nang walang utos ng hukuman, maliban sa mga clerical o typographical errors at pagbabago ng unang pangalan o nickname, ang araw at buwan sa petsa ng kapanganakan o kasarian ng isang tao kung malinaw na may clerical o typographical error o pagkakamali sa entry, na maaaring itama o baguhin ng kinauukulang city o municipal civil registrar o consul general alinsunod sa mga probisyon ng Batas na ito at ng mga implementing rules and regulations nito.

Kahit pa ipinahayag ni Dr. Bartolome na matanda na siya at nais na lamang niyang maitama ang kanyang birth certificate para sa kanyang mga anak at apo, sinabi ng Korte Suprema na hindi sapat ang kanyang ebidensya para patunayan na “Ruben Cruz Bartolome” ang kanyang ginagamit simula pagkabata. Hindi rin siya nakapagpakita ng ebidensya na ang apelyido ng kanyang ama at mga kapatid ay “Bartolome” nga.

Kaya naman, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Dr. Bartolome, nang hindi hadlang sa paghahain niya ng tamang aksyong administratibo sa ilalim ng R.A. 9048 na sinusugan ng R.A. 10172. Dapat niyang sundin ang tamang proseso sa pagbabago o pagtutuwid ng kanyang pangalan sa pamamagitan ng lokal na sibil na rehistro.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung ang pagbabago o pagtutuwid ng pangalan ay dapat idaan sa prosesong administratibo sa ilalim ng R.A. 9048 o sa pamamagitan ng korte sa ilalim ng Rule 103 o Rule 108 ng Rules of Court. Nilinaw ng Korte Suprema na ang R.A. 9048 ang unang dapat sundin.
Ano ang R.A. 9048?	Ang R.A. 9048 ay isang batas na nagbibigay kapangyarihan sa mga city o municipal civil registrar o consul general na magwasto ng mga clerical o typographical errors sa entry at/o magbago ng unang pangalan o nickname sa civil register nang hindi na kailangan ng utos ng korte.
Ano ang pagkakaiba ng Rule 103 at Rule 108 ng Rules of Court?	Ang Rule 103 ay tungkol sa pagbabago ng pangalan, habang ang Rule 108 ay tungkol sa pagkansela o pagtutuwid ng mga entry sa civil registry. Subalit, dahil sa R.A. 9048, limitado na ang sakop ng Rule 108 sa mga substantial na pagbabago.
Kailan dapat dumulog sa korte para sa pagbabago ng pangalan?	Maaari lamang dumulog sa korte kung tinanggihan ang petisyon sa antas administratibo sa ilalim ng R.A. 9048. Dapat sundin muna ang prosesong administratibo bago maghain ng kaso sa korte.
Ano ang mga ground para sa pagbabago ng unang pangalan sa ilalim ng R.A. 9048?	Ang petisyon para sa pagbabago ng unang pangalan ay maaaring pahintulutan kung ang pangalan ay katawa-tawa, nakakahiya, o mahirap isulat o bigkasin; kung ang bagong pangalan ay nakasanayan nang gamitin at kilala ang petitioner sa pangalang iyon; o kung ang pagbabago ay makakaiwas sa pagkalito.
Ano ang isang clerical error?	Ang clerical error ay isang pagkakamali sa pagsulat, pagkopya, o pag-type ng isang entry sa civil register na hindi nakakasama at hindi nakakaapekto sa identidad ng tao, tulad ng maling spelling ng pangalan.
Paano kung ang problema ay ang spelling ng apelyido ko?	Ang pagtutuwid ng clerical errors sa apelyido ay sakop din ng R.A. 9048. Maaaring itama ito sa pamamagitan ng lokal na civil registry, basta’t may basehan sa mga record nila, tulad ng birth certificate ng mga magulang.
Ano ang dapat gawin ni Dr. Bartolome ngayon?	Dapat siyang maghain ng administratibong petisyon sa lokal na civil registry para sa pagbabago ng kanyang unang pangalan, pagdagdag ng kanyang gitnang pangalan, at pagtutuwid ng kanyang apelyido, alinsunod sa R.A. 9048.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagsunod sa tamang proseso sa pagbabago o pagtutuwid ng pangalan. Bago dumulog sa korte, siguraduhing sundin muna ang prosesong administratibo sa ilalim ng R.A. 9048.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Dr. Ruben C. Bartolome v. Republic, G.R. No. 243288, August 28, 2019