Ipinasiya ng Korte Suprema na maaaring bawiin ang isang donasyon kung hindi natupad ng pinagbigyan ang mga kondisyon nito. Sa kasong ito, ang donasyon ng lupa para sa pagtatayo ng ospital ay binawi dahil hindi naitayo ang ospital sa loob ng makatwirang panahon. Ang desisyon ay nagbibigay-linaw sa mga karapatan ng mga nagbigay at sa mga responsibilidad ng mga tumanggap ng donasyon, lalo na kung may mga kondisyon itong nakalakip. Ang ruling na ito ay nagpapaalala sa mga donee na tuparin ang mga obligasyon sa mga deed of donation upang hindi mapawalang-bisa ang kaloob.

Lupaing Ibinigay, Pangako’y Napako: Ang Kuwento sa Likod ng Donasyon at Pagbawi

Ang kaso ay nagsimula sa donasyon ng magkakapatid na Clemente ng isang ektaryang lupa sa Republic of the Philippines, sa kondisyon na itayo roon ang isang government hospital. Ngunit, sa loob ng 41 taon, nanatili lamang itong pundasyon at hindi natapos ang ospital. Kaya naman, nagsampa ng reklamo si Socorro Clemente, bilang tagapagmana, upang bawiin ang donasyon. Ang pangunahing tanong sa kasong ito: Maaari bang bawiin ang donasyon kung hindi natupad ang kondisyon na itayo ang ospital?

Ang Korte Suprema ay nagpaliwanag na ang donasyon ay may kondisyon – ang pagtatayo ng ospital. Dahil hindi ito natupad, may karapatan ang nagbigay na bawiin ang donasyon. Ito ay isang **resolutory condition**, kung saan ang hindi pagtupad nito ay nagbibigay sa donor ng karapatang bawiin ang donasyon. Ang Artikulo 764 ng Civil Code ay nagsasaad:

Art. 764. The donation shall be revoked at the instance of the donor, when the donee fails to comply with any of the conditions which the former imposed upon the latter.

Sinabi ng Korte na hindi sapat ang sinimulang pagtatayo. Ang intensyon ng magkabilang panig ay magkaroon ng **ganap na ospital**, hindi lamang isang pundasyon. Sa ilalim ng Civil Code, partikular na sa Artikulo 1197, tinukoy na kapag ang obligasyon ay hindi nagtakda ng panahon ngunit mula sa kalikasan at mga pangyayari nito ay mahihinuha na isang panahon ang nilalayon, maaaring itakda ng mga korte ang tagal nito.

Ang isyu ng pagiging tagapagmana ay tinalakay rin. Ayon sa Korte Suprema, hindi kailangang isama ang lahat ng tagapagmana sa kaso kung ito ay para sa benepisyo ng lahat. Binanggit ng Korte ang Spouses Mendoza v. Coronel, na nagsasabing ang isang co-owner ay maaaring magsampa ng aksyon para sa ejectment, na sumasaklaw sa lahat ng uri ng aksyon para sa pagbawi ng possession, nang hindi kinakailangang isama ang lahat ng iba pang mga co-owner bilang mga co-plaintiff, dahil ang demanda ay itinuturing na itinatag para sa benepisyo ng lahat. Bukod pa rito, kahit walang settlement ng estate, ang isang tagapagmana ay may karapatang magsampa ng aksyon bilang co-owner.

Sa usapin naman ng prescription o laches, sinabi ng Korte na hindi pa ito nag-expire dahil walang takdang panahon kung kailan dapat itayo ang ospital. Ang aksyon para sa pagbawi batay sa paglabag sa kondisyon ng isang Deed of Donation ay dapat isampa sa loob ng sampung (10) taon mula sa panahon ng naturang paglabag. Higit pa rito, ang aksyon para bawiin ang isang donasyon batay sa hindi pagsunod sa kondisyon ay nagtatakda pagkatapos ng apat (4) na taon mula sa naturang hindi pagsunod.

Mahalaga ring bigyang-diin na, batay sa mga umiiral na rekord, naging malinaw sa madla na wala nang intensyon ang donee na tuparin ang kanyang obligasyon sa ilalim ng Deed of Donation. Dahil dito, sinabi ng Korte na hindi na kailangang magtakda ng panahon para tuparin ang kondisyon dahil malinaw na hindi na ito matutupad. Ang hindi makatwirang pagkaantala at pagpapabaya sa panig ng tumanggap ng donasyon na tuparin ang obligasyon nito na magtayo ng ospital ay isa ring konsiderasyon.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung maaaring bawiin ang donasyon dahil hindi natupad ang kondisyon na itayo ang ospital.
Ano ang resolutory condition?	Ito ay isang kondisyon kung saan kapag hindi natupad, maaaring bawiin ang donasyon.
Kailangan bang isama ang lahat ng tagapagmana sa kaso?	Hindi, kung ang kaso ay para sa benepisyo ng lahat ng tagapagmana.
Ano ang prescriptive period sa pagbawi ng donasyon?	Sampung taon mula sa paglabag ng kondisyon o apat na taon mula sa hindi pagtupad sa kondisyon.
Ano ang laches?	Pagpapabaya na ipagtanggol ang karapatan sa loob ng mahabang panahon.
Ano ang Artikulo 1197 ng Civil Code?	Pinapayagan nito ang korte na magtakda ng panahon kung ang obligasyon ay walang takdang panahon.
May plano pa ba ang gobyerno na itayo ang ospital?	Wala na, dahil mayroon nang naitayong ospital sa ibang barangay.
Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa pagtupad ng kondisyon?	Hindi sapat ang pundasyon lamang. Kailangan ang ganap na ospital.

Sa pangkalahatan, ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagtupad sa mga kondisyon ng donasyon at ang karapatan ng donor na bawiin ito kung hindi natupad ang mga kondisyon. Ito ay nagtatakda ng precedent para sa mga katulad na kaso sa hinaharap. Para sa mga katanungan tungkol sa pag-apply ng ruling na ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: CLEMENTE VS. REPUBLIC, G.R. No. 220008, February 20, 2019