Sa desisyon na ito, nilinaw ng Korte Suprema na sa pangkalahatan, hindi maaaring maghabol ng moral damages sa paglabag ng kontrata maliban kung nagresulta ito sa kamatayan o may fraud o bad faith. Sa halip na actual damages para sa nawalang kita, maaaring igawad ang temperate damages kung napatunayang may kakayahan sanang kumita ngunit walang konkretong ebidensya ng kinikita. Ang hatol na ito ay nagbibigay linaw sa mga karapatan ng mga pasahero at mga pananagutan ng mga kumpanya ng bus sa ilalim ng batas.

Lihis na Landas, Kapalit na Kapansanan: Kailan Dapat Magbayad ang Bus Company?

Taong 2002, naganap ang isang sakuna sa pagitan ng isang bus ng Philippine Rabbit at isang Isuzu truck sa Pozorrubio, Pangasinan. Si Dionisio Estrada, pasahero ng bus, ay nasugatan nang malubha at kinailangan putulin ang kanyang kanang braso. Ayon kay Dionisio, dahil sa kapabayaan ng drayber ng bus, nilabag ng Philippine Rabbit ang kanilang kontrata na ihatid siya nang ligtas. Ang pangunahing tanong dito: Sa ganitong sitwasyon, may karapatan ba si Dionisio na makatanggap ng moral damages mula sa Philippine Rabbit?

Idiniin ng Korte Suprema na ang moral damages ay para lamang sa mga kasong kriminal na nagresulta sa pisikal na pinsala, quasi-delicts, o iba pang katulad na sitwasyon na nakasaad sa Article 2219 ng Civil Code. Dahil ang paglabag sa kontrata ay hindi kabilang dito, hindi maaaring igawad ang moral damages maliban kung nagresulta ito sa kamatayan o may fraud o bad faith. Ayon sa Korte, walang sapat na ebidensya na nagpapakita ng fraud o bad faith sa panig ng Philippine Rabbit. Ang fraud ay nangangahulugang panlilinlang o masamang intensyon, samantalang ang bad faith ay nagpapahiwatig ng dishonest na layunin o pagsuway sa isang tungkulin.

Bagaman hindi maaaring igawad ang moral damages, naghain ng petisyon si Dionisio na ang halagang P500,000.00 na dapat sanang moral damages ay ibigay na lang bilang kompensasyon sa kanyang kapansanan. Ang nasabing halaga ay kinakwenta ayon sa posibleng kita na nawala dahil sa kapansanan. Ngunit ang halaga ng nawalang kita o earning capacity ay kailangan mapatunayan sa pamamagitan ng mga dokumento.

Art. 2205. Damages may be recovered:

(1) For loss or impairment of earning capacity in cases of temporary or permanent personal injury;

Ang mga actual damages ay kailangang mapatunayan ng sapat na ebidensya. Sa kasong ito, walang naipakitang dokumento na nagpapatunay sa kita ni Dionisio. Kung walang sapat na ebidensya, hindi maaaring igawad ang actual damages para sa nawalang kita. Ngunit dahil napatunayang nawalan ng braso si Dionisio, maaaring igawad ang temperate damages bilang kapalit ng actual damages. Ito ay ang bayad-pinsala na mas mataas sa nominal damages pero mas mababa sa compensatory damages, na ibinibigay kung hindi matiyak ang eksaktong halaga ng pinsala.

Art. 2224. [T]emperate or moderate damages, which are more than nominal but less than compensatory damages, may be recovered when the court finds that some pecuniary loss has been suffered but its amount cannot, from the nature of the case, be proved with certainty.

Mayroon ding hininging bayad si Dionisio para sa pagpapalit ng kanyang braso ng artipisyal na braso. Ayon sa korte, ang claim na ito ay hindi rin maaaring ibigay dahil hindi naipakitang nagastos nga ito. Kailangan ang resibo para patunayang bumili nga ng artipisyal na braso.

Sa huli, pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals na tanggalin ang moral damages at ibinaba ang actual damages sa P57,658.25. Dagdag pa rito, nagdesisyon ang Korte na magbigay ng temperate damages na P500,000.00 kay Dionisio dahil sa kapansanan. Lahat ng mga halagang ito ay mayroon ding interes na 6% kada taon mula sa pagiging pinal ng desisyon.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung nararapat ba ang moral damages sa isang kaso ng paglabag sa kontrata ng pagpapasada, at kung maaaring igawad ang kompensasyon sa nawalang kita kahit walang sapat na dokumentong nagpapatunay nito.
Ano ang ibig sabihin ng “fraud o bad faith” sa kontekstong ito?	Ang Fraud ay tumutukoy sa panlilinlang o masamang intensyon, samantalang ang bad faith ay nagpapahiwatig ng dishonest na layunin o pagsuway sa isang tungkulin na may masamang motibo. Kailangang mapatunayan ito nang malinaw.
Ano ang pagkakaiba ng moral damages, actual damages, at temperate damages?	Ang Moral damages ay para sa emotional at mental na paghihirap, actual damages ay para sa mga konkretong gastos at nawalang kita na napatunayan ng dokumento, at ang temperate damages ay ibinibigay kung may pinsala pero hindi matiyak ang eksaktong halaga.
Bakit hindi nakatanggap ng moral damages si Dionisio?	Dahil ang paglabag sa kontrata ng pagpapasada ay hindi kabilang sa mga sitwasyon kung saan maaaring igawad ang moral damages maliban kung may kamatayan o napatunayang may fraud o bad faith, na hindi naman napatunayan sa kasong ito.
Ano ang basehan para sa paggawad ng temperate damages?	Ang Temperate damages ay iginawad dahil napatunayang nawalan ng braso si Dionisio, na nagdulot ng kapansanan at posibleng pagkawala ng kita, kahit walang sapat na dokumentong nagpapatunay sa kanyang aktwal na kinikita.
Kailangan ba ng resibo para makakuha ng actual damages para sa medical expenses?	Oo, kailangan ng opisyal na resibo para mapatunayan ang aktwal na halaga ng mga gamot at iba pang medical supplies na binili para sa pagpapagamot.
Ano ang epekto ng desisyong ito sa mga pasahero ng bus?	Nililinaw ng desisyon na ito ang mga karapatan ng mga pasahero sa ilalim ng kontrata ng pagpapasada at ang mga pananagutan ng mga kumpanya ng bus sa kaso ng paglabag sa kontrata at kapabayaan.
Mayroon bang interes ang mga damages na iginawad sa kasong ito?	Oo, lahat ng damages na iginawad ay may legal interest na 6% kada taon mula sa pagiging pinal ng desisyon hanggang sa ganap na mabayaran ang mga ito.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagpapaalala sa kahalagahan ng pagpapatunay ng mga claim para sa damages at nagbibigay linaw sa mga pananagutan ng mga kumpanya ng bus sa ilalim ng batas. Ito rin ay nagbibigay diin sa proteksyon na dapat ibigay sa mga pasahero laban sa kapabayaan at mga paglabag sa kontrata ng pagpapasada.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Spouses Dionisio Estrada and Jovita R. Estrada v. Philippine Rabbit Bus Lines, Inc. and Eduardo R. Saylan, G.R. No. 203902, July 19, 2017