Sa kasong ito, binigyang-diin ng Korte Suprema ang kahalagahan ng kapakanan ng bata sa pagpapasya kung sino ang dapat magkaroon ng custody sa isang illegitimate child. Pinagtibay ng Korte na bagama’t ang ina ang may pangunahing karapatan sa parental authority sa ganitong sitwasyon, kinakailangan pa ring magsagawa ng paglilitis upang matiyak kung siya ay karapat-dapat na magpalaki sa bata. Kung mapatunayang hindi karapat-dapat ang ina, hindi otomatikong mapupunta sa ama ang custody. Bagkus, titingnan kung sino ang mas makabubuti sa bata, maaaring ang lolo’t lola, o kahit ang ama kung napatunayang mas makakabuti ito sa kapakanan ng bata. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin na ang interes ng bata ang laging dapat na mangibabaw sa lahat ng usapin ng custody.

Habeas Corpus: Kung Paano Ginagamit para sa Custody ng Bata

Ang kaso ay nagsimula sa petisyon para sa habeas corpus na inihain ni Ricky James Relucio upang mabawi ang custody ng kanyang anak na si Queenie Angel, na kinuha umano ng mga magulang ni Renalyn Masbate, ang ina ng bata. Si Ricky James at Renalyn ay hindi kasal, at iginiit ni Ricky James na inabandona ni Renalyn si Queenie nang lumipat ito sa Maynila upang mag-aral. Dahil dito, iginiit ni Ricky James na mas nararapat siyang magkaroon ng custody sa bata. Ang pangunahing legal na tanong sa kasong ito ay kung tama ba ang ginawa ng Court of Appeals (CA) na ipaubaya sa Regional Trial Court (RTC) ang pagpapasya kung sino ang dapat magkaroon ng custody kay Queenie. Ito ay upang matukoy kung ang ina nga ba ay hindi karapat-dapat sa pagpapalaki sa bata, at kung sino ang mas makapagbibigay ng magandang kinabukasan sa anak.

Ang Korte Suprema ay bahagyang pinaboran ang petisyon. Ipinaliwanag ng Korte na ang habeas corpus ay maaaring gamitin upang matukoy kung sino ang may karapatan sa custody ng isang menor de edad. Kinakailangan na ang nagpetisyon ay may karapatan sa custody, na ito ay pinagkakait sa kanya, at na mas makakabuti sa bata na mapunta sa kanyang pangangalaga. Sa kaso ng mga illegitimate child, ang Article 176 ng Family Code ay nagtatakda na ang ina ang may parental authority. Gayunpaman, hindi ito nangangahulugan na hindi na maaaring magkaroon ng karapatan ang ama.

Article 176 ng Family Code

“Illegitimate children shall use the surname and shall be under the parental authority of their mother, and shall be entitled to support in conformity with this Code.”

Binigyang-diin din ng Korte ang kahalagahan ng tender-age presumption sa Article 213 ng Family Code, kung saan hindi dapat ihiwalay ang isang batang wala pang pitong taong gulang sa kanyang ina, maliban na lamang kung may matibay na dahilan. Ang mga kadahilanan tulad ng pagpapabaya, pag-abandona, o pagiging hindi karapat-dapat ng ina ay maaaring maging basehan upang ibigay ang custody sa ibang tao. Bagama’t iginiit ng mga petisyuner na ang Article 213 ay para lamang sa mga kasal na magulang, hindi sumang-ayon ang Korte dito.

Article 213 ng Family Code

“No child under seven years of age shall be separated from the mother unless the court finds compelling reasons to order otherwise.”

Ayon sa Korte, hindi dapat limitahan ang aplikasyon ng batas dahil lamang sa interpretasyon ng mga nakaraang kaso. Dapat tandaan na ang pangunahing konsiderasyon ay ang kapakanan ng bata, at hindi lamang ang legal na karapatan ng mga magulang.

Bukod pa rito, sinabi ng Korte na kung mapatunayang hindi karapat-dapat ang ina, hindi nangangahulugan na awtomatikong mapupunta sa ama ang custody. Ayon sa Article 216 ng Family Code, ang mga lolo at lola ang may karapatan sa substitute parental authority. Kung wala sila o hindi rin sila karapat-dapat, maaaring ibigay ang custody sa nakatatandang kapatid o sa actual custodian ng bata. Dahil si Ricky James ang actual custodian ni Queenie bago naghain ng petisyon, may karapatan siyang hilingin na ibalik sa kanya ang bata. Gayunpaman, kailangan pa ring tingnan kung sino ang mas makakabuti para kay Queenie.

Sa pangkalahatan, pinagtibay ng Korte Suprema na kailangang magsagawa ng paglilitis upang matukoy kung sino ang dapat magkaroon ng custody kay Queenie. Kailangang suriin kung napapabayaan ba siya ng kanyang ina, at kung mas makakabuti ba sa kanya na mapunta sa pangangalaga ng kanyang ama, lolo’t lola, o ibang tao. Sa pagpapasya, dapat isaalang-alang ang kapakanan ng bata.

Gayunpaman, binawi ng Korte ang pansamantalang custody na ibinigay ng CA kay Ricky James. Ayon sa Korte, maaari lamang magbigay ng pansamantalang custody pagkatapos ng paglilitis. Sa ngayon, maaari lamang siyang magkaroon ng visitation rights, na limitado sa dalawang araw bawat linggo, at maaari lamang niyang ilabas si Queenie kung may pahintulot ng ina.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung sino ang dapat magkaroon ng custody sa isang illegitimate child, at kung dapat bang magkaroon ng karapatan ang ama kahit ang ina ang may parental authority ayon sa batas.
Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa tender-age presumption?	Hindi dapat ihiwalay ang isang batang wala pang pitong taong gulang sa kanyang ina, maliban na lamang kung may matibay na dahilan. Kailangan munang patunayan sa korte na hindi karapat-dapat ang ina bago ito mangyari.
Ano ang actual custodian?	Ito ang taong may pisikal na pangangalaga sa bata. Sa kasong ito, si Ricky James ang actual custodian ni Queenie bago siya kinuha ng mga lolo at lola.
Ano ang substitute parental authority?	Kung hindi karapat-dapat ang mga magulang, maaaring ibigay ang parental authority sa ibang tao, tulad ng lolo’t lola, nakatatandang kapatid, o actual custodian.
Bakit ibinawi ng Korte Suprema ang pansamantalang custody na ibinigay kay Ricky James?	Dahil maaari lamang magbigay ng pansamantalang custody pagkatapos ng paglilitis. Kailangan munang patunayan kung hindi karapat-dapat ang ina.
Ano ang visitation rights ni Ricky James?	Maaari siyang bumisita kay Queenie dalawang araw bawat linggo, at maaari lamang niya itong ilabas kung may pahintulot ng ina.
Ano ang habeas corpus?	Ang habeas corpus ay isang remedyo sa batas na ginagamit upang mabawi ang isang taong ilegal na pinagkakaitan ng kanyang kalayaan o karapatan, kasama na ang karapatan sa custody ng anak.
Ano ang implikasyon ng kasong ito?	Bagama’t may mga batas na nagtatakda kung sino ang may karapatan sa custody, ang kapakanan ng bata ang laging dapat na mangibabaw. Kailangang magsagawa ng paglilitis upang matukoy kung sino ang mas makakapagbigay ng magandang kinabukasan sa bata.

Ang kasong ito ay nagpapaalala sa atin na ang pagpapasya sa custody ng bata ay hindi lamang usapin ng legal na karapatan, kundi pati na rin ng pagtitiyak na ang bata ay mapupunta sa pinakamabuting pangangalaga. Ang kapakanan ng bata ang siyang dapat na maging gabay sa lahat ng desisyon.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Masbate v. Relucio, G.R. No. 235498, July 30, 2018