Pinagtibay ng Korte Suprema na ang isang notaryo publiko ay may pananagutan kung mapatunayang nagpabaya sa kanyang tungkulin, lalo na sa pagpapatotoo ng mga dokumento. Ang kasong ito ay nagpapakita ng seryosong paglabag sa mga panuntunan ng notarial practice at ang kahalagahan ng pagtupad sa tungkulin nang may mataas na antas ng pag-iingat at katapatan. Ang desisyon ay nagpapatibay na ang integridad ng sistema ng notarisasyon ay mahalaga para sa proteksyon ng publiko.

Kasong Bartolome vs. Basilio: Saan Nagkulang ang Notaryo Publiko?

Ang kasong ito ay nagsimula nang maghain ng reklamo si Atty. Benigno T. Bartolome laban kay Atty. Christopher A. Basilio dahil sa paglabag umano nito sa 2004 Rules on Notarial Practice. Ayon kay Bartolome, pinatotohanan ni Basilio ang isang “Joint Affidavit of Non-Tenancy and Aggregate Landholdings” kahit na ang isa sa mga nagsumpa (affiant) ay patay na noong panahong iyon. Bagamat itinanggi ni Basilio na alam niyang patay na ang isa sa mga nagharap sa kanya, lumabas sa imbestigasyon na hindi niya naitala ang dokumento sa kanyang notarial book at hindi rin niya naisumite ang kopya nito sa Regional Trial Court (RTC).

Napag-alaman din na hindi kinilala ni Basilio ang mga nagharap sa kanya gamit ang sapat na ebidensya ng pagkakakilanlan, tulad ng nakasaad sa Notarial Rules. Ang notarial certificate ay dapat maglaman ng mga katotohanang pinatutunayan ng notaryo, at ang jurat ay nangangailangan na ang taong humarap ay personal na kilala ng notaryo o nakilala sa pamamagitan ng sapat na ebidensya ng pagkakakilanlan. Sa kasong ito, nabigo si Basilio na gawin ito, na nagresulta sa paglabag sa kanyang tungkulin bilang isang notaryo publiko.

Ayon sa Section 5 (b), Rule IV ng Notarial Rules, ang isang notaryo publiko ay hindi dapat maglagay ng kanyang pirma o selyo sa isang sertipikong hindi kumpleto. Bukod pa rito, ayon sa Section 2 (b), Rule IV, hindi dapat magsagawa ng notarial act kung ang taong sangkot ay hindi personal na kilala ng notaryo o hindi nakapagpakilala sa pamamagitan ng sapat na ebidensya ng pagkakakilanlan. Idinagdag pa rito ang Section 2 (a), Rule VI na nag-uutos na itala ang bawat notarial act sa notarial register.

Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang notaryo publiko ay may tungkuling maging maingat at tapat sa kanyang mga gawain. Hindi siya dapat magpatotoo ng dokumento maliban kung ang lumagda ay personal na humarap sa kanya at nagpatunay sa nilalaman nito. Ang pagkabigo sa tungkuling ito ay hindi lamang paglabag sa Notarial Rules, kundi pati na rin sa Rule 1.01, Canon 1 ng Code of Professional Responsibility, na nagbabawal sa mga abogado na gumawa ng “unlawful, dishonest, immoral or deceitful conduct.”

Kaya naman, pinatawan ng Korte Suprema si Atty. Basilio ng parusang suspensyon sa pagsasagawa ng abogasya sa loob ng isang (1) taon, pagbawi sa kanyang notarial commission (kung mayroon), at pagbabawal na ma-commission bilang notaryo publiko sa loob ng dalawang (2) taon. Ito ay upang bigyang-diin ang kahalagahan ng integridad sa tungkulin ng isang notaryo publiko at upang maprotektahan ang tiwala ng publiko sa sistema ng notarisasyon.

Sa madaling salita, ang pagiging notaryo publiko ay may kaakibat na responsibilidad na dapat gampanan nang may integridad. Ang anumang paglabag dito ay maaaring magresulta sa seryosong parusa.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung nagpabaya ba si Atty. Basilio sa kanyang tungkulin bilang notaryo publiko sa pamamagitan ng pagpapatotoo ng isang dokumento nang hindi wastong natukoy ang pagkakakilanlan ng mga nagharap, at kung dapat ba siyang managot para dito.
Ano ang mga panuntunan na nilabag ni Atty. Basilio?	Nilabag ni Atty. Basilio ang Section 5 (b), Rule IV (hindi paglalagay ng pirma sa kumpletong sertipiko), Section 2 (b), Rule IV (hindi pagkilala sa mga nagharap), at Section 2 (a), Rule VI (hindi pagtala sa notarial register) ng 2004 Rules on Notarial Practice.
Ano ang naging parusa kay Atty. Basilio?	Si Atty. Basilio ay sinuspinde sa pagsasagawa ng abogasya sa loob ng isang taon, binawi ang kanyang notarial commission (kung mayroon), at pinagbawalan na ma-commission bilang notaryo publiko sa loob ng dalawang taon.
Bakit mahalaga ang tungkulin ng isang notaryo publiko?	Ang notaryo publiko ay may mahalagang papel sa pagpapanatili ng integridad ng mga dokumento at transaksyon. Ang kanilang tungkulin ay magpatunay na ang mga dokumento ay pinirmahan ng mga tamang tao at na ang mga nilalaman nito ay totoo.
Ano ang dapat gawin ng isang notaryo publiko upang maiwasan ang paglabag sa mga panuntunan?	Dapat tiyakin ng notaryo publiko na kilala niya ang mga nagharap sa kanya o nakapagpakilala ang mga ito gamit ang sapat na ebidensya ng pagkakakilanlan. Dapat din nilang itala ang bawat notarial act sa kanilang notarial register.
Ano ang epekto ng paglabag sa Notarial Rules?	Ang paglabag sa Notarial Rules ay maaaring magresulta sa suspensyon, pagbawi ng notarial commission, at pagbabawal na ma-commission bilang notaryo publiko. Maaari rin itong magkaroon ng negatibong epekto sa reputasyon ng isang abogado.
Paano nakakatulong ang kasong ito sa publiko?	Nagbibigay ito ng babala sa mga notaryo publiko na dapat nilang gampanan ang kanilang tungkulin nang may integridad at pag-iingat. Nagpapakita rin ito na ang Korte Suprema ay seryoso sa pagpapanatili ng integridad ng sistema ng notarisasyon.
Mayroon bang ibang kaso na katulad nito?	Mayroon. Ang Agbulos v. Viray, A.C. No. 7350, February 18, 2013 ay may parehong prinsipyo tungkol sa pananagutan ng notaryo publiko.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagpapaalala sa lahat ng notaryo publiko na ang kanilang tungkulin ay hindi lamang isang pormalidad, kundi isang responsibilidad na dapat gampanan nang may mataas na antas ng integridad. Ang pagkabigo sa tungkuling ito ay maaaring magkaroon ng seryosong kahihinatnan.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Atty. Benigno T. Bartolome vs. Atty. Christopher A. Basilio, AC No. 10783, October 14, 2015