Ang kasong ito ay tungkol sa pagpapawalang-bisa ng Sandiganbayan sa abiso ng lis pendens, isang paunawa na nakarehistro sa titulo ng lupa na nagpapabatid na may nakabinbing kaso na maaaring makaapekto sa pagmamay-ari nito. Pinawalang-bisa ito ng Sandiganbayan dahil hindi raw tiyakang binanggit ang lupa sa Cabuyao, Laguna sa mga unang reklamo. Ngunit, nagpasya ang Korte Suprema na mali ang Sandiganbayan. Dapat daw na panatilihin ang abiso ng lis pendens dahil bahagi ang lupang ito sa mga ari-arian na sinasabing nakuha nang ilegal ng mga Marcos. Mahalaga ang desisyong ito upang maprotektahan ang mga ari-arian na maaaring makuha muli ng gobyerno, lalo na sa mga kaso ng ill-gotten wealth.

Ari-arian ba Ito ni Marcos? Ang Abiso ng Lis Pendens sa Gitna ng Pag-aagawan

Ang lis pendens ay isang mahalagang paunawa sa publiko na may kasong nakabinbin sa korte na maaaring makaapekto sa isang partikular na ari-arian. Sa kasong ito, ang Republika ng Pilipinas ay naghain ng petisyon na kumukuwestyon sa pagkakansela ng Sandiganbayan sa isang abiso ng lis pendens na inisyu sa isang ari-arian sa Cabuyao, Laguna, na sinasabing bahagi ng mga ilegal na nakuhang yaman ng dating Pangulong Ferdinand Marcos. Ang pangunahing isyu dito ay kung tama bang kanselahin ang lis pendens sa ari-arian, kahit na hindi ito tahasang binanggit sa mga unang reklamo na inihain laban sa mga Marcos.

Nag-ugat ang kaso sa isang demanda na inihain ng gobyerno upang mabawi ang mga ari-arian na sinasabing ilegal na nakuha ng mga Marcos noong sila ay nasa kapangyarihan pa. Kasama sa mga respondent sina Ferdinand “Bongbong” Marcos, Jr., Maria Imelda R. Marcos-Manotoc, Gregorio Ma. Araneta III, at Irene R. Marcos Araneta, na siyang mga rehistradong may-ari ng lupain sa Cabuyao na sakop ng Transfer Certificate of Title (TCT) No. T-85026. Ikinabit ng Presidential Commission on Good Government (PCGG) ang abiso ng lis pendens sa titulo ng lupa noong 1994, ngunit kinansela ito ng Sandiganbayan dahil hindi raw binanggit ang ari-arian sa mga naunang bersyon ng reklamo. Iginiit ng gobyerno na bahagi ang ari-arian ng mga ilegal na nakuhang yaman, at dapat itong maibalik sa kanila.

Sinabi ng Korte Suprema na hindi dapat mahigpit ang paggamit ng mga teknikal na patakaran sa mga kasong may kinalaman sa ill-gotten wealth. Binigyang-diin nila ang Executive Order No. 14, na nagsasaad na hindi dapat istriktong sundin ang mga teknikal na patakaran ng pamamaraan at ebidensya sa mga kasong sibil na inihain para mabawi ang ill-gotten wealth. Ang layunin ng Executive Order na ito ay upang mapabilis ang pagbawi sa mga yaman na sinasabing ilegal na nakuha. Kaya, sa mga ganitong uri ng kaso, dapat bigyang-pansin ang esensya kaysa sa porma.

RULE 13
Service and Filing of Pleadings and Other Papers

….

SEC. 14. Notice of Lis Pendens. — The notice of lis pendens hereinabove mentioned may he cancelled only upon order of the court, after proper showing that the notice is for the purpose of molesting the adverse party, or that it is not necessary to protect the rights of the party who caused it to be recorded.

Binanggit ng Korte Suprema na ang layunin ng reklamo ay mabawi ang lahat ng mga ari-arian na ilegal na nakuha ng mga Marcos noong sila ay nasa pwesto pa. Hindi raw nagbigay ang Sandiganbayan ng matibay na dahilan upang sabihin na hindi bahagi ng mga ilegal na nakuhang ari-arian ang lupa sa Cabuyao. Dapat umanong pinayagan ng Sandiganbayan ang gobyerno na baguhin ang kanilang reklamo upang tahasang maisama ang ari-arian sa Cabuyao. Dapat bigyang-diin na ang Korte Suprema ay nagbigay ng importansya sa pagbawi ng mga yaman na nakuha nang ilegal, na naaayon sa layunin ng PCGG.

Sa usapin ng preliminary attachment, sinabi ng Korte Suprema na dapat umanong nag-isyu ang Sandiganbayan ng kautusan para dito. Ang preliminary attachment ay isang remedyo na nagbibigay-pahintulot sa korte na kumpiskahin ang ari-arian ng isang partido habang nakabinbin pa ang kaso, upang matiyak na may pambayad kung manalo ang kabilang partido. Dahil sa mga alegasyon na ang lupa sa Cabuyao ay nakarehistro sa mga pangalan ng mga anak ni Marcos noong sila ay mga menor de edad pa, sapat na umano itong dahilan upang paniwalaan na tinatago ang ari-arian, kaya nararapat lamang ang preliminary attachment. Mahalaga itong aspeto ng kaso dahil ipinapakita nito kung paano maaaring gamitin ang mga legal na remedyo upang maprotektahan ang mga ari-arian na sinasabing nakuha nang ilegal.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagtugis sa mga kaso ng ill-gotten wealth at kung paano maaaring gamitin ang iba’t ibang legal na remedyo upang maprotektahan ang interes ng gobyerno. Ang desisyon ng Korte Suprema ay nagbibigay-diin sa layunin na mabawi ang mga ari-arian na sinasabing ilegal na nakuha at ang hindi dapat maging hadlang ang mga teknikalidad sa pagkamit ng hustisya.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Republic of the Philippines v. Sandiganbayan, G.R. No. 195295, October 05, 2016