Ang Depensa ng Pagkasira ng Isip at Panlilinlang sa Batas Kriminal ng Pilipinas

G.R. No. 208719, June 09, 2014

Nais mo bang malaman kung paano gumagana ang depensa ng pagkasira ng isip sa korte? O kung ano ang ibig sabihin ng ‘panlilinlang’ sa legal na konteksto? Sa kaso ng People of the Philippines v. Roger Ringor Umawid, tinalakay ng Korte Suprema ang mga importanteng prinsipyong ito ng batas kriminal. Ang kasong ito ay nagbibigay-liwanag sa bigat ng tungkulin na patunayan ang pagkasira ng isip bilang depensa at kung paano nakakaapekto ang panlilinlang sa pagtukoy ng krimen, lalo na kapag ang biktima ay menor de edad.

Sa madaling salita, si Roger Umawid ay nahatulan sa krimeng Murder at Frustrated Murder dahil sa pagpatay sa isang batang babae at pananakit sa kanyang pamangkin. Depensa niya, siya ay sira ang isip noong ginawa niya ang mga krimen. Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay: napatunayan ba ni Umawid na siya ay sira ang isip, at tama ba ang korte sa pagpapatibay ng hatol sa kanya para sa Murder at Frustrated Murder na may panlilinlang?

Depensa ng Pagkasira ng Isip: Isang Pagtatanggol Ngunit May Mabigat na Patunay

Sa ilalim ng Artikulo 12 ng Revised Penal Code (RPC), ang pagiging imbecile o sira ang isip ay isang dahilan para ma-exempt sa pananagutan sa krimen. Ngunit, hindi basta-basta tinatanggap ang depensang ito. Ayon sa batas, ipinapalagay na ang isang tao ay nasa tamang pag-iisip. Kaya naman, kung inaangkin ng akusado na siya ay sira ang isip, siya ang may responsibilidad na patunayan ito nang malinaw at kapani-paniwala.

Artikulo 12 ng Revised Penal Code (RPC):

“Art. 12. Circumstances which exempt from criminal liability. – The following are exempt from criminal liability:

1. An imbecile or an insane person, unless the latter has acted during a lucid interval.

Where the imbecile or an insane person has committed an act which the law defines as a felony (delito), the court shall order his confinement in one of the hospitals or asylums established for persons thus afflicted, which he shall not be permitted to leave without first obtaining the permission of the same court.”

Ang ibig sabihin nito, kailangan mapatunayan na ang akusado ay talagang walang kakayahang maintindihan ang kanyang ginagawa dahil sa kanyang kondisyon sa pag-iisip noong mismong panahon na ginawa niya ang krimen. Hindi sapat na abnormal lang ang pag-iisip; kailangan na mawala talaga ang rason at discernment ng akusado.

Halimbawa, kung ang isang tao ay may schizophrenia at nakagawa ng krimen dahil sa isang psychotic episode kung saan hindi niya alam ang kanyang ginagawa, maaaring magamit ang depensa ng pagkasira ng isip. Ngunit, kung ang isang tao ay may depression lamang at nakagawa ng krimen dahil sa galit, hindi ito awtomatikong depensa ng pagkasira ng isip.

Ang Kwento ng Kaso: Umawid at ang Trahedya sa Isabela

Nagsimula ang lahat noong Nobyembre 26, 2002, sa San Manuel, Isabela. Si Vicente Ringor ay nasa terasa ng kanyang bahay kasama ang kanyang dalawang taong gulang na apo na si Maureen Joy Ringor. Bigla na lang lumitaw si Roger Umawid at walang anu-ano ay sinugod si Vicente gamit ang isang panabas (isang uri ng malaking bolo).

Nakailag si Vicente, ngunit sa kasamaang palad, tinamaan si Maureen sa tiyan at likod, na agad nitong ikinamatay. Pagkatapos nito, pumunta si Umawid sa bahay ng kanyang pamangkin na si Jeffrey Mercado. Nagising si Jeffrey sa ingay at pagkakita kay Umawid na may panabas, tumakbo siya papasok ng bahay para magtago.

Sinundan siya ni Umawid at pinagsasaksak si Jeffrey, na nagtamo ng malubhang sugat. Nagpanggap na lang si Jeffrey na patay para tumigil si Umawid. Kinailangan dalhin si Jeffrey sa ospital para malapatan ng lunas at mabuhay.

Sa korte, itinanggi ni Umawid ang kanyang pananagutan sa krimen sa pamamagitan ng depensa ng pagkasira ng isip. Nagpresenta siya ng dalawang doktor na nagtestigo tungkol sa kanyang mental na kondisyon. Ayon sa kanila, si Umawid ay may mga sintomas ng psychosis. Ngunit, hindi nila masabi kung sira ba talaga ang isip ni Umawid noong ginawa niya ang krimen.

Ang Desisyon ng RTC at CA:

• Ipinahayag ng Regional Trial Court (RTC) na guilty si Umawid sa Murder kay Maureen at Frustrated Murder kay Jeffrey. Hindi pinaniwalaan ng RTC ang depensa ng pagkasira ng isip dahil walang sapat na ebidensya na nagpapatunay na sira ang isip ni Umawid noong panahon ng krimen. Pinatunayan din ng RTC na may panlilinlang sa parehong krimen dahil hindi nakapagdepensa ang mga biktima.
• Umapela si Umawid sa Court of Appeals (CA), ngunit pinagtibay ng CA ang desisyon ng RTC. Ayon sa CA, hindi napatunayan ni Umawid nang malinaw at positibo na siya ay sira ang isip noong ginawa niya ang krimen.

Kaya naman, umakyat ang kaso sa Korte Suprema.

Ang Pasiya ng Korte Suprema: Pagpapatibay sa Hukom

Sinuri ng Korte Suprema ang kaso at pinagtibay ang hatol ng CA at RTC. Ayon sa Korte Suprema, hindi sapat ang ebidensya para mapatunayan ang depensa ng pagkasira ng isip ni Umawid. Ang testimonya ng mga doktor ay hindi nagpapakita na sira ang isip ni Umawid noong mismong araw ng krimen.

Sabi ng Korte Suprema tungkol sa Depensa ng Pagkasira ng Isip:

“As case law instructs, the defense of insanity is in the nature of confession and avoidance because an accused invoking the same admits to have committed the crime but claims that he or she is not guilty because of such insanity. As there is a presumption in favor of sanity, anyone who pleads the said defense bears the burden of proving it with clear and convincing evidence. Accordingly, the evidence on this matter must relate to the time immediately preceding or simultaneous with the commission of the offense/s with which he is charged.”

Dagdag pa rito, pinagtibay din ng Korte Suprema na may panlilinlang sa kaso ni Maureen. Kahit na hindi sinasadya na si Maureen ang tamaan, ang pagpatay sa isang bata ay otomatikong may panlilinlang dahil hindi makakalaban ang bata.

Sabi ng Korte Suprema tungkol sa Panlilinlang sa Pagpatay sa Bata:

“Likewise, it has been held that the killing of a child is characterized by treachery even if the manner of the assault is not shown because the weakness of the victim due to her tender age results in the absence of any danger to the accused.”

Sa kaso naman ni Jeffrey, bagamat may babala si Jeffrey sa atake, pinagtibay pa rin ng Korte Suprema ang panlilinlang dahil menor de edad pa si Jeffrey (15 taong gulang) noong nangyari ang krimen. Hindi inaasahan na makakapagdepensa nang maayos ang isang menor de edad laban sa isang adultong umaatake.

Sa huli, binanggit din ng Korte Suprema ang aberratio ictus, o pagkakamali ng tamaan. Dahil ang target talaga ni Umawid ay si Vicente ngunit si Maureen ang tinamaan, technically dapat ay Complex Crime of Murder and Attempted Murder ang kaso. Ngunit, dahil Murder lang ang nakasulat sa impormasyon para sa pagkamatay ni Maureen, hindi maaaring hatulan si Umawid ng Complex Crime dahil lalabag ito sa kanyang karapatan sa due process.

Praktikal na Implikasyon: Ano ang Ibig Sabihin Nito Para sa Atin?

Ang kasong Umawid ay nagbibigay ng ilang importanteng aral:

1. Mabigat ang Patunay para sa Depensa ng Pagkasira ng Isip: Hindi sapat ang simpleng testimonya na may mental health condition ang akusado. Kailangan ng malinaw at kapani-paniwalang ebidensya na nagpapatunay na sira ang isip ng akusado NOONG MISMO na ginawa niya ang krimen. Ang medical records at expert testimony na nagpapakita ng mental state ng akusado sa panahon ng krimen ay kritikal.
2. Panlilinlang sa Pagpatay ng Bata: Ang pagpatay sa isang bata ay halos palaging may panlilinlang. Ang korte ay proteksiyonado sa mga bata, kaya mas mabigat ang parusa kung ang biktima ay menor de edad.
3. Due Process Mahalaga Pa Rin: Kahit na maaaring may technicality sa kaso ng aberratio ictus, pinairal pa rin ng Korte Suprema ang due process. Hindi maaaring hatulan ang akusado sa krimeng hindi nakasulat sa impormasyon.

Mga Madalas Itanong (FAQ)

1. Ano ang ibig sabihin ng ‘panlilinlang’ sa batas?
   Ang panlilinlang ay isang uri ng paraan ng pag-atake kung saan hindi inaasahan ng biktima at wala siyang pagkakataong makapagdepensa. Ito ay nagpapabigat sa krimen at maaaring maging Murder ang isang pagpatay.
2. Paano napatutunayan ang depensa ng pagkasira ng isip?
   Kailangan ng medical records, psychiatric evaluations, at testimonya ng mga eksperto na nagpapakita na ang akusado ay walang kakayahang maintindihan ang kanyang ginagawa noong panahon ng krimen.
3. Ano ang pagkakaiba ng Murder at Homicide?
   Ang Murder ay Homicide na may qualifying circumstances, tulad ng panlilinlang, evident premeditation, o cruelty. Mas mabigat ang parusa sa Murder.
4. Ano ang ‘aberratio ictus’?
   Ito ay ang pagkakamali ng tamaan. Halimbawa, ang target ay si A ngunit si B ang tinamaan. Sa batas kriminal, mananagot pa rin ang offender sa krimen kahit hindi ang intended victim ang tinamaan.
5. Kung may mental health condition ako, exempted na ba ako sa pananagutan sa krimen?
   Hindi awtomatiko. Kailangan mapatunayan na ang mental health condition mo ay seryoso at nakaapekto sa iyong kakayahang maintindihan ang iyong ginagawa noong panahon ng krimen. Kumunsulta sa abogado para sa payo.

Naranasan mo ba ang ganitong sitwasyon o may katanungan ka tungkol sa batas kriminal? Huwag mag-atubiling kumonsulta sa eksperto. Ang ASG Law ay may mga abogado na dalubhasa sa batas kriminal at handang tumulong sa iyo.

Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito.

Kami sa ASG Law ay handang magbigay ng legal na gabay na kailangan mo. Makipag-usap sa amin ngayon!

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)