ASG Law

Category: Law Firm Philippines

  • Larawan ng Balota Bilang Ebidensya: Gabay sa Protestang Panghalalan Base sa Desisyon ng Korte Suprema

    Ang Larawan ng Balota ay Katumbas na ng Orihinal sa mga Protestang Panghalalan

    G.R. No. 199149 & 201350 – LIWAYWAY VINZONS-CHATO VS. HOUSE OF REPRESENTATIVES ELECTORAL TRIBUNAL AND ELMER E. PANOTES

    INTRODUKSYON

    Sa panahon ngayon na halos lahat ay automated na, pati ang halalan ay hindi nagpahuli. Pero paano kung magkaroon ng duda sa resulta ng automated elections? Maaari bang gamitin ang digital na kopya ng balota bilang ebidensya sa korte? Ito ang sentrong tanong sa kaso ni Liwayway Vinzons-Chato laban kay Elmer Panotes, kung saan tinukoy ng Korte Suprema ang mahalagang papel ng larawan ng balota sa mga protestang panghalalan sa Pilipinas.

    Nagsimula ang labanang ito sa ikalawang distrito ng Camarines Norte noong 2010 elections. Natalo si Chato kay Panotes, kaya naghain siya ng protesta sa House of Representatives Electoral Tribunal (HRET). Ang isang mahalagang isyu na lumitaw ay kung maaari bang gamitin ang larawan ng balota, na nakaimbak sa Compact Flash (CF) card ng PCOS machine, bilang ebidensya sa halip na mismong papel na balota.

    KONTEKSTONG LEGAL

    Para maintindihan natin ang kasong ito, mahalagang alamin muna ang ilang importanteng batas. Una, nariyan ang Republic Act No. 9369 o ang batas na nag-amyenda sa RA 8436, na nag-utos sa paggamit ng automated election system (AES). Sa ilalim ng batas na ito, kinilala ang dalawang uri ng AES: ang paper-based system at direct recording electronic system. Ang Pilipinas, noong 2010, ay gumamit ng paper-based system, kung saan papel pa rin ang balota pero automated ang pagbilang at pagtransmit ng resulta.

    Ayon sa RA 9369, ang “official ballot” sa AES ay ang “paper ballot, whether printed or generated by the technology applied, that faithfully captures or represents the votes cast by a voter recorded or to be recorded in electronic form.” Ibig sabihin, kahit digital na kopya lang ito, basta’t tapat na kinukuha ang boto, maituturing itong opisyal na balota.

    Bukod pa rito, mayroon din tayong Rules on Electronic Evidence. Ayon dito, ang electronic document ay maituturing na katumbas ng original document kung ito ay printout o output na nababasa at nagpapakita ng datos nang tama. Sinasabi rin nito na ang kopya ay katumbas ng original kung ito ay ginawa sa parehong oras at may parehong nilalaman, o kung ito ay accurate reproduction ng original. Ngunit, hindi ito applicable kung may duda sa authenticity ng original o kung hindi makatarungan na tanggapin ang kopya.

    Mahalaga ring banggitin ang encryption. Sa automated elections, ang larawan ng balota ay naka-encrypt sa CF card. Ang encryption ay paraan para protektahan ang impormasyon para hindi basta-basta mabasa o mabago ng unauthorized persons. Ito ay ginagawa para masiguro ang integridad ng datos ng halalan.

    PAGSUSURI NG KASO

    Nagsimula ang lahat nang maghain si Chato ng protestang panghalalan sa HRET. Sa proseso ng revision ng balota sa mga pilot precincts, nakita ang malaking diperensya sa pagitan ng manual count at election returns. Dahil dito, nagduda si Panotes sa integridad ng mga balota at ballot boxes, at hiniling na magsagawa ng preliminary hearing.

    Ayon kay Panotes, maraming irregularities sa ballot boxes – maluwag na takip, sirang padlock, at punit na seals. Dahil dito, hiniling niya na kung mapatunayang hindi napanatili ang integridad ng balota, gamitin na lang ang larawan ng balota mula sa CF card.

    Pumayag ang HRET at nag-utos na kopyahin ang larawan ng balota. Umapela naman si Chato, sinasabing walang legal basis dito at hindi pa napatutunayan na hindi napanatili ang integridad ng balota. Binanggit pa niya na may mga defective CF cards na pinalitan noong election day, kaya maaaring polluted ang data.

    Nagkaroon ng preliminary hearing kung saan nagpresenta si Chato ng mga testigo. Pero ayon sa HRET, hindi sapat ang ebidensya ni Chato para patunayan na hindi napanatili ang integridad ng CF cards sa mga presintong may malaking diperensya. Sinabi pa ng HRET na kahit ang papel na balota ang best evidence, ang larawan ng balota ay katumbas na rin nito base sa Rules on Electronic Evidence.

    Hindi sumang-ayon si Chato at umakyat sa Korte Suprema. Inakusahan niya ang HRET ng grave abuse of discretion dahil ginamit ang larawan ng balota bilang ebidensya. Ayon kay Chato, ang official ballot lang ay ang papel na balota, at hindi sakop ng Rules on Electronic Evidence ang larawan ng balota. Dagdag pa niya, hindi rin ito kinikilala ng Electronic Commerce Act at Omnibus Election Code.

    Ngunit, hindi kinampihan ng Korte Suprema si Chato. Ayon sa Korte, hindi nag-grave abuse of discretion ang HRET. Binigyang-diin ng Korte ang kapangyarihan ng HRET bilang “sole judge” sa mga election contests ng mga miyembro nito. Maliban kung may “grave abuse of discretion,” hindi makikialam ang Korte Suprema sa desisyon ng HRET.

    Sabi ng Korte Suprema:

    “It is hornbook principle that our jurisdiction to review decisions and orders of electoral tribunals is exercised only upon showing of grave abuse of discretion committed by the tribunal;” otherwise, we shall not interfere with the electoral tribunal’s exercise of its discretion or jurisdiction. “Grave abuse of discretion has been defined as the capricious and whimsical exercise of judgment, or the exercise of power in an arbitrary manner, where the abuse is so patent and gross as to amount to an evasion of positive duty.”

    Ipinaliwanag din ng Korte na ang larawan ng balota, na nakascan at narecord ng PCOS machine, ay maituturing ding “official ballot” dahil tapat nitong kinukuha ang boto sa electronic form, ayon sa RA 9369. Kaya, ang printout nito ay katumbas na ng papel na balota at maaaring gamitin sa revision ng boto.

    Dagdag pa ng Korte:

    “We agree, therefore, with both the HRET and Panotes that the picture images of the ballots, as scanned and recorded by the PCOS, are likewise “official ballots” that faithfully captures in electronic form the votes cast by the voter, as defined by Section 2 (3) of R.A. No. 9369. As such, the printouts thereof are the functional equivalent of the paper ballots filled out by the voters and, thus, may be used for purposes of revision of votes in an electoral protest.”

    Tungkol naman sa alegasyon ni Chato tungkol sa defective CF cards, sinabi ng Korte na hindi sapat ang ebidensya niya para patunayan na hindi napanatili ang integridad ng CF cards. Binigyang-diin din na pagkatapos makilahok sa preliminary hearing, hindi na maaaring magreklamo si Chato na hindi ito full blown trial.

    Sa ikalawang petisyon ni Panotes (G.R. No. 201350), kinukuwestyon naman niya ang pagpapatuloy ng HRET sa revision ng ballots sa natitirang 75% ng protested precincts. Sinabi ni Panotes na hindi na dapat ituloy dahil sinabi na mismo ng HRET na hindi maaasahan ang resulta ng revision sa 20 pilot precincts. Pero muling kinampihan ng Korte Suprema ang HRET, sinasabing may discretion ito na ipagpatuloy ang revision para makita ang “whole picture” ng controversy.

    PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

    Ano ang ibig sabihin ng desisyong ito para sa mga susunod na halalan at protestang panghalalan? Una, malinaw na ngayon na ang larawan ng balota ay may bigat bilang ebidensya sa mga election protest. Hindi na lamang mismong papel na balota ang tinitingnan, kundi pati na rin ang digital na kopya nito.

    Pangalawa, mas lalong naging importante ang pagpapanatili ng integridad ng CF cards at iba pang electronic data ng halalan. Kung mapatunayang may tampering o substitution, maaaring kuwestyunin ang validity ng resulta base sa electronic data.

    Pangatlo, binibigyang-diin ng kasong ito ang malawak na discretion ng HRET sa paghawak ng mga election protests ng mga miyembro ng Kamara. Mahirap makialam ang Korte Suprema maliban kung may malinaw na grave abuse of discretion.

    Key Lessons:

    • Ang larawan ng balota ay katumbas na ng original para sa revision sa protestang panghalalan.
    • Mahalaga ang integridad ng CF cards at electronic data ng halalan.
    • Malawak ang discretion ng HRET sa pagpapasya sa election protests.

    FREQUENTLY ASKED QUESTIONS (FAQs)

    Tanong 1: Maaari bang gamitin ang larawan ng balota bilang ebidensya sa protestang panghalalan?
    Oo, ayon sa desisyon ng Korte Suprema sa kasong Vinzons-Chato vs. HRET, ang larawan ng balota na nakuha mula sa PCOS machine ay maituturing na katumbas ng original na papel na balota at maaaring gamitin bilang ebidensya sa revision ng boto.

    Tanong 2: Ano ang Compact Flash (CF) card at bakit ito mahalaga sa automated elections?
    Ang Compact Flash (CF) card ay isang memory card na ginagamit sa PCOS machine para i-store ang larawan ng balota at iba pang datos ng halalan. Mahalaga ito dahil naglalaman ito ng digital na rekord ng mga boto, at ang integridad nito ay kritikal para sa kredibilidad ng resulta ng halalan.

    Tanong 3: Ano ang ginagawa ng House of Representatives Electoral Tribunal (HRET) sa mga protestang panghalalan?
    Ang HRET ay ang nag-iisang hukom sa lahat ng election contests na may kinalaman sa eleksyon, returns, at qualifications ng mga miyembro ng House of Representatives. Sila ang nagdedesisyon kung sino talaga ang nanalo sa mga contested congressional seats.

    Tanong 4: Ano ang ibig sabihin ng

  • Pananagutan ng Clerk of Court sa Pondo ng Korte: Pagdidismissal dahil sa Pagpapabaya

    Mahigpit na Pananagutan ng Clerk of Court sa Pangangasiwa ng Pondo ng Korte

    A.M. No. P-12-3099, January 15, 2013

    INTRODUKSYON

    Imagine mo na may pinagkatiwalaan kang mag-ingat ng iyong pera. Siguradong aasahan mo na ito ay pangangalagaan nang mabuti at gagamitin lamang sa nararapat. Ganoon din ang inaasahan sa mga empleyado ng korte, lalo na sa mga Clerk of Court, pagdating sa pondo ng bayan. Sa kasong ito, pinatunayan ng Korte Suprema na hindi basta-basta ang responsibilidad na nakaatang sa balikat ng isang Clerk of Court, lalo na pagdating sa pananalapi ng korte. Si Larriza P. Bacani, Clerk of Court sa Meycauayan, Bulacan, ay nasangkot sa kasong administratibo dahil sa mga pagkukulang sa pangangasiwa ng pondo ng korte. Ang sentro ng usapin: May pananagutan ba si Bacani sa mga kakulangan at pagkaantala sa pagdeposito ng pondo, at kung mayroon, ano ang karampatang parusa?

    KONTEKSTONG LEGAL: ANG TUNGKULIN NG CLERK OF COURT AT PANANAGUTAN SA PONDO

    Ang Clerk of Court ay hindi lamang basta empleyado ng korte. Sila ang chief administrative officers ng korte, ayon sa Korte Suprema. Ibig sabihin, sila ang pangunahing namamahala sa pang-araw-araw na operasyon at administrasyon ng korte. Kasama sa responsibilidad na ito ang pangangalaga sa pondo, dokumento, at ari-arian ng korte. Mahalaga ang kanilang papel dahil sila ang tagapangalaga ng pondo ng bayan na ginagamit para sa pagpapatakbo ng sistema ng hustisya.

    Ayon sa mga umiiral na sirkular ng Korte Suprema, napakahalaga na agad na ideposito ng mga Clerk of Court ang lahat ng pondong nakolekta nila sa mga awtorisadong bangko. Ito ay nakasaad sa SC Administrative Circular No. 3-2000 at SC Circular No. 50-95. Halimbawa, ayon sa SC Circular No. 50-95, “all collections from bailbonds, rental deposits, and other fiduciary collections shall be deposited within twenty-four (24) hours by the Clerk of court concerned, upon receipt thereof, with the Land Bank of the Philippines.” Malinaw na hindi dapat pinatatagal sa kamay ng Clerk of Court ang pondo ng korte. Ang layunin nito ay upang matiyak ang seguridad ng pondo at maiwasan ang anumang iregularidad. Kapag nabigo ang isang Clerk of Court na sumunod sa mga sirkular na ito, nanganganib siya sa pananagutan administratibo.

    Ang pagkabigong ideposito agad ang pondo ay maituturing na gross neglect of duty o malubhang pagpapabaya sa tungkulin. Kung may kakulangan pa sa pondo, maaari itong ituring na dishonesty o hindi pagiging tapat. Ayon sa Section 52-A, Rule IV of the Uniform Rules on Administrative Cases in the Civil Service, ang dishonesty at gross neglect of duty ay mga grave offenses o mabigat na pagkakasala na may parusang dismissal o pagkatanggal sa serbisyo, kahit pa ito ay unang pagkakataon pa lamang.

    Sa mga naunang kaso, tulad ng Re: Report on the Financial Audit conducted in the Municipal Trial Court (MTC), Sta. Cruz, Davao del Sur at Office of the Court Administrator v. Anacaya, pinatunayan na ng Korte Suprema na ang pagpapabaya sa pangangalaga ng pondo ng korte ay isang seryosong bagay. Kahit pa naisauli ang kakulangan, hindi ito nangangahulugan na ligtas na sa pananagutan ang empleyado. Ang mahalaga ay ang paglabag sa tiwala at ang pagpapabaya sa tungkulin na nakaatang sa kanila.

    PAGBUKAS NG KASO LABAN KAY BACANI: AUDIT AT MGA NATUKLASAN

    Nagsimula ang kasong ito nang magsagawa ng financial audit ang Office of the Court Administrator (OCA) sa Municipal Trial Court in Cities (MTCC) ng Meycauayan, Bulacan. Layunin ng audit na suriin ang pangangasiwa ng pondo ni Clerk of Court Larriza P. Bacani. Napansin kasi na madalas mag-leave si Bacani dahil sa pagbiyahe sa ibang bansa, kaya kinailangan na masusing tingnan ang kanyang accountabilities.

    Narito ang ilan sa mga natuklasan ng audit team:

    • Cash Shortage: Nagkaroon ng kakulangan sa cash na P11,065.50. Bagama’t naisauli ni Villafuerte, ang Officer-in-Charge noong panahong iyon, ang buong halaga, ito ay nagpahiwatig ng iregularidad sa pangangasiwa ng cash.
    • Missing Official Receipts: Dalawang booklet ng official receipts ang nawawala, na nagpapahiwatig ng posibleng problema sa accounting at record-keeping.
    • Fiduciary Fund Issues: May kakulangan sa Fiduciary Fund na P2,000.00 dahil sa double withdrawal. Bukod dito, nagkaroon ng High Yield Savings Account (HYSA) para sa Fiduciary Fund collections, na labag sa sirkular ng OCA. Kinailangan pang ipasara ang HYSA at ilipat ang pondo sa tamang account.
    • Sheriff’s Trust Fund (STF) at Iba Pang Pondo: Kinailangan pang ayusin ang pangangasiwa ng STF at may mga kakulangan din sa Judiciary Development Fund (JDF), General Fund, Special Allowances for the Judiciary Fund (SAJF), at Mediation Fund (MF), bagama’t karamihan ay naisauli naman.
    • Delayed Deposits at Unearned Interest: Natuklasan na hindi napapanahon ang pagdeposito ng collections para sa General Fund, JDF, at SAJF, na nagresulta sa P5,161.73 na unearned interest o interes na dapat sana ay kinita ng gobyerno kung napapanahon ang deposito.
    • Poor Record-Keeping: Napansin din ang hindi maayos na filing system, hindi tamang paggamit ng Legal Fees Form, at iba pang pagkukulang sa administrative procedures.

    Paliwanag ni Bacani, hindi niya napansin ang pagkaantala sa deposito dahil sa dami ng kanyang trabaho. Sinabi rin niya na kapag siya ay naka-leave, ipinapasa niya ang kanyang tungkulin kay Villafuerte. Inamin niya ang kanyang pananagutan sa mga kakulangan at naisauli naman niya ang mga ito. Si Villafuerte naman ay nagpaliwanag din sa kakulangan sa cash, ngunit ang kanyang paliwanag ay hindi tinanggap ng OCA.

    DESISYON NG KORTE SUPREMA: DISMISSAL PARA KAY BACANI

    Matapos ang pagsusuri, inirekomenda ng OCA sa Korte Suprema na kasuhan si Bacani ng administratibo at patawan ng parusa. Pinagtibay ng Korte Suprema ang halos lahat ng rekomendasyon ng OCA, maliban sa parusa. Sa rekomendasyon ng OCA, multa lamang sana ang parusa kay Bacani. Ngunit ayon sa Korte Suprema, mas mabigat ang nararapat na parusa.

    Binigyang-diin ng Korte Suprema ang mataas na antas ng tiwala na ibinibigay sa mga Clerk of Court. Sila ang inaasahan na mangangalaga sa pondo ng korte nang may katapatan at kahusayan. Ang pagkabigo ni Bacani na ideposito agad ang collections, ang mga kakulangan sa pondo, at ang hindi maayos na record-keeping ay nagpapakita ng gross neglect of duty at dishonesty.

    “Without a doubt, Bacani has been remiss in the performance of her duties as Clerk of Court of MTCC Meycauayan. She violated SC Administrative Circular No. 3-2000 and SC Circular No. 50-95 by not remitting the court’s collections on time, thus, depriving the court of the interest that could have been earned if the collections were deposited on time. Furthermore, Bacani incurred shortages in her remittances although she restituted the amount.” – Bahagi ng Desisyon ng Korte Suprema.

    Kahit pa naisauli ni Bacani ang mga kakulangan, hindi ito sapat para maibsan ang kanyang pananagutan. Ayon sa Korte Suprema, “Even restitution of the amount of the shortages does not exempt respondent from the consequences of his wrongdoing.” Ang pagiging tapat at maingat sa tungkulin ay mas mahalaga kaysa sa naisasauli pa ang pera pagkatapos ng pagkakamali.

    Dahil dito, nagdesisyon ang Korte Suprema na DISMISSED o tanggalin sa serbisyo si Larriza P. Bacani bilang Clerk of Court IV. Kasama sa parusa ang pagkakait sa lahat ng retirement benefits maliban sa accrued leave credits, at diskwalipikasyon na makapagtrabaho muli sa gobyerno. Si Villafuerte naman ay pinatawan lamang ng stern warning o mahigpit na babala. Samantala, inutusan ang Executive Judge na mahigpit na bantayan ang financial transactions ng korte.

    PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ARAL PARA SA MGA EMPLEYADO NG GOBYERNO AT PUBLIKO

    Ang kaso ni Bacani ay isang malinaw na babala sa lahat ng empleyado ng gobyerno, lalo na sa mga may hawak ng pondo ng bayan. Narito ang ilang mahahalagang aral:

    • Mahigpit na Pananagutan: Ang posisyon sa gobyerno ay may kaakibat na responsibilidad, lalo na pagdating sa pananalapi. Hindi dapat ipinagsasawalang-bahala ang mga regulasyon at sirkular na naglalayong pangalagaan ang pondo ng bayan.
    • Agarang Pagdeposito: Mahalaga ang agarang pagdeposito ng collections sa mga awtorisadong bangko. Iwasan ang pagtatago o pagpapaliban ng deposito.
    • Maayos na Record-Keeping: Panatilihin ang maayos at kumpletong record ng lahat ng transaksyon sa pananalapi. Ito ay mahalaga para sa accountability at transparency.
    • Supervisory Role: Ang mga nakatataas na opisyal ay may tungkuling bantayan ang kanilang mga nasasakupan. Hindi sapat ang magtiwala lamang; kailangan ang aktibong pagsubaybay upang maiwasan ang mga iregularidad.
    • Parusa sa Pagpapabaya: Ang pagpapabaya at dishonesty ay may mabigat na parusa. Hindi sapat ang restitution para maiwasan ang administrative liability. Maaaring humantong sa dismissal ang mga ganitong pagkakasala.

    SUSING ARAL: Ang kasong ito ay nagpapakita na ang pagiging Clerk of Court ay isang posisyon ng malaking responsibilidad at tiwala. Ang pagpapabaya sa tungkulin, lalo na pagdating sa pondo ng korte, ay hindi papayagan at maaaring humantong sa dismissal. Mahalaga ang integridad, katapatan, at kahusayan sa serbisyo publiko.

    MGA MADALAS ITANONG (FREQUENTLY ASKED QUESTIONS)

    Tanong 1: Ano ba talaga ang trabaho ng isang Clerk of Court?
    Sagot: Ang Clerk of Court ang chief administrative officer ng korte. Sila ang namamahala sa pang-araw-araw na operasyon ng korte, kabilang ang pangangalaga sa pondo, record, at ari-arian ng korte.

    Tanong 2: Bakit kailangan ideposito agad ang pondo ng korte?
    Sagot: Upang matiyak ang seguridad ng pondo, maiwasan ang iregularidad, at kumita ng interes para sa gobyerno.

    Tanong 3: Ano ang gross neglect of duty?
    Sagot: Ito ay malubhang pagpapabaya sa tungkulin. Ito ay isang grave offense na may parusang dismissal sa serbisyo publiko.

    Tanong 4: Sapat na ba na isauli ang kakulangan para maiwasan ang parusa?
    Sagot: Hindi. Bagama’t mahalaga ang restitution, hindi ito sapat para maibsan ang pananagutan administratibo kung napatunayan ang gross neglect of duty o dishonesty.

    Tanong 5: Ano ang aral na mapupulot sa kasong ito para sa mga ordinaryong mamamayan?
    Sagot: Ang kasong ito ay nagpapaalala sa atin na dapat nating asahan ang mataas na antas ng accountability at integridad mula sa mga empleyado ng gobyerno. Mahalaga na bantayan natin ang paggamit ng pondo ng bayan at siguraduhin na ito ay ginagamit nang tama at para sa kapakanan ng lahat.

    Tanong 6: Ano ang dapat gawin ng isang Executive Judge para maiwasan ang ganitong problema sa kanyang korte?
    Sagot: Dapat mahigpit na i-monitor ng Executive Judge ang financial transactions ng korte at siguraduhin na sumusunod ang lahat ng empleyado sa mga umiiral na regulasyon at sirkular.

    Kung ikaw ay may katanungan o nangangailangan ng legal na payo tungkol sa administrative law o pananagutan ng mga empleyado ng gobyerno, huwag mag-atubiling kumonsulta sa ASG Law. Kami ay eksperto sa larangan na ito at handang tumulong sa iyo. Maaari kang mag-email sa amin sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito. Ang ASG Law – maaasahan mong kasangga sa batas.


    Source: Supreme Court E-Library
    This page was dynamically generated
    by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)

  • Pagkakamali sa Balota? Alamin ang Proseso sa Pagwawasto ng Election Returns sa Pilipinas

    Pagwawasto ng Election Returns Base sa Tara: Gabay Mula sa Kaso ng Ceron vs. COMELEC

    [ G.R. No. 199084, September 11, 2012 ]

    INTRODUKSYON

    Naranasan mo na bang magduda sa resulta ng eleksyon dahil sa mga nakitang pagkakamali sa bilangan? Sa Pilipinas, kung saan mahalaga ang bawat boto, ang katumpakan ng election returns ay kritikal. Ang kaso ng Ceron vs. COMELEC ay nagbibigay linaw sa proseso ng pagwawasto ng election returns, lalo na kapag may discrepancy sa pagitan ng taras (patanda ng boto) at ng nakasulat na numero ng boto. Sa kasong ito, tinalakay ng Korte Suprema kung paano dapat itama ang isang pagkakamali sa election return at kung kailan ito maaaring gawin.

    Ang petisyoner na si Antonio Ceron ay naiproklama bilang Barangay Kagawad. Subalit, may natuklasang pagkakamali sa election return kung saan iba ang bilang ng taras kumpara sa nakasulat na numero ng boto para kay Ceron. Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay: Maaari bang pumasok ang COMELEC para iwasto ang election return batay sa taras, at ano ang tamang proseso para dito?

    LEGAL NA KONTEKSTO

    Para maintindihan ang kasong ito, mahalagang alamin ang ilang probisyon ng batas pang-eleksyon. Ayon sa Section 216 ng Omnibus Election Code, mayroong proseso para sa pagbabago o pagwawasto ng election returns. Sinasabi rito na:

    SECTION 216. Alterations and corrections in the election returns. — Any correction or alteration made in the election returns by the board of election inspectors before the announcement of the results of the election in the polling place shall be duly initialed by all the members thereof. After the announcement of the results of the election in the polling place has been made, the board of election inspectors shall not make any alteration or amendment in any of the copies of the election returns, unless so ordered by the Commission upon petition of the members of the board of election inspectors within five days from the date of the election or twenty-four hours from the time a copy of the election returns concerned is opened by the board of canvassers, whichever is earlier.

    Ang probisyong ito ay nagpapahintulot sa COMELEC na mag-utos ng pagwawasto sa election returns kahit na naiproklama na ang resulta ng eleksyon. Ang petisyon para sa pagwawasto ay karaniwang isinusumite ng mga miyembro ng Board of Election Inspectors (BEI), na ngayon ay Board of Election Tellers (BET) na sa kaso ng barangay elections.

    Mahalaga ring tandaan ang konsepto ng taras. Ang tara ay ang patanda na ginagamit sa pagbibilang ng boto. Bawat boto ay nirerepresenta ng isang vertical na linya, at ang bawat ikalimang boto ay isang diagonal na linya na bumabagtas sa nakaraang apat na vertical na linya. Kapag may discrepancy sa pagitan ng taras at ng nakasulat na numero ng boto, ang taras ang mas pinapahalagahan dahil ito ang mas malinaw na representasyon ng aktuwal na bilang ng boto. Ito ay base sa prinsipyo na ang taras ay mas obhetibo at mas mahirap dayain kumpara sa nakasulat na numero.

    Sa konteksto ng barangay elections, ang COMELEC Resolution No. 9030, partikular na ang Section 51, ay nagpapatibay rin sa Section 216 ng Omnibus Election Code para sa proseso ng pagwawasto ng election returns.

    PAGHIMAY SA KASO

    Sa Barangay 201, Pasay City, nagkaroon ng eleksyon para sa Barangay Kagawad. Si Antonio Ceron at Romeo Arcilla ay parehong kandidato. Pagkatapos ng bilangan, si Ceron ay naiproklama bilang isa sa mga nanalong kagawad. Base sa Statement of Votes by Precinct at Certificate of Canvass, si Ceron ay nakakuha ng 921 boto.

    Gayunpaman, naghain ng protesta si Arcilla sa Metropolitan Trial Court (MTC), dahil umano sa discrepancy sa election return para sa clustered precincts 844A at 844B. Ayon kay Arcilla, ang taras sa election return ay nagpapakita lamang ng 50 boto para kay Ceron, ngunit ang nakasulat na numero ay 56. Ibig sabihin, dapat daw ay 915 lang ang total na boto ni Ceron, at dahil mas mataas ang 919 boto niya, siya dapat ang ika-pitong kagawad.

    Ibinasura ng MTC ang protesta ni Arcilla dahil sa technicality. Hindi raw nasunod ni Arcilla ang pormalidad sa paghahain ng protesta. Hindi umapela si Arcilla sa desisyon ng MTC.

    Pagkatapos nito, ang mismong mga miyembro ng Board of Election Tellers (BET) – sina Grace Valdez, Eva Pauig, at Arjolyn Antonio – ang naghain ng petisyon sa COMELEC. Inamin nila na nagkamali sila sa pag-record ng boto ni Ceron. Sabi nila, 50 taras lang talaga ang nakuha ni Ceron, pero naisulat nila bilang 56 dahil daw sa ingay at posibleng hindi narinig ng Poll Clerk nang tama ang dikta ng Chairman.

    Pinaboran ng COMELEC First Division ang petisyon ng BET. Kinilala nila ang discrepancy at sinabing ang taras ang dapat manaig. Binago nila ang resulta, ibinaba ang boto ni Ceron sa 915, at ipinroklama sina Carla Canlas at Romeo Arcilla bilang ika-anim at ika-pitong kagawad. Umapela si Ceron sa COMELEC En Banc, ngunit kinatigan din ang desisyon ng First Division.

    Dinala ni Ceron ang kaso sa Korte Suprema. Ang argumento niya: dapat daw ay ballot box recount ang ginawa, hindi basta pagwawasto lang ng election return. Sabi rin niya, hindi na raw dapat pinakialaman ng COMELEC ang petisyon ng BET dahil tapos na ang election protest ni Arcilla sa MTC, at res judicata na raw ito.

    Narito ang ilan sa mga susing punto sa desisyon ng Korte Suprema:

    • Hindi kailangan ng ballot box recount. Sumang-ayon ang Korte Suprema sa COMELEC na hindi kailangan buksan ang ballot box para itama ang pagkakamali. Ayon sa Korte, ang discrepancy ay maliwanag sa mismong election return. Ang pagbilang lang ulit sa taras ay sapat na para maitama ang nakasulat na numero. Binigyang-diin ng Korte ang probisyon ng Section 216 ng Omnibus Election Code na nagpapahintulot ng pagwawasto nang hindi na kailangang buksan ang ballot box kung ang pagkakamali ay maitatama nang hindi ito kailangan.
    • Hindi res judicata ang naunang kaso sa MTC. Hindi raw res judicata ang dismissal ng election protest ni Arcilla sa MTC dahil magkaiba ang partido sa dalawang kaso. Si Arcilla ang naghain ng protesta sa MTC, habang ang BET naman ang naghain ng petisyon sa COMELEC. Bukod dito, ang dismissal ng MTC ay dahil sa technicality, hindi dahil sa merito ng kaso.
    • Tama ang COMELEC na pakinggan ang petisyon ng BET. Kinatigan ng Korte Suprema ang COMELEC sa pag-aksyon sa petisyon ng BET para iwasto ang election return. Ayon sa Korte, ang COMELEC ay may kapangyarihan na mangasiwa sa eleksyon, kasama na ang pagtiyak na tama ang resulta nito.

    Binanggit ng Korte Suprema ang mahalagang prinsipyo na kung may discrepancy sa election return, ang taras ang mananaig. Ayon sa Korte:

    The Court observes that the discrepancy between the taras and the written words and figures is apparent on the face of the subject Election Return. The discrepancy can be corrected by the BET without the necessity of opening the ballot box. The correction can be carried out by recounting the number of taras in the Election Return and revising the written words and figures to conform to the number of taras.

    Dahil dito, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Ceron at kinatigan ang COMELEC. Ipinag-utos ng Korte na itama ang election return base sa taras at iproklama sina Carla Canlas at Romeo Arcilla bilang ika-anim at ika-pitong kagawad.

    PRAKTICAL NA IMPLIKASYON

    Ang kasong ito ay nagpapakita ng ilang mahahalagang aral para sa mga kandidato, mga miyembro ng Board of Election Tellers, at sa publiko:

    • Pagiging Maingat sa Pag-record ng Boto. Napakahalaga na maging maingat at tama ang pag-record ng boto sa election returns. Ang pagkakamali, kahit honest mistake, ay maaaring magdulot ng problema at makaapekto sa resulta ng eleksyon. Dapat siguraduhin ng BET na tama ang taras at ang nakasulat na numero ng boto.
    • Pangingibabaw ng Taras. Sa kaso ng discrepancy, ang taras ang mas pinapahalagahan. Kaya, mahalaga na maging tama ang taras dahil ito ang magiging basehan sa pagwawasto ng election return.
    • Proseso ng Pagwawasto. May legal na proseso para sa pagwawasto ng election returns kahit na pagkatapos ng proklamasyon. Ang petisyon ay maaaring isumite sa COMELEC, lalo na kung ang pagkakamali ay maliwanag at hindi nangangailangan ng ballot box recount.
    • Limitasyon ng Res Judicata sa Election Cases. Hindi basta-basta hadlang ang res judicata sa mga kasong pang-eleksyon, lalo na kung ang naunang kaso ay ibinasura dahil sa technicality o kung magkaiba ang partido sa mga kaso.

    Mahahalagang Aral:

    • Suriin nang mabuti ang election returns bago proklamahan ang resulta.
    • Kung may discrepancy, ang taras ang mas importante kaysa sa nakasulat na numero.
    • May paraan para iwasto ang election returns sa COMELEC kahit tapos na ang eleksyon.
    • Hindi laging hadlang ang res judicata sa pagwawasto ng election results.
    MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

    Tanong 1: Ano ang tara sa election return?
    Sagot: Ang Tara ay ang patanda na ginagamit sa pagbibilang ng boto sa election return. Ito ay binubuo ng mga vertical na linya para sa bawat boto, at diagonal na linya para sa bawat ikalimang boto.

    Tanong 2: Ano ang dapat gawin kung may discrepancy sa pagitan ng taras at nakasulat na numero sa election return?
    Sagot: Dapat itama ang nakasulat na numero upang tumugma sa bilang ng taras, dahil ang taras ang mas pinapahalagahan.

    Tanong 3: Kailan maaaring maghain ng petisyon para sa pagwawasto ng election return?
    Sagot: Maaaring maghain ng petisyon sa COMELEC sa loob ng limang araw mula sa araw ng eleksyon o 24 oras mula nang mabuksan ng board of canvassers ang kopya ng election return, alinman ang mas maaga.

    Tanong 4: Kailangan ba ng ballot box recount para maitama ang election return?
    Sagot: Hindi kailangan kung ang pagkakamali ay maliwanag sa mismong election return at maitatama ito nang hindi binubuksan ang ballot box, tulad ng sa kaso ng discrepancy sa taras at nakasulat na numero.

    Tanong 5: Ano ang res judicata at paano ito nakaaapekto sa election cases?
    Sagot: Ang Res judicata ay isang legal na prinsipyo na nagsasabing ang isang final judgment sa isang kaso ay hindi na maaaring kwestyunin muli sa ibang kaso kung pareho ang mga partido, subject matter, at cause of action. Gayunpaman, sa election cases, hindi ito laging absolute bar, lalo na kung ang naunang kaso ay ibinasura dahil sa technicality o kung magkaiba ang partido.

    Tanong 6: Sino ang maaaring maghain ng petisyon para sa pagwawasto ng election return?
    Sagot: Karaniwang ang mga miyembro ng Board of Election Tellers (BET) ang naghahain ng petisyon, ngunit maaaring rin ang kandidato na apektado.

    Tanong 7: Saan dapat ihain ang petisyon para sa pagwawasto ng election return?
    Sagot: Ang petisyon ay dapat ihain sa Commission on Elections (COMELEC).

    Eksperto ang ASG Law sa mga usaping pang-eleksyon at handang tumulong sa inyo. Kung may katanungan kayo o nangangailangan ng legal na konsultasyon ukol sa election returns o iba pang usaping legal, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Magpadala ng email sa: hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito.


    Source: Supreme Court E-Library
    This page was dynamically generated
    by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)