Sa kasong ito, sinabi ng Korte Suprema na bagama’t maaaring talikuran ng isang partido ang depensa ng prescription o reseta (paglipas ng panahon para magsampa ng kaso), hindi ito nangangahulugang balewala ang naunang pagbasura ng kaso dahil dito. Kung ang pagbasura ay naging pinal na dahil hindi umapela ang partido sa tamang panahon, hindi na ito maaaring baguhin pa, kahit pa sabihing tinatalikuran na ang depensa ng reseta. Ang desisyong ito ay nagpapakita na ang procedural rules o panuntunan ng pamamaraan ay mahalaga rin, at hindi basta-basta mapapawalang-saysay ng pagtalikod sa isang depensa lamang. Kaya naman, kailangang kumilos agad at sundin ang tamang proseso kung nais baguhin ang isang desisyon.

Trahedya sa Dagat, Problema sa Korte: Maaari Pa Bang Habulin ang Hustisya?

Ang kaso ay nag-ugat sa trahedya ng M/V Doña Paz, na tinaguriang “Asia’s Titanic” dahil sa dami ng namatay nang bumangga ito sa M/T Vector. Dahil sa insidente, maraming kaso ang isinampa, kabilang na ang paghahabol ng mga kamag-anak ng mga biktima laban sa Caltex, bilang charterer ng M/T Vector. Ang komplikasyon ay nagsimula nang magsampa ang mga biktima ng kaso sa Amerika, na kalaunan ay ibinasura dahil mas nararapat daw sa Pilipinas ito dinggin. Ito ang nagtulak sa kanila na magsampa ng kaso sa Pilipinas, ngunit muli itong ibinasura dahil lumipas na ang takdang panahon o prescription para magsampa ng kaso.

Dito na pumasok ang kakaibang sitwasyon: bagama’t hindi pa sila nasasampahan ng summons (pagpapatawag sa korte), nagmosyon ang Caltex na ipawalang-bisa ang pagbasura ng kaso, at nagpahayag silang handa nilang talikuran ang depensa ng reseta. Ngunit hindi ito pinansin ng korte. Sa kabila nito, iginiit ng Caltex na dapat payagan ang mga biktima na makihabol sa iba pang kaso na isinampa na kaugnay pa rin ng trahedya. Ang pangunahing tanong dito ay: Maaari bang basta talikuran ang depensa ng reseta upang payagan ang isang kaso na matagal nang naibasura?

Ayon sa Article 1106 ng Civil Code, sa pamamagitan ng prescription, ang mga karapatan at aksyon ay nawawala dahil sa paglipas ng panahon. Mayroon itong dalawang uri: ang acquisitive prescription, kung saan nagkakaroon ng pagmamay-ari dahil sa tagal ng panahon, at ang extinctive prescription, kung saan nawawala ang karapatan dahil sa paglipas ng panahon. Ang layunin ng reseta ay protektahan ang mga taong masipag at mapagmatyag, hindi ang mga nagpapabaya sa kanilang karapatan. Kaya naman, karaniwan nang ibinabasura ang mga kaso kung malinaw na lumipas na ang takdang panahon para ito isampa.

Art. 1112. Persons with capacity to alienate property may renounce prescription already obtained, but not the right to prescribe in the future.

Prescription is deemed to have been tacitly renounced when the renunciation results from acts which imply the abandonment of the right acquired.

Sa kasong ito, malinaw na lumipas na ang panahon para magsampa ng kaso laban sa Caltex. Ngunit iginiit nila na handa silang talikuran ang depensa ng reseta. Ang problema, nagkaroon na ng final judgment o pinal na desisyon ang korte na nagbabasura sa kaso. Ibig sabihin, tapos na ang usapin. Hindi nakakuha ng summons ang Caltex bago ibasura ang kaso, kaya’t hindi sila sakop ng hurisdiksyon ng korte. Ngunit nang magmosyon sila para ipawalang-bisa ang pagbasura, kusang-loob silang sumailalim sa hurisdiksyon ng korte.

Sa ilalim ng Section 20, Rule 14 ng 1997 Rules of Court, ang kusang-loob na paglitaw sa korte ay katumbas ng pagtanggap ng summons. Dahil dito, kahit sinasabi ng Caltex na pinal na ang desisyon ng korte, hindi ito totoo para sa kanila, dahil hindi pa sila sakop ng hurisdiksyon noon. Ang pagkakamali ng Caltex ay hindi sila umapela sa desisyon ng korte na ibinasura ang kanilang mosyon. Sa halip, hinintay nilang makihabol ang mga biktima sa iba pang kaso. Nang tanggihan ng korte ang paghahabol, saka lamang sila kumilos.

Dahil dito, sinabi ng Korte Suprema na hindi na maaaring baguhin ang pinal na desisyon ng korte. Kahit pa handa ang Caltex na talikuran ang depensa ng reseta, huli na ang lahat. Ang mahalaga dito ay dapat sundin ang tamang proseso at umapela sa tamang panahon kung hindi sang-ayon sa desisyon ng korte. Ang hindi pag-apela ay nangangahulugang tinatanggap na nila ang desisyon.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung maaaring talikuran ang depensa ng prescription kahit mayroon nang pinal na desisyon ang korte na nagbasura sa kaso dahil sa reseta.
Ano ang ibig sabihin ng prescription?	Ang prescription ay ang pagkawala ng karapatan na magsampa ng kaso dahil lumipas na ang takdang panahon na itinakda ng batas.
Bakit ibinasura ang kaso sa simula pa lamang?	Ibinasura ang kaso dahil lumipas na ang panahon para magsampa ng kaso ayon sa Civil Code.
Ano ang ginawa ng Caltex sa kasong ito?	Bagama’t hindi pa nasasampahan ng summons, nagmosyon ang Caltex na ipawalang-bisa ang pagbasura ng kaso at nagpahayag silang handang talikuran ang depensa ng reseta.
Ano ang ibig sabihin ng waiver of prescription?	Ibig sabihin, handa ang isang partido na huwag gamitin ang depensa ng reseta upang hayaang dinggin ang kaso kahit lumipas na ang panahon para ito isampa.
Bakit hindi pinayagan ang pagtalikod sa reseta sa kasong ito?	Dahil mayroon nang pinal na desisyon ang korte na nagbabasura sa kaso.
Ano ang kahalagahan ng final judgment?	Ito ay ang pinal at hindi na mababago pang desisyon ng korte.
Ano ang aral na makukuha sa kasong ito?	Mahalagang sundin ang tamang proseso at umapela sa tamang panahon kung hindi sang-ayon sa desisyon ng korte.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Caltex (Philippines), Inc. vs Aguirre, G.R. Nos. 170746-47, March 09, 2016