Sa isang desisyon ng Korte Suprema, pinagtibay na ang kawalan ng dokumentaryong ebidensya ay hindi hadlang sa paghahabol ng nawalang kita ng namatay. Sapat na ang testimonya ng isang saksi na may sapat na kaalaman sa kanyang suweldo upang matukoy ang kinikita ng namatay bago ang kanyang pagpanaw. Ang kasong ito ay nagbibigay-linaw sa mga pangyayari kung kailan maaaring igawad ang danyos sa pagkawala ng kapasidad na kumita kahit walang pormal na dokumento, basta’t may sapat na patunay mula sa mga saksi. Ito ay mahalaga para sa mga pamilyang naulila na naghahabol ng danyos dahil sa kapabayaan ng iba na nagresulta sa kamatayan ng kanilang mahal sa buhay. Ang pagpapatibay na ito ay nagbibigay proteksyon sa mga biktima ng kapabayaan.

Kapabayaan sa Daan, Pasanin ng May-ari: Kailan Responsable ang Employer?

Ang kaso ay nagsimula noong 1989 nang si Rodolfo Torreon at ang kanyang pamilya ay sumakay sa isang truck na pag-aari ni Carmelo Simolde matapos bumaba sa isang motor boat. Habang si Generoso Aparra, Jr., ang mekaniko, ang nagmamaneho ng truck, nawalan siya ng kontrol dahil sa kipot at sira-sirang daan, na nagresulta sa pagkamatay ni Rodolfo at kanyang anak. Naghain ng kaso si Vivian Torreon, asawa ni Rodolfo, laban kina Simolde, Aparra, at Felix Caballes, ang driver na pumayag na magmaneho si Aparra. Ang pangunahing isyu ay kung dapat bang bayaran si Vivian ng danyos para sa nawalang kita ni Rodolfo kahit walang dokumentong nagpapatunay nito.

Nagsampa ng kasong sibil si Vivian laban sa mga respondents upang mabawi ang danyos dahil sa kapabayaan ng mga ito na nagresulta sa kamatayan ng kanyang asawa at anak. Ayon sa Korte Suprema, upang mapatunayan ang isang kaso ng quasi-delict, kinakailangan ang mga sumusunod: (1) may danyos na natamo ang plaintiff; (2) may kapabayaan, sa pamamagitan ng pagkilos o hindi pagkilos, kung saan ang defendant, o ang isang tao na kanyang responsable, ay nagkasala; at (3) may koneksyon ng sanhi at bunga sa pagitan ng kapabayaan at ng danyos.

Pinagtibay ng Korte Suprema ang hatol ng Court of Appeals na sina Caballes at Aparra ay nagpakita ng gross negligence sa pagmamaneho ng truck. Dagdag pa rito, sinabi ng korte na ayon sa Article 2180 ng Civil Code, ang employer ay responsable rin sa kapabayaan ng kanyang empleyado. Ang Article 2180 ay nagsasaad na ang mga employer ay mananagot sa mga danyos na dulot ng kanilang mga empleyado na kumikilos sa loob ng saklaw ng kanilang mga tungkulin, kahit na ang mga ito ay hindi nakikibahagi sa anumang negosyo o industriya. Samakatuwid, si Simolde, bilang employer, ay mananagot din sa kapabayaan ng kanyang mga empleyado.

Pinunto ng Korte Suprema na bagaman karaniwang kailangan ang dokumentaryong ebidensya upang mapatunayan ang pagkawala ng kita, hindi ito nangangahulugan na walang ibang paraan upang mapatunayan ito. Sa mga kasong sibil, kinakailangan lamang na mapatunayan ang claim sa pamamagitan ng preponderance of evidence, na nangangahulugang mas malamang na totoo ang isang katotohanan kaysa hindi. Pinayagan ng korte ang testimonyal na ebidensya, lalo na ang testimonya ni Abellana bilang employer ni Rodolfo, upang patunayan ang kita nito. Sa testimonya ni Abellana, sinabi niyang kumikita si Rodolfo ng P15,000 kada buwan bilang general manager ng kanyang mga negosyo.

Article 2206. Ang halaga ng danyos para sa kamatayan na dulot ng isang krimen o quasi-delict ay dapat na hindi bababa sa Tatlong libong piso, kahit na maaaring mayroong nagpapagaan na mga pangyayari. Bukod pa rito:

1. Ang defendant ay mananagot para sa pagkawala ng kapasidad na kumita ng namatay, at ang indemnity ay dapat bayaran sa mga tagapagmana ng huli; ang nasabing indemnity ay sa bawat kaso ay dapat na tasahin at igawad ng korte, maliban kung ang namatay dahil sa permanenteng pisikal na kapansanan na hindi dulot ng defendant, ay walang kapasidad na kumita sa oras ng kanyang kamatayan.
2. Kung ang namatay ay obligadong magbigay ng suporta ayon sa mga probisyon ng Article 291, ang tatanggap na hindi isang tagapagmana na tinawag sa mana ng decedent sa pamamagitan ng batas ng testate o intestate succession, ay maaaring humingi ng suporta mula sa taong sanhi ng kamatayan, para sa isang panahon na hindi lalampas sa limang taon, ang eksaktong tagal ay dapat itakda ng korte.
3. Ang asawa, lehitimo at ilihitimong mga inapo at mga ninuno ng namatay ay maaaring humingi ng moral damages para sa mental anguish dahil sa kamatayan ng namatay.

Gamit ang testimonya ni Abellana, kinwenta ng Korte Suprema ang nawalang kita ni Rodolfo gamit ang pormulang: Net Earning Capacity = [2/3 x (80 – edad sa oras ng kamatayan) x (gross annual income – reasonable and necessary living expenses)]. Batay sa edad ni Rodolfo (48) at kanyang kita (P15,000 kada buwan), kinwenta ng korte ang nawalang kita sa halagang P1,919,700.00. Kaya, ang mga respondents ay pinagbayad ng Korte Suprema para sa nawalang kita ni Rodolfo.

Bukod pa rito, pinagtibay ng Korte Suprema ang pagbibigay ng moral damages at exemplary damages dahil sa kapabayaan ng mga respondents. Ang moral damages ay ibinibigay upang mabayaran ang mental anguish na dinanas ng mga tagapagmana, habang ang exemplary damages ay ibinibigay upang magsilbing halimbawa at upang maiwasan ang katulad na kapabayaan sa hinaharap. Dahil sa ginawang kapabayaan ng mga respondents, ipinag-utos ng Korte Suprema na magbayad sila ng moral at exemplary damages.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung dapat bang bayaran ng danyos ang pamilya ng namatay para sa nawalang kita kahit walang dokumentong nagpapatunay ng kita nito. Tinalakay rin kung responsable ang employer sa kapabayaan ng kanyang empleyado.
Anong ebidensya ang ginamit upang patunayan ang kita ni Rodolfo Torreon?	Bagama’t walang payroll o income tax return, pinahintulutan ng Korte Suprema ang testimonya ni Felomina Abellana, ang employer ni Rodolfo, upang patunayan ang kanyang buwanang kita. Ang kanyang testimonya ay sapat upang magtatag ng basehan para sa pagtatantiya ng nawalang kita.
Ano ang ginampanan ng kapabayaan sa desisyon ng Korte?	Ang kapabayaan ay naging sentro ng kaso dahil napatunayan na nagkaroon ng gross negligence sina Aparra at Caballes. Ito ang nagbigay-daan sa pagpapataw ng danyos at ang pananagutan ni Simolde bilang employer.
Anong artikulo sa Civil Code ang ginamit upang maging responsable ang employer?	Ginagamit ang Article 2180 ng Civil Code upang maging responsable ang employer (Simolde) sa kapabayaan ng kanyang mga empleyado (Aparra at Caballes). Ang employer ay responsable kung ang kapabayaan ay nangyari habang ginagampanan ng empleyado ang kanyang tungkulin.
Ano ang ibig sabihin ng ‘preponderance of evidence’ sa kasong sibil?	Ang ‘preponderance of evidence’ ay nangangahulugang mas malamang na totoo ang isang katotohanan kaysa hindi. Sa kasong sibil, kinakailangan lamang na mapatunayan ang claim sa pamamagitan ng ‘preponderance of evidence’, hindi kinakailangan ang dokumentaryong ebidensya lamang.
Paano kinwenta ang halaga ng nawalang kita ni Rodolfo?	Ang nawalang kita ay kinwenta gamit ang pormulang: Net Earning Capacity = [2/3 x (80 – edad sa oras ng kamatayan) x (gross annual income – reasonable and necessary living expenses)]. Ito ay batay sa edad ni Rodolfo (48) at kanyang kita (P15,000 kada buwan).
Bakit binigyan ng moral at exemplary damages si Vivian?	Ang moral damages ay ibinigay dahil sa mental anguish na dinanas ni Vivian dahil sa pagkamatay ng kanyang asawa at anak. Ang exemplary damages ay ibinigay upang magsilbing halimbawa at upang maiwasan ang katulad na kapabayaan sa hinaharap.
Ano ang implikasyon ng desisyong ito sa mga kaso ng quasi-delict?	Ang desisyong ito ay nagpapatibay na hindi hadlang ang kawalan ng dokumentong patunay ng kita sa paghahabol ng nawalang kita sa kaso ng kamatayan. Ang testimonya ng isang saksi na may sapat na kaalaman sa kita ng namatay ay sapat na. Ito’y nagbibigay-proteksyon sa mga biktima ng kapabayaan.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagbibigay-linaw sa pananagutan ng mga employer sa kapabayaan ng kanilang mga empleyado at sa kung paano maaaring patunayan ang nawalang kita sa mga kaso ng kamatayan. Ang pagpapahintulot sa testimonyal na ebidensya, lalo na mula sa employer, ay nagbibigay ng mas malawak na proteksyon sa mga biktima ng kapabayaan at nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagpapakita ng due diligence sa pagpili at pagsubaybay sa mga empleyado.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: VIVIAN B. TORREON AND FELOMINA F. ABELLANA, V. GENEROSO APARRA, JR., FELIX CABALLES, AND CARMELO SIMOLDE, G.R. No. 188493, December 13, 2017