Sa kasong ito, tinalakay ng Korte Suprema kung paano mapapatunayan ang isang Deed of Absolute Sale, lalo na kung may mga pagdududa sa pagkapirma ng nagbenta. Iginiit ng Korte na ang isang notarized na dokumento ay may presumption ng pagiging totoo at dapat itong mapabulaanan ng malinaw at kapani-paniwalang ebidensya. Ang desisyon ay nagpapatibay sa kahalagahan ng notarization bilang patunay ng transaksyon, ngunit nagbibigay-diin din sa karapatan ng isang partido na hamunin ang pagiging tunay nito sa pamamagitan ng matibay na ebidensya.

Kung Paano Naselyuhan ang Deal: Pagiging Notarized ba ang Susi?

Ang kaso ay nagsimula sa isang reklamo na isinampa ni Rogelia Gatan at kanyang mga anak laban kina Jesusa Vinarao at mag-asawang Mildred at Nomar Cabauatan. Ayon sa mga Gatan, ang isang Deed of Absolute Sale ay ginawa umano ni Bernardino Gatan, asawa ni Rogelia, na naglilipat ng bahagi ng kanilang lupa sa mga Vinarao. Kinwestyon ni Rogelia ang dokumento, sinasabing hindi marunong sumulat si Bernardino at hindi niya ibinigay ang kanyang marital consent sa pagbebenta.

Ang mga Cabauatan naman ay nagtanggol sa pamamagitan ng pagsasabing ang lupa ay naipasa sa kanila sa pamamagitan ng nasabing Deed of Absolute Sale na may lagda ni Bernardino at ng kanyang asawa, na nagngangalang Aurelia Ramos Gatan. Ayon sa kanila, ang Deed ay notarized at may bisa. Sinabi pa nila na sinubukan ni Rogelia na humingi ng karagdagang bayad para sa lupa, ngunit tumanggi sila dahil nabayaran na nila ang buong halaga.

Napagdesisyunan ng Regional Trial Court (RTC) na may bisa ang Deed of Absolute Sale. Ipinagtibay din ng Court of Appeals (CA) ang desisyong ito, na nagsasabing nabigo ang mga Gatan na patunayan na peke ang lagda ni Bernardino at ang kawalan ng marital consent ni Rogelia. Idinagdag pa ng CA na ang notarized na dokumento ay may presumption ng pagiging totoo.

Dinala ng mga Gatan ang kaso sa Korte Suprema, iginiit na ang Deed of Absolute Sale ay walang bisa dahil sa forged na lagda ni Bernardino at kakulangan ng pahintulot ni Rogelia. Ngunit hindi kinatigan ng Korte Suprema ang argumento ng mga Gatan. Ayon sa kanila, ang pagiging notarized ng Deed of Absolute Sale ay nagbibigay dito ng prima facie presumption of authenticity and due execution. Upang mapabulaanan ito, kailangan ng malinaw, kapani-paniwala, at higit pa sa basta preponderance of evidence.

Bilang isang tuntunin, ang pagpeke ay hindi maaaring ipagpalagay at dapat patunayan ng malinaw, positibo at nakakakumbinsi na katibayan, ang pasanin ng patunay ay nakasalalay sa partido na nag-aakusa ng pagpeke. Ang sinumang nag-aakusa ng pagpeke ay may pasanin na itatag ang kanyang kaso sa pamamagitan ng isang preponderance of evidence, o katibayan na may higit na timbang o mas nakakakumbinsi kaysa sa inaalok na salungat dito. Ang katotohanan ng pagpeke ay maaari lamang itatag sa pamamagitan ng isang paghahambing sa pagitan ng diumano’y pekeng lagda at ang tunay at tunay na lagda ng taong ang lagda ay pinaniniwalaang pineke.

Sa kasong ito, nabigo ang mga Gatan na magpakita ng sapat na ebidensya upang mapabulaanan ang presumption na may bisa ang Deed of Absolute Sale. Ang testimonya ni Rogelia na hindi marunong sumulat si Bernardino at hindi niya nilagdaan ang Deed ay hindi sapat upang mapabulaanan ang testimonya ng saksi na nakita si Bernardino na lumagda. Dagdag pa rito, ang paghahambing ng mga lagda ay hindi nagpapakita ng malinaw na katibayan ng pagpeke.

Ang kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng notarization sa mga dokumento. Nagbibigay ito ng dagdag na layer ng proteksyon at pinatitibay ang transaksyon. Ngunit hindi ito nangangahulugang hindi na maaaring hamunin ang dokumento. Maaari pa ring maghain ng kaso upang patunayang peke ang lagda o hindi kusang loob ang pagpirma. Ang kaso ring ito ay nagbibigay-diin na kung ang isang dokumento ay pinirmahan ng isang tao, ipinapalagay na ginawa nila ito ng malaya at kusang-loob.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung may bisa ba ang Deed of Absolute Sale, isinasaalang-alang ang mga alegasyon ng forged na lagda at kawalan ng marital consent.
Ano ang prima facie presumption of authenticity?	Ito ay isang legal na presumption na nagsasabing ang isang notarized na dokumento ay tunay at ginawa nang naaayon sa batas, maliban kung may matibay na ebidensya na magpapatunay na hindi ito totoo.
Ano ang kailangan para mapatunayang peke ang lagda?	Kailangan ng malinaw, positibo, at nakakakumbinsi na katibayan, na nagpapakita na ang lagda sa dokumento ay hindi talaga ang lagda ng taong pinaniniwalaang lumagda.
Ano ang papel ng marital consent sa bentahan ng lupa?	Sa ilalim ng Family Code, kailangan ang consent ng mag-asawa sa pagbenta ng ari-arian na pagmamay-ari nila bilang conjugal property. Kung walang consent, maaaring mapawalang-bisa ang bentahan.
Sino ang may burden of proof sa kasong ito?	Ang burden of proof ay nasa mga Gatan, na siyang nag-aakusa na peke ang lagda at walang marital consent.
Bakit hindi kinatigan ng Korte Suprema ang mga Gatan?	Dahil hindi sila nakapagpakita ng sapat na katibayan upang mapabulaanan ang presumption of authenticity ng notarized na Deed of Absolute Sale.
Ano ang importansya ng testimonya ng instrumental witness?	Ang testimonya ng isang instrumental witness, na nakakita mismo sa paglagda ng dokumento, ay may malaking timbang sa pagpapatunay ng pagiging totoo ng dokumento.
Ano ang aral na makukuha sa kasong ito?	Ang aral ay ang kahalagahan ng notarization sa mga legal na dokumento at ang hirap na patunayan na peke ang isang lagda, lalo na kung may saksi na nakakita sa paglagda.
Kailan dapat kumonsulta sa abogado tungkol sa usaping lupa?	Mahalagang kumonsulta sa abogado bago pumasok sa anumang transaksyon na may kaugnayan sa lupa. Ang abogado ay makakatulong na masuri ang mga dokumento, magbigay ng legal na payo, at protektahan ang iyong mga karapatan.

Ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa importansya ng maingat na pagpapatunay sa mga dokumento at pagkuha ng legal na payo upang maiwasan ang mga problema sa hinaharap. Tandaan na ang pagiging notarized ay hindi garantiya na walang problema, ngunit nagbibigay ito ng matibay na proteksyon kung sakaling magkaroon ng dispute.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Gatan v. Vinarao, G.R. No. 205912, October 18, 2017