Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na walang kapangyarihan ang isang Regional Trial Court (RTC) na baguhin o ipawalang-bisa ang desisyon ng isa pang RTC na may parehong antas. Ang prinsipyong ito, na kilala bilang “doctrine of non-interference,” ay naglalayong mapanatili ang respeto at pagkakaisa sa sistema ng hudikatura. Ang desisyon na ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng paggalang sa mga proseso ng korte at nagpapakita na ang anumang pagtatangka na ipawalang-bisa ang isang desisyon ng kapantay na hukuman ay labag sa batas. Sa madaling salita, dapat maghain ng apela sa tamang appellate court, at hindi sa kapantay na trial court.

Kapag ang Isang Hukuman ay Nakialam: Ang Kwento ng Pagpapawalang-Bisa ng Desisyon ng Kapantay na Hukuman

Ang kasong ito ay nag-ugat sa isang hindi pagkakasundo tungkol sa isang parsela ng lupa sa Cebu City. Ang mga respondent ay naghain ng kaso upang ipawalang-bisa ang titulo ni Remedios Cabello, na sinasabing nakuha niya sa pamamagitan ng maling representasyon. Ayon sa kanila, si Cabello, kasama ang mga Robles, ay nagpanggap na nakuha ang titulo sa buong lote mula kay Vicenta at nasunog daw ang titulo na ito, ngunit hindi naman daw totoo. Sa isang pagpapasya, ipinawalang-bisa ng RTC ang titulo ni Cabello at ang mga titulo na nagmula rito. Ngunit, ang RTC na nagpawalang-bisa ng titulo ay iba sa RTC na nag-utos ng pag-reconstitute ng titulo ni Cabello.

Ang isyu dito ay kung may kapangyarihan ba ang RTC na ipawalang-bisa ang desisyon ng kapantay nitong hukuman. Dito lumabas ang prinsipyong “doctrine of non-interference or judicial stability.” Ayon sa prinsipyo na ito, walang kapangyarihan ang isang trial court na makialam sa mga paglilitis ng isang korteng may pantay na hurisdiksyon. Kaya nga, walang kapangyarihan ang RTC na ipawalang-bisa ang desisyon ng kapantay nitong korte. Ang tanging korte na may hurisdiksyon na magpawalang-bisa ng desisyon ng RTC ay ang Court of Appeals.

Ayon sa Korte Suprema, hindi maaaring ipawalang-bisa ng isang korte ang desisyon ng kapantay nitong korte. Kung nais ipawalang-bisa ang desisyon ng isang RTC, dapat itong iapela sa Court of Appeals. Ibinatay ito sa Section 9(2) ng Batas Pambansa Blg. 129, na nagbibigay sa Court of Appeals ng eksklusibong orihinal na hurisdiksyon sa mga aksyon para mapawalang-bisa ang mga paghuhukom ng Regional Trial Courts. Idinagdag pa ng Korte na dahil ang inireklamo na reconstituted title sa kasong ito, kung saan nagmula ang titulo ng petisyoner, ay iniutos na ipalabas ng RTC Branch 14, Cebu City, ang reklamo ng mga respondent na pawalang-bisa ang nasabing titulo – sa pamamagitan ng doktrina ng hindi pakikialam – ay dapat na isinampa sa CA at hindi sa ibang sangay ng RTC. Maliwanag, ang RTC Branch 17, Cebu City, bilang isang kapantay na korte, ay walang hurisdiksyon na pawalang-bisa ang pagpapanumbalik ng titulo na dating iniutos ng RTC, Branch 14, Cebu City.

Sinabi naman ng Court of Appeals na ang mga nagdemanda sa kasong ito ay hindi maaaring kuwestiyunin ang kakulangan ng hurisdiksyon ng RTC dahil hindi nila ito itinaas sa mga paglilitis sa RTC. Ngunit, hindi sumang-ayon dito ang Korte Suprema. Ayon sa Korte Suprema, walang mas batayang tuntunin sa batas prosidyural kaysa sa prinsipyong ang hurisdiksyon ay ibinibigay ng batas, at ang anumang paghuhukom, utos, o resolusyon na inilabas nang wala ito ay walang bisa at hindi maaaring bigyan ng anumang epekto. Kahit pa sa unang pagkakataon itinaas ang isyu sa hurisdiksyon sa apela o kahit na matapos ang pinal na paghuhukom, maaari pa rin itong talakayin.

Ang tanging eksepsiyon sa panuntunang ito ay ang prinsipyo ng estoppel by laches. Sa estoppel by laches, ang isang partido ay maaaring mahadlangan ng laches sa pagtawag sa kakulangan ng hurisdiksyon sa huling oras para sa layunin ng pagpapawalang-bisa sa lahat ng nagawa sa kaso sa aktibong pakikilahok ng nasabing partido na nag-aangkin ng plea. Kaya, dapat maging maingat ang mga korte sa pag-aaplay ng estoppel, at dapat na malakas ang equity na pumapabor dito.

Sa kasong ito, hindi nakitaan ng Korte Suprema ng sapat na katwiran upang ilapat ang eksepsiyon ng estoppel by laches. Hindi rin narito ang hindi pagkakapantay-pantay na pilit iwasan ng paglalapat ng estoppel. Hindi nasangkot sa kaso kung saan ang isang partido na, pagkatapos makakuha ng positibong lunas mula sa korte, ay bumaliktad kalaunan upang salakayin ang hurisdiksyon ng parehong korte na nagbigay ng naturang lunas dahil sa isang hindi kanais-nais na paghuhukom. Dagdag pa rito, idiniin ng Korte Suprema na ang pagtutol ng petisyuner sa hurisdiksyon ng korte ay hindi katulad ng sitwasyon sa Sibonghanoy dahil itinaas ng petisyuner ang kakulangan ng hurisdiksyon ng RTC, Branch 17, Cebu City, sa kanyang apela sa CA at bago pa man maglabas ng desisyon ang CA; sa Sibonghanoy, kinuwestiyon lamang ng partido ang hurisdiksyon ng korte matapos maglabas ng hindi paborableng desisyon ang CA.

Dahil sa walang-bisang paghuhukom ng RTC, Branch 17, Cebu City, sa Civil Case No. CEB-6025, nakita ng Korte na hindi na kailangang suriin ang iba pang isyu na itinaas ng petisyuner. Ang gayong walang-bisang paghuhukom ay hindi maaaring maging pinagmulan ng anumang karapatan o tagalikha ng anumang obligasyon, at ang lahat ng aksyon na ginawa alinsunod dito at mga paghahabol na nagmumula dito ay walang legal na epekto.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu sa kasong ito ay kung may kapangyarihan ba ang isang Regional Trial Court (RTC) na ipawalang-bisa ang desisyon ng isa pang RTC na may parehong antas. Tinalakay din nito kung ang prinsipyo ng estoppel ay dapat bang ilapat sa sitwasyon.
Ano ang doctrine of non-interference?	Ang doctrine of non-interference o judicial stability ay nagbabawal sa isang trial court na makialam sa mga paglilitis ng isang korte na may pantay na hurisdiksyon. Ito ay upang mapanatili ang pagkakaisa at respeto sa sistema ng hudikatura.
Sino ang may kapangyarihan na magpawalang-bisa ng desisyon ng RTC?	Ayon sa Batas Pambansa Blg. 129, ang Court of Appeals ang may eksklusibong orihinal na hurisdiksyon upang magpawalang-bisa ng mga desisyon ng Regional Trial Courts.
Ano ang estoppel by laches?	Ang estoppel by laches ay isang prinsipyo kung saan ang isang partido ay hindi na maaaring kuwestiyunin ang hurisdiksyon ng isang korte kung matagal na silang naghintay at nakilahok sa mga paglilitis. Sa madaling salita, ang isang partido ay maaaring mahadlangan ng laches sa pagtawag sa kakulangan ng hurisdiksyon sa huling oras para sa layunin ng pagpapawalang-bisa sa lahat ng nagawa sa kaso sa aktibong pakikilahok ng nasabing partido na nag-aangkin ng plea.
Kailan maaaring itaas ang isyu ng kakulangan ng hurisdiksyon?	Kahit pa sa unang pagkakataon itinaas ang isyu sa hurisdiksyon sa apela o kahit na matapos ang pinal na paghuhukom, maaari pa rin itong talakayin. Ang kakulangan sa hurisdiksyon ng korte ay isang depensa na maaaring itaas anumang oras sa proseso ng paglilitis.
Bakit hindi nilapat ang estoppel sa kasong ito?	Hindi nilapat ang estoppel dahil hindi katulad ang sitwasyon sa kasong Sibonghanoy. Hindi rin nasangkot sa kaso kung saan ang isang partido na, pagkatapos makakuha ng positibong lunas mula sa korte, ay bumaliktad kalaunan upang salakayin ang hurisdiksyon ng parehong korte na nagbigay ng naturang lunas dahil sa isang hindi kanais-nais na paghuhukom.
Ano ang epekto ng walang-bisang paghuhukom?	Ang isang walang-bisang paghuhukom ay walang legal na epekto. Hindi ito maaaring maging pinagmulan ng anumang karapatan o tagalikha ng anumang obligasyon.
Sino ang nagdesisyon sa kasong ito?	Ang desisyon ay pinangunahan ni Justice Brion, kasama ang mga mahistrado na Carpio, Mendoza, at Leonen.

Ang desisyon na ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng paggalang sa mga proseso ng korte at nagpapakita na ang anumang pagtatangka na ipawalang-bisa ang isang desisyon ng kapantay na hukuman ay labag sa batas. Sa ganitong paraan, mapapanatili ang kredibilidad at pagiging epektibo ng sistema ng hudikatura sa Pilipinas.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Georgia Royo Adlawan vs Nicetas I. Joaquino, G.R. No. 203152, June 20, 2016