Pagpapatunay ng Paternidad Para sa Karapatan sa Sustento

G.R. No. 165166, August 15, 2012

Ang desisyon sa kasong Gotardo v. Buling ay nagbibigay linaw sa proseso at mga ebidensya na kinakailangan upang mapatunayan ang paternidad sa ilalim ng batas ng Pilipinas, lalo na sa konteksto ng paghahabol ng sustento para sa anak na hindi kinikilala.

INTRODUKSYON

Madalas na kinakaharap ng maraming ina sa Pilipinas ang hamon ng pagpapalaki ng anak nang mag-isa, lalo na kung ang ama ay hindi kinikilala ang bata o tumatanggi magbigay ng sustento. Ang kaso ni Divina Buling laban kay Charles Gotardo ay isang halimbawa ng ganitong sitwasyon. Nagsampa si Buling ng kaso para sa pagkilala at sustento ng kanyang anak kay Gotardo, na mariing itinanggi ang paternidad. Ang kasong ito ay nagpapakita kung paano nilutas ng Korte Suprema ang usapin ng pagpapatunay ng paternidad batay sa mga testimonya at ebidensya na iniharap.

Ang sentro ng kasong ito ay kung sapat ba ang mga ebidensya na iniharap ni Buling upang mapatunayan na si Gotardo ang ama ng kanyang anak, Gliffze, at kung kaya’t may obligasyon itong magbigay ng sustento.

LEGAL NA KONTEKSTO

Sa Pilipinas, ang obligasyon ng mga magulang na suportahan ang kanilang mga anak ay nakasaad sa Family Code. Ayon sa Artikulo 195 ng Family Code, ang mga magulang ay may obligasyon na suportahan ang kanilang mga anak, lehitimo man o hindi. Kasama sa sustento ang lahat ng kinakailangan para sa ikabubuhay, tirahan, damit, gamot, edukasyon, at transportasyon, ayon sa kakayahang pinansyal ng pamilya.

Ang pagpapatunay ng filiation, o ang legal na relasyon sa pagitan ng magulang at anak, ay mahalaga upang maipatupad ang obligasyon sa sustento. Ang Artikulo 172 at 175 ng Family Code ay nagtatakda ng mga paraan upang mapatunayan ang filiation, kabilang ang:

• Record ng kapanganakan sa civil registry
• Pinal na hatol ng korte
• Pag-amin ng filiation sa isang pampublikong dokumento o pribadong sulat-kamay na nilagdaan ng magulang
• Bukás at patuloy na pagkilala bilang anak, lehitimo man o hindi
• Anumang iba pang paraan na pinahihintulutan ng Rules of Court at espesyal na batas

Sa kaso ng mga anak na hindi kinikilala, tulad ni Gliffze sa kasong ito, ang pagpapatunay ng paternidad ay madalas na nakasalalay sa mga testimonya at circumstantial evidence. Binigyang-diin ng Korte Suprema sa kasong Herrera v. Alba ang apat na aspeto ng isang paternity action: prima facie case, affirmative defenses, presumption of legitimacy, at physical resemblance.

Ang prima facie case ay naitatatag kapag ang ina, suportado ng corroborative proof, ay nagdeklara na siya ay nagkaroon ng relasyon seksuwal sa inaakusahang ama. Sa puntong ito, ang burden of evidence ay lumilipat sa inaakusahang ama upang patunayan na hindi siya ang ama.

PAGLALAHAD NG KASO

Nagsimula ang kaso noong 1995 nang magsampa si Divina Buling ng reklamo laban kay Charles Gotardo sa Regional Trial Court (RTC) para sa compulsory recognition at support pendente lite para sa kanyang anak na si Gliffze. Ayon kay Buling, si Gotardo ang ama ng bata. Itinanggi naman ni Gotardo ang alegasyon.

Sa pagdinig sa RTC, inilahad ni Buling ang kanyang testimonya na nagkakilala sila ni Gotardo sa bangko kung saan sila nagtatrabaho noong 1992. Naging magkasintahan sila at nagkaroon ng relasyon seksuwal noong Setyembre 1993 sa kwarto ni Gotardo. Nang malaman ni Buling na siya ay buntis noong Agosto 1994, masaya umano si Gotardo at nagplano pa silang magpakasal. Nag-apply pa sila ng marriage license at nag-usap tungkol sa kasal, ngunit kalaunan ay umurong si Gotardo.

Nagsumite rin si Buling ng mga greeting card na bigay ni Gotardo at testimonya ng kanyang tiyuhin, si Rodulfo Lopez, na nagpatunay na magkasintahan sina Buling at Gotardo at nakatira pa si Gotardo sa boarding house nito.

Sa kanyang depensa, itinanggi ni Gotardo ang paternidad at sinabing Agosto 1994 lamang sila unang nagkaroon ng relasyon seksuwal ni Buling, kaya imposible umanong siya ang ama ng bata. Binigyang-diin din niya ang pagkakaiba sa testimonya ni Buling tungkol sa petsa ng kanilang unang relasyon seksuwal.

Ang RTC ay nagdesisyon pabor kay Gotardo, sinasabing hindi sapat ang ebidensya ni Buling. Gayunpaman, binaliktad ito ng Court of Appeals (CA). Pinaliwanag ng CA na ang pagkakaiba sa testimonya ni Buling ay isang “honest mistake” lamang at pinanigan ang testimonya ni Buling na sila ay may relasyon na at si Gotardo ang tanging lalaki sa buhay niya noong panahong iyon. Dahil dito, inutusan ng CA si Gotardo na kilalanin si Gliffze at magbigay ng sustento.

Hindi sumang-ayon si Gotardo at umakyat sa Korte Suprema.

DESISYON NG KORTE SUPREMA

Kinatigan ng Korte Suprema ang desisyon ng CA. Binigyang-diin ng Korte na napatunayan ni Buling ang prima facie case sa pamamagitan ng kanyang testimonya at corroborative evidence na si Gotardo ang ama ni Gliffze. Hindi rin napatunayan ni Gotardo ang kanyang depensa ng kawalan ng kakayahan na magkaanak o na may ibang lalaki si Buling.

“In this case, the respondent established a prima facie case that the petitioner is the putative father of Gliffze through testimony that she had been sexually involved only with one man, the petitioner, at the time of her conception. Rodulfo corroborated her testimony that the petitioner and the respondent had intimate relationship.”

Tinukoy din ng Korte Suprema na ang inconsistencies sa testimonya ni Buling ay minor lamang at hindi nakakaapekto sa kanyang kredibilidad. Binigyang-diin na ang testimonya ay dapat tingnan sa kabuuan at hindi lamang sa mga isolated parts.

“Jurisprudence teaches that in assessing the credibility of a witness, his testimony must be considered in its entirety instead of in truncated parts. The technique in deciphering a testimony is not to consider only its isolated parts and to anchor a conclusion based on these parts. ‘In ascertaining the facts established by a witness, everything stated by him on direct, cross and redirect examinations must be calibrated and considered.’”

Dahil dito, pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng CA na nag-uutos kay Gotardo na kilalanin si Gliffze at magbigay ng sustento na P2,000.00 kada buwan.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong Gotardo v. Buling ay nagpapakita ng kahalagahan ng testimonya at circumstantial evidence sa pagpapatunay ng paternidad. Bagama’t walang DNA testing sa kasong ito, pinanigan ng Korte Suprema ang testimonya ng ina at ang mga sumusuportang ebidensya upang mapatunayan ang filiation.

Para sa mga ina na naghahabol ng sustento, mahalagang mangalap ng mga ebidensya na magpapatunay ng relasyon sa pagitan nila at ng ama ng bata, tulad ng mga komunikasyon, litrato, testimonya ng mga saksi, at iba pang dokumento. Mahalaga rin na maging consistent at credible ang testimonya sa korte.

Para sa mga ama na inaakusahan ng paternidad, mahalagang maghain ng matibay na depensa at magpresenta ng ebidensya na magpapabulaan sa alegasyon ng ina. Ang pagtanggi lamang ay hindi sapat.

MGA MAHAHALAGANG ARAL

• Prima Facie Case: Ang ina ay kailangang magpakita ng prima facie case na nagkaroon sila ng relasyon seksuwal ng inaakusahang ama sa panahon ng paglilihi.
• Corroborative Evidence: Ang testimonya ng ina ay dapat suportahan ng iba pang ebidensya, tulad ng testimonya ng saksi, komunikasyon, o iba pang dokumento.
• Credibility ng Testimonya: Bagama’t maaaring magkaroon ng minor inconsistencies sa testimonya, mahalaga na ang testimonya sa kabuuan ay credible at consistent sa mga mahahalagang punto.
• Obligasyon sa Sustento: Kapag napatunayan ang paternidad, ang ama ay may legal na obligasyon na magbigay ng sustento sa kanyang anak.

MGA KARANIWANG TANONG

Tanong: Ano ang prima facie case sa kaso ng paternidad?
Sagot: Ito ay ang unang ebidensya na kailangang ipakita ng ina na siya ay nagkaroon ng relasyon seksuwal sa inaakusahang ama sa panahon ng paglilihi. Ito ay karaniwang testimonya ng ina mismo, ngunit mas makabubuti kung may kasamang ibang ebidensya.

Tanong: Anong mga ebidensya ang maaaring gamitin para patunayan ang paternidad?
Sagot: Bukod sa testimonya ng ina, maaaring gamitin ang mga komunikasyon (text messages, emails), litrato, testimonya ng mga saksi, birth certificate, at DNA testing kung kinakailangan.

Tanong: Ano ang mangyayari kung hindi umamin ang inaakusahang ama?
Sagot: Kung hindi umamin ang inaakusahang ama, kailangan pa rin ng ina na maghain ng kaso sa korte at magpresenta ng ebidensya upang mapatunayan ang paternidad.

Tanong: Magkano ang karaniwang sustento na ibinibigay?
Sagot: Ang halaga ng sustento ay depende sa pangangailangan ng bata at sa kakayahang pinansyal ng magulang na magbibigay ng sustento. Walang fixed amount, at maaaring mag-iba ito depende sa kaso.

Tanong: Maaari bang bawasan o dagdagan ang sustento?
Sagot: Oo, maaaring bawasan o dagdagan ang sustento depende sa pagbabago ng pangangailangan ng bata o kakayahang pinansyal ng magulang.

Tanong: Ano ang mangyayari kung hindi makapagbigay ng sustento ang ama?
Sagot: Ang hindi pagbibigay ng sustento ay may legal na consequences. Maaaring sampahan ng kasong kriminal o civil ang ama at maparusahan ayon sa batas.

Eksperto ang ASG Law sa mga usaping pamilya at suporta sa bata. Kung kayo ay may katanungan o nangangailangan ng legal na representasyon sa mga kasong tulad nito, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Para sa konsultasyon, maaari kayong mag-email sa amin sa hello@asglawpartners.com o kontakin kami dito.