Pahayag ng Biktima Bilang Res Gestae, Hindi Pahayag na Agaw-Buhay, Nagpatibay sa Pagkakasala sa Homicide

[G.R. No. 181052, November 14, 2012]

Sa mundo ng batas kriminal, ang bawat detalye ay mahalaga. Mula sa mga pahayag ng saksi hanggang sa pisikal na ebidensya, lahat ay pinagtitimbang-timbang upang malutas ang katotohanan. Sa kaso ng Belbis, Jr. vs. People, masusing sinuri ng Korte Suprema ang mga pahayag ng biktima, ang depensa ng self-defense, at ang kahalagahan ng proximate cause sa pagtukoy ng pagkakasala sa krimeng homicide. Ang kasong ito ay nagbibigay-linaw sa pagkakaiba ng dying declaration at res gestae, at nagpapakita kung paano ang mga pahayag na ito, kasama ang depensa sa sarili, ay sinusuri sa konteksto ng batas Pilipino.

Ang Batas ng Ebidensya: Dying Declaration at Res Gestae

Ang pahayag na agaw-buhay, o dying declaration, ay isang espesyal na uri ng ebidensya sa ilalim ng Seksiyon 37, Rule 130 ng Rules of Court. Ito ay pahayag ng isang taong malapit nang mamatay, na nagsasaad ng sanhi at mga pangyayari tungkol sa kanyang kamatayan. Upang tanggapin ito sa korte, kailangang naniwala ang nagpahayag na malapit na siyang mamatay, may kakayahan siyang maging saksi, at ang pahayag ay tungkol sa sanhi at pangyayari ng kanyang kamatayan. Mahalaga rin na ang kaso ay kriminal kung saan ang kamatayan ng nagpahayag ang pinag-uusapan.

Sa kabilang banda, ang res gestae, sa ilalim ng Seksiyon 42, Rule 130, ay mga pahayag na ginawa habang nangyayari ang isang nakakagulat na pangyayari, o kaagad bago o pagkatapos nito. Layunin nito na makuha ang mga pahayag na walang pag-aalinlangan o pag-iisip na magsinungaling dahil sa biglaan at nakakagulat na pangyayari. Ang mahalagang elemento dito ay ang spontaneity o pagiging biglaan ng pahayag.

Ayon sa Seksiyon 37, Rule 130 ng Rules of Court tungkol sa dying declaration:

“Sec. 37. Dying declaration. — The declaration of a dying person, made under the consciousness of an impending death, respecting the cause and circumstances of his death, is admissible in evidence if the following requisites are present: (a) That death is imminent and the declarant is conscious of that fact; (b) That the declaration refers to the cause and circumstances of the death of the declarant; (c) That the declaration relates to facts which the victim is competent to testify to; (d) That the declaration is offered in a criminal case for homicide, murder, or parricide, in which the deceased is the victim.”

Samantala, ayon naman sa Seksiyon 42, Rule 130 tungkol sa res gestae:

“Sec. 42. Part of the res gestae. – Statements made by a person while a startling occurrence is taking place or immediately prior or subsequent thereto with respect to the circumstances thereof, may be given in evidence as part of the res gestae. So also, statements accompanying an equivocal act material to the issue, and giving it a legal significance, may be received as part of the res gestae.”

Ang depensa sa sarili, nakasaad sa Artikulo 11 ng Revised Penal Code, ay nagpapahintulot sa isang tao na gumamit ng kinakailangang dahas upang ipagtanggol ang kanyang sarili mula sa unlawful aggression. Ngunit may tatlong elemento na kailangang mapatunayan: unlawful aggression mula sa biktima, reasonable necessity ng depensa, at kawalan ng sufficient provocation mula sa nagdepensa.

Ang Kwento ng Kaso: Belbis, Jr. vs. People

Nagsimula ang lahat noong Disyembre 9, 1997, nang ang biktima na si Jose Bahillo, isang Barangay Tanod, ay natagpuang sugatan. Ayon sa kanyang live-in partner na si Veronica Dacir, narinig niya si Jose na sumisigaw at tinatawag ang kanyang pangalan. Nang puntahan niya ito, nakita niya si Jose na may dugo sa likod at sinabi nito na hinawakan siya ni Alberto Brucales (Boboy) habang sinaksak siya ni Rodolfo Belbis, Jr. (Paul).

Dinala si Jose sa iba’t ibang ospital at natuklasang may apat na saksak sa kanyang likod. Bagamat nakalabas siya ng ospital pagkatapos ng ilang araw, bumalik siya dahil sa komplikasyon at kalaunan ay namatay noong Enero 8, 1998. Ang sanhi ng kamatayan ay uremia secondary to renal shutdown, na konektado sa impeksyon mula sa mga saksak.

Ipinagtanggol naman ni Belbis, Jr. ang kanyang sarili. Ayon sa kanya, si Jose ang nagpakita ng unlawful aggression sa pamamagitan ng pag-atake gamit ang isang bagay na kalaunan ay natuklasang bolo na nakasilid sa kahoy. Sinabi ni Belbis, Jr. na nagpambuno sila ni Jose, at sa pagtatanggol sa sarili, nasaksak niya si Jose.

Sa Regional Trial Court (RTC), napatunayang guilty ang mga akusado sa krimeng homicide, ngunit binigyan sila ng mitigating circumstance ng incomplete self-defense. Umapela sila sa Court of Appeals (CA), ngunit pinagtibay ng CA ang desisyon ng RTC, bagamat inalis ang mitigating circumstance ng incomplete self-defense.

Umakyat ang kaso sa Korte Suprema. Narito ang ilan sa mga mahahalagang punto ng paglilitis:

• Pahayag ni Jose kay Veronica: Tinukoy ng CA ang pahayag ni Jose kay Veronica bilang dying declaration. Ngunit ayon sa Korte Suprema, mali ang CA. Hindi ito dying declaration dahil hindi napatunayan na naniwala si Jose na malapit na siyang mamatay nang sabihin niya ang pahayag. Gayunpaman, tinanggap ng Korte Suprema ang pahayag bilang res gestae dahil biglaan itong sinabi ni Jose kaagad pagkatapos ng nakakagulat na pangyayari, ang pagsaksak sa kanya. Ayon sa Korte Suprema: “Clearly, the statement made by the victim identifying his assailants was made immediately after a startling occurrence which is his being stabbed, precluding any chance to concoct a lie.”
• Depensa sa Sarili: Hindi kinatigan ng Korte Suprema ang depensa sa sarili ni Belbis, Jr. Ayon sa korte, nang maagaw ni Belbis, Jr. ang bolo, nawala na ang unlawful aggression mula kay Jose. Ang patuloy na pakikipagbuno at ang mga saksak sa likod ni Jose ay nagpapakita na hindi self-defense ang nangyari. Binigyang-diin ng Korte Suprema: “From the above testimony, it is apparent that the unlawful aggression on the part of the victim ceased when petitioner Rodolfo was able to get hold of the bladed weapon. Although there was still some struggle involved between the victim and petitioner Rodolfo, there is no doubt that the latter, who was in possession of the same weapon, already became the unlawful aggressor.”
• Proximate Cause: Pinagtibay ng Korte Suprema na ang mga saksak ang proximate cause ng kamatayan ni Jose. Bagamat multiple organ failure ang direktang sanhi ng kamatayan, ito ay dahil sa impeksyon na nagmula sa mga sugat na dulot ng saksak. Ayon sa Korte Suprema: “Thus, it can be concluded that without the stab wounds, the victim could not have been afflicted with an infection which later on caused multiple organ failure that caused his death.”
• Boluntaryong Pagsuko: Hindi rin pinagbigyan ng Korte Suprema ang argumento tungkol sa voluntary surrender bilang mitigating circumstance. Ayon sa korte, hindi maituturing na voluntary surrender ang kanilang ginawa dahil ginawa lamang nila ito pagkatapos na mailabas ang warrant of arrest.

Praktikal na Implikasyon: Ano ang Matututunan Mula sa Kaso?

Ang kaso ng Belbis, Jr. vs. People ay nagtuturo ng ilang mahahalagang aral, lalo na sa konteksto ng batas kriminal at ebidensya:

• Kahalagahan ng Res Gestae: Ipinapakita ng kasong ito na kahit hindi maituring na dying declaration ang isang pahayag, maaari pa rin itong tanggapin bilang res gestae kung ito ay spontaneous at malapit sa pangyayari. Mahalaga ito sa pagpapatunay ng mga pangyayari sa krimen.
• Limitasyon ng Depensa sa Sarili: Hindi awtomatikong lusot sa kaso ang depensa sa sarili. Kailangang mapatunayan ang lahat ng elemento nito, kabilang ang unlawful aggression, na dapat ay nagpapatuloy pa rin hanggang sa panahon ng depensa. Kapag nawala na ang unlawful aggression, ang anumang aksyon pagkatapos nito ay maaaring hindi na maituring na self-defense.
• Proximate Cause sa Kamatayan: Hindi kailangang direktang sanhi ng kamatayan ang aksyon ng akusado. Kung ang aksyon ay nagdulot ng mga pangyayari na humantong sa kamatayan, tulad ng impeksyon sa kasong ito, maaari pa rin itong ituring na proximate cause at maging basehan ng pagkakasala.
• Boluntaryong Pagsuko: Ang voluntary surrender ay kailangang spontaneous at bago pa man ang arrest warrant. Ang pagsuko lamang para maiwasan ang mas malalang sitwasyon ay hindi maituturing na mitigating circumstance.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Tanong 1: Ano ang pagkakaiba ng dying declaration at res gestae?
Sagot: Ang dying declaration ay pahayag tungkol sa sanhi at pangyayari ng kamatayan, ginawa ng taong naniniwalang malapit na siyang mamatay. Ang res gestae naman ay pahayag na spontaneous at malapit sa nakakagulat na pangyayari, hindi kailangang tungkol sa kamatayan.

Tanong 2: Kailan maituturing na self-defense ang isang aksyon?
Sagot: Maituturing na self-defense kung may unlawful aggression mula sa biktima, reasonable necessity ng depensa, at kawalan ng sufficient provocation mula sa nagdepensa. Mahalaga na ang unlawful aggression ay nagpapatuloy pa rin.

Tanong 3: Ano ang ibig sabihin ng proximate cause sa batas kriminal?
Sagot: Ang proximate cause ay ang sanhi na nagtuloy-tuloy at walang humadlang, na nagresulta sa pinsala. Sa konteksto ng kamatayan, ito ang sanhi na nagtulak sa mga pangyayari na humantong sa kamatayan, kahit hindi ito ang direktang sanhi.

Tanong 4: Makakatulong ba sa kaso ko kung mag-voluntary surrender ako?
Sagot: Oo, kung ang voluntary surrender ay spontaneous at bago pa man ang arrest warrant. Maaari itong ituring na mitigating circumstance na makakabawas sa parusa.

Tanong 5: Paano kung hindi dying declaration pero gusto kong gamitin ang pahayag ng biktima sa korte?
Sagot: Maaaring tanggapin ang pahayag bilang res gestae kung ito ay spontaneous at malapit sa pangyayari. Maaari ring may iba pang exception sa hearsay rule na pwedeng magamit depende sa sitwasyon.

Naranasan mo ba ang ganitong sitwasyon o may katanungan ka tungkol sa batas kriminal sa Pilipinas? Huwag mag-atubiling kumonsulta sa mga eksperto. Ang ASG Law ay may mga abogado na dalubhasa sa batas kriminal at handang tumulong sa iyo. Makipag-ugnayan sa amin ngayon para sa konsultasyon. Mag-email sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming contact page.