Kailangan ang Matibay na Ebidensya para Patunayang Psychological Incapacity

G.R. No. 192718, February 18, 2015

INTRODUKSYON

Maraming mag-asawa ang humaharap sa mga pagsubok na minsan ay nagreresulta sa hiwalayan. Ngunit, sa Pilipinas, hindi basta-basta ang pagpapawalang-bisa ng kasal. Kailangan itong dumaan sa legal na proseso, lalo na kung ang basehan ay psychological incapacity. Ang kasong ito ay nagpapakita kung gaano kahalaga ang matibay na ebidensya para mapatunayan ang psychological incapacity ng isang partido.

Sa kasong Robert F. Mallilin vs. Luz G. Jamesolamin and The Republic of the Philippines, hiniling ni Robert na ipawalang-bisa ang kanyang kasal kay Luz dahil umano sa psychological incapacity nito. Ang pangunahing tanong dito ay: Sapat ba ang mga ebidensyang iprinisinta ni Robert para mapatunayan na si Luz ay psychologically incapacitated noong ikinasal sila?

LEGAL NA KONTEKSTO

Ang Article 36 ng Family Code ng Pilipinas ang nagtatakda ng psychological incapacity bilang basehan para sa pagpapawalang-bisa ng kasal. Ayon sa batas:

Art. 36. A marriage contracted by any party who, at the time of the celebration, was psychologically incapacitated to comply with the essential marital obligation of marriage, shall likewise be void even if such incapacity becomes manifest only after its solemnization.

Ang psychological incapacity ay hindi lamang simpleng problema sa pag-uugali. Ito ay dapat na:

• Malubha: Hindi kayang gampanan ang mga ordinaryong tungkulin sa kasal.
• Juridical Antecedence: Umiiral na bago pa ang kasal, kahit na lumabas lang ang mga sintomas pagkatapos.
• Hindi Nagagamot: Hindi na kayang pagalingin, o kung kaya man, lampas sa kakayahan ng partido.

Sa madaling salita, kailangan na ang isang partido ay mayroong mental na kondisyon na pumipigil sa kanya na maunawaan at gampanan ang mga obligasyon ng kasal. Halimbawa, kung ang isang tao ay may malubhang depresyon bago pa ikasal na pumipigil sa kanya na magbigay ng suporta at pagmamahal sa kanyang asawa, maaaring itong ituring na psychological incapacity.

Mahalaga ring tandaan na ang mga interpretasyon ng National Appellate Matrimonial Tribunal ng Simbahang Katoliko ay dapat bigyan ng respeto, ngunit hindi ito ang nagdedesisyon sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal.

PAGSUSURI SA KASO

Narito ang mga pangyayari sa kaso:

• Ikinasal sina Robert at Luz noong 1972 at nagkaroon ng tatlong anak.
• Noong 1994, nagsampa si Robert ng reklamo para ipawalang-bisa ang kasal dahil umano sa psychological incapacity ni Luz.
• Ayon kay Robert, si Luz ay iresponsable, immature, at hindi kayang gampanan ang mga obligasyon bilang asawa at ina.
• Ipinrisinta ni Robert ang mga sumusunod na ebidensya:
• Siya ang naglilinis ng bahay dahil hindi marunong maglinis si Luz.
• Ang kanyang ina ang nagluluto at ang kanyang kapatid ang naglalaba para kay Luz.
• Si Luz ay nakikipag-date sa ibang lalaki at tumatanggap ng bisita kapag wala si Robert.
• Si Luz ay umuutang nang walang paalam kay Robert.
• Testimonya ng isang guidance psychologist na nagsabing si Robert ay psychologically incapacitated din.
• Ipinawalang-bisa ng Regional Trial Court (RTC) ang kasal.
• Ngunit, binawi ng Court of Appeals (CA) ang desisyon ng RTC.

Ayon sa CA, hindi sapat ang mga ebidensyang iprinisinta ni Robert para mapatunayan na si Luz ay psychologically incapacitated. Sinabi ng CA:

[W]e find that the trial court committed a reversible error. Closer scrutiny of the records reveals, as correctly noted by the Solicitor General, sexual infidelity are not rooted on some debilitating psychological condition but a mere refusal or unwillingness to assume the essential obligations of marriage. x xx.

Dagdag pa ng CA, ang mga alegasyon ni Robert ay maaaring basehan para sa legal separation, ngunit hindi para sa pagpapawalang-bisa ng kasal.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong ito ay nagpapakita na hindi sapat ang mga simpleng alegasyon para mapatunayan ang psychological incapacity. Kailangan ng matibay na ebidensya, tulad ng:

• Medical o psychological evaluation ng partido.
• Testimonya ng mga eksperto.
• Mga konkretong halimbawa ng mga pag-uugali na nagpapakita ng incapacity.

Kung ikaw ay nagpaplano na magsampa ng kaso para sa pagpapawalang-bisa ng kasal dahil sa psychological incapacity, siguraduhin na mayroon kang sapat na ebidensya para suportahan ang iyong kaso.

Mga Pangunahing Aral:

• Kailangan ang matibay na ebidensya para mapatunayan ang psychological incapacity.
• Hindi sapat ang mga simpleng alegasyon ng iresponsibilidad o infidelity.
• Ang medical o psychological evaluation ay mahalaga para patunayan ang incapacity.
• Ang desisyon ng simbahan ay hindi nagdedesisyon sa korte.

MGA KARANIWANG TANONG

Ano ang psychological incapacity?

Ito ay isang mental na kondisyon na pumipigil sa isang tao na maunawaan at gampanan ang mga obligasyon ng kasal.

Ano ang mga basehan para mapatunayan ang psychological incapacity?

Kailangan ng medical o psychological evaluation, testimonya ng eksperto, at mga konkretong halimbawa ng mga pag-uugali.

Sapat ba ang infidelity para mapatunayan ang psychological incapacity?

Hindi. Ang infidelity ay maaaring basehan para sa legal separation, ngunit hindi para sa pagpapawalang-bisa ng kasal dahil sa psychological incapacity.

Mahalaga ba ang desisyon ng simbahan sa kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal?

Mahalaga ito at dapat bigyan ng respeto, ngunit hindi ito ang nagdedesisyon sa korte.

Ano ang dapat kong gawin kung ako ay naniniwala na ang aking asawa ay psychologically incapacitated?

Kumonsulta sa isang abogado para malaman ang iyong mga opsyon at para makapaghanda ng matibay na kaso.

Dalubhasa ang ASG Law sa mga usaping pamilya at pagpapawalang-bisa ng kasal. Kung kailangan mo ng tulong legal, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Para sa konsultasyon, mag-email sa hello@asglawpartners.com o bisitahin kami here.