Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na ang isang hukom ay mananagot sa administratibong paglabag kung hindi nito naisakatuparan ang pagpapasiya sa loob ng itinakdang panahon. Ito’y kahit na may mga pagkakataong hindi niya sinasadya ang pagkaantala. Ang desisyon ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagiging maagap at responsable ng mga hukom sa pagtupad ng kanilang mga tungkulin. Nagbibigay-diin din ito sa proteksyon ng karapatan ng mga partido na magkaroon ng mabilis at epektibong paglilitis.

Kung Paano Nagkaantala ang Hustisya: Ang Pagtatagpo ng Ehekutibo at Hudisyal sa Kaso ng Pacho

Ang kasong ito ay nagsimula sa isang reklamong administratibo na isinampa ng mga Spouses Pacho laban kay Judge Agapito S. Lu dahil sa umano’y pagkaantala sa paglalabas ng desisyon sa Civil Case No. N-7675. Ayon sa mga Spouses Pacho, naghain sila ng reklamo para sa ejectment laban sa Spouses Manongsong sa Municipal Trial Court in Cities (MTCC). Ibinasura ito ng MTCC dahil sa kakulangan sa hurisdiksyon. Umakyat ang kaso sa Regional Trial Court (RTC) na pinamumunuan ni Judge Lu. Ipinag-utos ni Judge Lu na ibalik ang kaso sa MTCC. Muling ibinasura ng MTCC ang kaso sa parehong dahilan. Muling umapela ang Spouses Pacho sa RTC. Bagama’t isinumite na ang kaso para sa desisyon, hindi pa rin ito nareresolba.

Ayon kay Judge Lu, nakapagbalangkas na siya ng desisyon noong Disyembre 2005. Ngunit dahil umano sa posibleng pagmamatigas ng MTCC Judge, minabuti niyang huwag itong pinalinaw. Ipinaliwanag din niya kay Mrs. Pacho na hindi niya maaaring aksyunan ang kanilang apela dahil bawal ang pangalawang apela sa parehong kaso. Pinayuhan niya si Mrs. Pacho na maghain na lamang ng reklamong administratibo laban sa MTCC Judge. Ayon kay Judge Lu, ipinagpaliban niya ang pag-aksyon sa apela upang hindi mawalan ng pagkakataon ang mga Spouses Pacho na humingi ng lunas sa korte. Ang pangunahing isyu sa kasong ito ay kung nagkaroon ba ng di-nararapat na pagkaantala sa pagresolba ng kaso.

Ang Korte Suprema, sa pag-analisa ng kaso, ay nagbigay-diin sa mandato ng Saligang Batas na dapat resolbahin ng mga korte ang mga kaso sa loob ng itinakdang panahon. Nakasaad sa Artikulo VIII, Seksyon 15(1) ng 1987 Konstitusyon na dapat desisyunan ng mga lower courts ang bawat kaso sa loob ng tatlong buwan mula sa pagkakapasa nito para sa desisyon. Dagdag pa rito, ang Code of Judicial Conduct ay nag-uutos sa mga hukom na pangasiwaan ang hustisya nang walang pagkaantala. Ang pagiging maagap at walang pagkaantala ay hindi lamang hinihingi ng batas, kundi nagpapataas din ng tiwala ng publiko sa hudikatura.

“Ang karangalan at integridad ng hudikatura ay sinusukat hindi lamang sa pamamagitan ng pagiging patas at tama ng mga desisyon na ipinapalabas, kundi pati na rin sa kahusayan kung saan nalulutas ang mga hindi pagkakasundo. Kaya naman, dapat gampanan ng mga hukom ang kanilang mga tungkulin sa abot ng kanilang makakaya kung ang tiwala ng publiko sa hudikatura ay mapapanatili.” – Office of the Court Administrator v. Reyes

Kinikilala ng Korte na may mga pagkakataon na kinakailangan ang pagpapalawig ng panahon para sa pagresolba ng mga kaso. Ngunit dapat itong hilingin ng hukom sa pamamagitan ng isang nakasulat na kahilingan na naglalaman ng mga makatuwirang dahilan. Hindi basta-basta ibinibigay ang extension. Sa kasong ito, hindi humiling si Judge Lu ng anumang extension. Hindi rin niya binanggit sa kanyang komento ang anumang dahilan upang ipaliwanag ang kanyang pagkabigong resolbahin ang apela sa loob ng itinakdang panahon.

Sa halip, sinadya umano ni Judge Lu na hindi resolbahin ang apela sa loob ng panahong itinatakda ng Konstitusyon. Batay sa mga talaan, natuklasan na matapos iapela ang unang dismissal ng MTCC, ipinag-utos ni Judge Lu ang pagbabalik ng kaso sa MTCC. Matapos ang ikalawang dismissal ng MTCC, muling umakyat ang apela sa korte ni Judge Lu. Sa puntong ito, inaasahan na sana na resolbahin ni Judge Lu ang apela sa takdang panahon. Hindi dapat siya tumigil sa pagsunod sa mandatoryong panahon para sa pagresolba ng apela, kahit na naniniwala siyang hindi magiging iba ang resulta sa naunang desisyon. Nabigo siyang sumunod sa itinakdang panahon. Dahil dito, napilitan ang mga Spouses Pacho na maghain ng reklamong administratibo.

Ang pagkaantala ay hindi maiuugnay sa pagkakamali ng MTCC Judge. Pananagutan ito ni Judge Lu. Kung hindi siya sumasang-ayon sa pangalawang disposisyon ng MTCC, dapat sana’y naglabas siya ng desisyon na nagsasaad na walang hurisdiksyon ang MTCC. Hindi na dapat ibinalik pa ang kaso sa MTCC. Dahil sa pagkaantala, lumabag si Judge Lu sa Section 9, Rule 140 ng Rules of Court, na nagpapataw ng parusa sa hindi nararapat na pagkaantala sa pagresolba ng kaso. Dahil retirado na siya, nararapat lamang na magbayad siya ng multa na nagkakahalaga ng P11,000.00.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung nagkaroon ba ng di-nararapat na pagkaantala si Judge Lu sa pagresolba sa apela ng Spouses Pacho, at kung mananagot ba siya sa administratibo.
Ano ang naging batayan ng Korte Suprema sa pagpataw ng parusa?	Ang Korte Suprema ay nagbatay sa Artikulo VIII, Seksyon 15(1) ng 1987 Konstitusyon at sa Code of Judicial Conduct, na nag-uutos sa mga hukom na resolbahin ang mga kaso sa loob ng itinakdang panahon.
Ano ang parusa na ipinataw kay Judge Lu?	Dahil retirado na si Judge Lu, ipinataw sa kanya ang multang P11,000.00, na ibabawas sa kanyang retirement benefits.
Ano ang aral na makukuha sa kasong ito para sa mga hukom?	Dapat gampanan ng mga hukom ang kanilang mga tungkulin sa pagresolba ng mga kaso sa loob ng itinakdang panahon upang mapangalagaan ang karapatan ng mga partido sa mabilis na paglilitis.
Maaari bang humingi ng extension ang isang hukom para resolbahin ang isang kaso?	Oo, maaari, ngunit dapat itong gawin sa pamamagitan ng isang nakasulat na kahilingan na naglalaman ng mga makatuwiran at katanggap-tanggap na dahilan.
Ano ang maaaring maging kahihinatnan kung hindi sinusunod ang itinakdang panahon sa pagresolba ng kaso?	Ang hindi pagsunod sa itinakdang panahon ay maaaring magresulta sa mga parusang administratibo, tulad ng suspensyon o multa, ayon sa Rules of Court.
Paano nakakaapekto ang pagkaantala sa pagresolba ng kaso sa mga litigante?	Ang pagkaantala ay maaaring magdulot ng hindi makatarungang paghihirap sa mga litigante, pagkabalam sa pagkamit ng hustisya, at pagkawala ng tiwala sa sistema ng hudikatura.
Mayroon bang iba pang pananagutan si Judge Samaniego-Cuapiaco?	Binanggit ng Korte Suprema ang responsibilidad ni Judge Samaniego-Cuapiaco sa pagkaantala ngunit hindi nagbigay ng direktang pananagutan. Ang pangunahing focus ng kaso ay sa aksyon ni Judge Lu.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagiging responsable at maagap ng mga hukom sa pagganap ng kanilang tungkulin. Ang pagkaantala sa pagresolba ng mga kaso ay hindi lamang paglabag sa Saligang Batas at Code of Judicial Conduct, kundi pati na rin paglabag sa karapatan ng mga partido na magkaroon ng mabilis at epektibong paglilitis.

Para sa mga katanungan hinggil sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga tiyak na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay para lamang sa layuning pang-impormasyon at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na naaayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: SPS. ALBERTO AND LILIAN PACHO, COMPLAINANTS, VS. JUDGE AGAPITO S. LU, REGIONAL TRIAL COURT, BRANCH 88, CAVITE CITY, RESPONDENT, G.R. No. 64321, July 23, 2018