Sa desisyon ng Korte Suprema, ipinaliwanag na hindi sapat na basehan ang simpleng pagiging sugarol, iresponsable, o kawalan ng trabaho para mapawalang-bisa ang kasal dahil sa psychological incapacity. Ayon sa korte, dapat mapatunayan na ang nasabing mga ugali ay sintomas ng isang malalang sakit sa pag-iisip na naroon na bago pa ikasal, at incurable. Ang desisyong ito ay nagpapatibay sa kahalagahan ng kasal bilang isang pundasyon ng pamilya at nagbibigay-diin na hindi basta-basta mapapawalang-bisa ang kasal maliban kung mayroong matibay na ebidensya ng psychological incapacity.

Pagsusugal at Kasal: May Basehan ba para Ipa-annul ang Unyon?

Sa kasong Maria Concepcion N. Singson vs. Benjamin L. Singson, tinalakay kung sapat ba ang pagiging sugarol ng isang asawa para ipawalang-bisa ang kasal dahil sa psychological incapacity. Nagsampa ng petisyon si Maria Concepcion upang ipawalang-bisa ang kanilang kasal kay Benjamin, na ikinasal noong 1974, dahil umano sa kanyang psychological incapacity. Ayon kay Maria Concepcion, ang kanyang asawa ay dishonest, gastador, vain, sugarol, immature, iresponsable, at guilty of infidelity. Bukod pa rito, nakakulong daw si Benjamin sa isang rehabilitation institution at diagnosed na may pathological gambling at personality disorder.

Ipinagtanggol naman ni Benjamin na hindi totoo ang mga alegasyon at hindi siya nagkulang sa pagsuporta sa pamilya. Aniya, ang problema nila ay pera at hindi dahil sa psychological disorder. Sinabi rin niyang mayroon silang mga ari-arian bilang mag-asawa at dapat siyang bigyan ng “spousal support”.

Nagdesisyon ang Regional Trial Court (RTC) na pabor kay Maria Concepcion at ipinawalang-bisa ang kasal. Sinabi ng RTC na may psychological incapacity si Benjamin dahil sa personality disorder known as Pathological Gambling. Gayunpaman, binawi ito ng Court of Appeals (CA) at sinabing walang sapat na ebidensya na nagpapatunay ng psychological incapacity ni Benjamin. Ayon sa CA, hindi napatunayang grave o serious ang mga alegasyon ni Maria Concepcion, lalong hindi napatunayan na existing na ito noong ikasal sila. Nanindigan ang CA na dapat ipagtanggol ang kasal at dapat mapatunayan na ang asawa ay may malubhang psychological disorder.

Dinala ni Maria Concepcion ang kaso sa Korte Suprema. Ang pangunahing argumento niya ay hindi ginampanan ni Benjamin ang mga marital duties, at napatunayan ng eksperto na siya ay may malubhang psychological incapacity. Dagdag pa niya, bago pa man sila ikasal ay mayroon na umanong pathological gambling si Benjamin.

Hindi sumang-ayon ang Korte Suprema kay Maria Concepcion. Binigyang-diin ng korte na ang kasal at pamilya ay protektado ng Konstitusyon, at ang pagpapawalang-bisa nito ay dapat may matibay na basehan. Sinabi rin na ang psychological incapacity ay dapat malubha at hindi lamang simpleng pagtanggi sa mga marital obligations. Ayon sa korte, hindi sapat na sabihing bigo ang asawa sa kanyang responsibilidad, dapat mapatunayang hindi niya kaya itong gawin dahil sa psychological illness.

Art. 36. A marriage contracted by any party who, at the time of the celebration, was psychologically incapacitated to comply with the essential marital obligations of marriage, shall likewise be void even if such incapacity becomes manifest only after its solemnization. (As amended by Executive Order 227)

Dagdag pa rito, sinabi ng Korte Suprema na hindi napatunayan ni Maria Concepcion na ang kanyang asawa ay psychologically incapacitated. Hindi sapat ang testimonya ni Dr. Sta. Ana-Ponio, dahil hindi ito nagbigay ng tiyak na sanhi ng psychological incapacity ni Benjamin. Bukod dito, ang sinasabing pagsusugal ni Benjamin noong high school ay hearsay dahil walang personal na saksi na nagpatunay nito. Kaya naman, hindi binawi ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung sapat ba ang pathological gambling para maging basehan ng psychological incapacity at mapawalang-bisa ang kasal. Nilinaw ng korte na hindi sapat ang simpleng pagiging sugarol; dapat itong sintomas ng malubhang psychological illness.
Ano ang psychological incapacity ayon sa batas?	Ang psychological incapacity ay tumutukoy sa kawalan ng kakayahan na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal dahil sa malubhang psychological illness. Hindi ito simpleng pagtanggi o pagpapabaya sa mga obligasyon na ito.
Kailan dapat mayroon ang psychological incapacity?	Ayon sa batas, ang psychological incapacity ay dapat mayroon na sa panahon ng pagdiriwang ng kasal, kahit na maging manifest lamang ito pagkatapos ng kasal.
Sino ang dapat magpatunay ng psychological incapacity?	Ang nagke-claim ng psychological incapacity ay siyang dapat magpatunay nito sa pamamagitan ng matibay at kapani-paniwalang ebidensya. Dapat itong ipakita na grave, incurable, at existing na bago pa ang kasal.
Ano ang epekto ng desisyong ito sa mga kasal?	Ang desisyong ito ay nagpapatibay sa inviolability ng kasal. Ipinapakita nito na hindi basta-basta mapapawalang-bisa ang kasal maliban kung mayroong malinaw at matibay na ebidensya ng psychological incapacity.
Anong uri ng ebidensya ang kailangan para mapatunayan ang psychological incapacity?	Kailangan ng competent at trustworthy na ebidensya, tulad ng expert testimony, na nagpapakita na may malubhang psychological illness ang isang partido na nagiging dahilan upang hindi niya magampanan ang kanyang marital obligations.
Maari bang umasa sa testimony ng anak para mapatunayan ang psychological incapacity?	Hindi maaaring umasa nang lubos sa testimonya ng anak dahil hindi niya nasaksihan ang mga pangyayari bago at noong kasal. Ang testimony niya ay maaaring hindi objective.
Ano ang kahalagahan ng expert testimony sa mga ganitong kaso?	Ang expert testimony ay mahalaga dahil makakatulong ito sa korte na maunawaan ang kalagayan ng isang partido at kung paano ito nakakaapekto sa kanyang kakayahang gampanan ang kanyang marital obligations. Dapat may kredibilidad at matibay ang mga findings ng eksperto.

Ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagpapatibay sa institusyon ng kasal at kung paano ito protektado ng batas. Ipinapakita rin nito na kailangan ng matibay na ebidensya para mapatunayan ang psychological incapacity. Para sa mga katanungan hinggil sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga specific na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o via email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay para lamang sa layuning impormasyon at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na naaayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Maria Concepcion N. Singson A.K.A. Concepcion N. Singson vs. Benjamin L. Singson, G.R. No. 210766, January 08, 2018