Puwede Kang Makalaya Kung Bali ang Chain of Custody: Gabay Mula sa Kaso ng Abetong Laban sa Estado

G.R. No. 209785, June 04, 2014

Sa maraming kaso ng droga sa Pilipinas, ang depensa ay madalas na nakabatay sa technicality. Hindi ito nangangahulugang walang sala ang akusado, ngunit sa legal na sistema, mas mahalaga ang proseso kaysa resulta. Isang mahalagang proseso sa mga kaso ng droga ay ang tinatawag na chain of custody o tanikala ng kustodiya. Kung mapatunayang may butas o hindi kumpleto ang tanikala na ito, maaaring mapawalang-sala ang akusado, kahit pa napatunayang positibo sa droga ang umano’y nakuha sa kanya.

Sa kaso ng People of the Philippines v. Marlon Abetong, pinawalang-sala ng Korte Suprema ang akusado dahil sa hindi napatunayan ng prosekusyon ang kumpletong chain of custody ng umano’y shabu na nakuha sa kanya. Mahalaga ang kasong ito dahil nagbibigay ito ng malinaw na aral tungkol sa kahalagahan ng pagsunod sa tamang proseso sa paghawak ng ebidensya sa mga kaso ng droga.

Ano ang Chain of Custody at Bakit Ito Mahalaga?

Ang chain of custody ay ang kronolohikal na dokumentasyon o pagsubaybay kung paano nahawakan, naimbak, at nailipat ang ebidensya, mula sa oras na ito ay nakolekta hanggang sa ito ay iharap sa korte. Sa konteksto ng mga kaso ng droga, ito ay tumutukoy sa proseso kung paano hinawakan ang pinaghihinalaang droga mula nang makuha ito sa akusado hanggang sa ito ay masuri sa laboratoryo at iharap bilang ebidensya sa korte.

Ayon sa Section 21 ng Republic Act No. 9165 (Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002), malinaw na isinasaad ang mga hakbang na dapat sundin sa paghawak ng mga nakumpiskang droga. Narito ang sipi ng batas:

Section 21. Custody and Disposition of Confiscated, Seized, and/or Surrendered Dangerous Drugs, Plant Sources of Dangerous Drugs, Controlled Precursors and Essential Chemicals, Instruments/Paraphernalia and/or Laboratory Equipment. – The PDEA shall take charge and have custody of all dangerous drugs, plant sources of dangerous drugs, controlled precursors and essential chemicals, as well as instruments/paraphernalia and/or laboratory equipment so confiscated, seized and/or surrendered, for proper disposition in the following manner:

(1) The apprehending team having initial custody and control of the drugs shall, immediately after seizure and confiscation, physically inventory and photograph the same in the presence of the accused or the person/s from whom such items were confiscated and/or seized, or his/her representative or counsel, a representative from the media and the Department of Justice (DOJ), and any elected public official who shall be required to sign the copies of the inventory and be given a copy thereof;

(2) Within twenty-four (24) hours upon confiscation/seizure of dangerous drugs, plant sources of dangerous drugs, controlled precursors and essential chemicals, as well as instruments/paraphernalia and/or laboratory equipment, the same shall be submitted to the PDEA Forensic Laboratory for a qualitative and quantitative examination.

Mahalaga ang chain of custody dahil tinitiyak nito na ang ebidensyang ipinresenta sa korte ay ang mismong ebidensya na nakuha sa akusado, at hindi ito napalitan, nadungisan, o nabago sa anumang paraan. Dahil ang droga ay madaling palitan at mahirap matukoy kung tunay nga ito nang walang scientific analysis, napakahalaga na mapanatili ang integridad nito mula sa pagkumpiska hanggang sa pagharap sa korte.

Kung may pagdududa sa integridad ng ebidensya dahil sa hindi kumpletong chain of custody, maaaring hindi ito tanggapin ng korte bilang ebidensya, at maaaring humantong ito sa pagpapawalang-sala ng akusado.

Ang Kwento ng Kaso ni Marlon Abetong

Si Marlon Abetong ay inakusahan ng pagbebenta ng shabu sa isang buy-bust operation sa Bacolod City noong 2003. Ayon sa prosekusyon, isang pulis na nagpanggap na buyer ang bumili ng shabu kay Abetong. Pagkatapos ng transaksyon, inaresto si Abetong at nakuha sa kanya ang isang plastic sachet na naglalaman ng puting crystalline substance, na kalaunan ay napatunayang shabu.

Sa korte, itinanggi ni Abetong ang paratang at sinabing ilegal ang kanyang pag-aresto. Gayunpaman, pinaniwalaan ng Regional Trial Court (RTC) ang bersyon ng prosekusyon at hinatulang guilty si Abetong. Umapela si Abetong sa Court of Appeals (CA), ngunit pinagtibay rin ng CA ang desisyon ng RTC.

Hindi sumuko si Abetong at umakyat siya sa Korte Suprema. Sa Korte Suprema, ang pangunahing argumento ni Abetong ay hindi napatunayan ng prosekusyon ang chain of custody ng umano’y shabu. Partikular niyang binigyang-diin ang mga sumusunod:

• Walang petsa at oras ang markings sa sachet ng droga.
• Tatlong araw ang lumipas bago dinala sa laboratoryo ang ebidensya.
• Walang inventory at litrato ng droga na ginawa sa presensya niya o ng mga saksi.
• Hindi tumestigo sa korte ang pulis na may hawak ng susi ng evidence locker kung saan umano’y itinago ang droga.

Sinuri ng Korte Suprema ang mga argumento ni Abetong at ang mga ebidensya ng prosekusyon. Napansin ng Korte Suprema na may mga butas nga sa chain of custody, lalo na ang hindi pagtestigo ni Inspector Lorilla, ang pulis na may hawak ng susi ng evidence locker. Ayon sa testimonya ni PO3 Perez, ang pulis na poseur-buyer, siya ang naglagay ng ebidensya sa locker noong August 22 at kinuha niya ito noong August 25 para dalhin sa laboratoryo. Ngunit si Inspector Lorilla ang may hawak ng susi sa locker. Hindi tumestigo si Inspector Lorilla para patunayan kung ano ang nangyari sa ebidensya sa loob ng tatlong araw na nasa locker ito.

Binigyang-diin ng Korte Suprema ang kahalagahan ng testimonya ni Inspector Lorilla:

It is evident from this sequence of events that during the interim, Inspector Lorilla constructively acquired custody over the seized items. As the lone key holder and consequentially a link in the chain, Inspector Lorilla’s testimony became indispensable in proving the guilt of accused-appellant beyond reasonable doubt. Only he could have testified that from August 22 to 25, 2003 no one else obtained the key from him for purposes of removing the items from their receptacle. Only he could have enlightened the courts on what safety mechanisms have been installed in order to preserve the integrity of the evidence acquired while inside the locker. Absent his testimony, therefore, it cannot be plausibly claimed that the chain of custody has sufficiently been established.

Dahil sa mga butas na ito sa chain of custody, at dahil hindi napatunayan ng prosekusyon na walang nangyaring tampering sa ebidensya, pinawalang-sala ng Korte Suprema si Marlon Abetong. Sinabi ng Korte Suprema na hindi sapat ang presumption of regularity sa kasong ito dahil may mga indikasyon ng iregularidad sa paghawak ng ebidensya.

Dagdag pa rito, napansin din ng Korte Suprema ang discrepancy sa timbang ng shabu. Sa impormasyon ng kaso, nakasaad na 0.02 gramo ang shabu na ibinenta ni Abetong. Ngunit sa report ng forensic chemist, 0.04 gramo ang timbang ng shabu na sinuri. Para sa Korte Suprema, malaking problema ito dahil nagdududa ito sa identidad ng mismong ebidensya.

From the foregoing transcript, the incongruence between the weight of the drug accused-appellant is being charged of selling and the weight of the drug tested by the forensic chemist becomes patent. For sure, this discrepancy in the weight of the substance is fatal to the case of the prosecution.^[18] It automatically casts doubt as to the identity of the item seized and of the one tested as it erases any assurance that the evidence being offered is indeed the same as the one recovered during the buy-bust operation.

Praktikal na Implikasyon ng Kaso

Ang kaso ng Abetong ay nagpapakita ng napakahalagang aral para sa mga law enforcers at sa publiko. Para sa mga law enforcers, lalo na sa mga sangkot sa drug operations, kailangang sundin nang mahigpit ang chain of custody procedures na nakasaad sa batas. Hindi sapat na basta makahuli ng suspek; kailangan ding masigurado na ang ebidensya ay mapangangalagaan nang tama upang magamit sa korte at mapanagot ang akusado.

Narito ang ilang praktikal na payo batay sa kasong ito:

• Sundin ang Section 21 ng RA 9165: Siguraduhing naisasagawa agad ang physical inventory at pagkuha ng litrato ng droga sa presensya ng akusado at mga required witnesses (media, DOJ, elected official).
• Dokumentasyon: Itala ang lahat ng detalye, kasama ang petsa, oras, lugar, pangalan ng mga humawak ng ebidensya, at kung saan ito iniimbak.
• Testigo sa Chain of Custody: Siguraduhing tumestigo sa korte ang lahat ng mahalagang link sa chain of custody, lalo na ang mga humawak ng ebidensya sa kritikal na panahon.
• Consistency: Siguraduhing consistent ang mga detalye ng ebidensya, tulad ng timbang at deskripsyon, sa lahat ng dokumento at testimonya.

Para sa publiko, lalo na sa mga maaaring maaresto dahil sa droga, mahalagang malaman ang kanilang mga karapatan. Kung inaaresto ka dahil sa droga, obserbahan kung sinusunod ba ng mga pulis ang tamang proseso sa paghawak ng ebidensya. Kung may nakita kang iregularidad, itanong mo ito at ipaalam sa iyong abogado.

Mga Madalas Itanong (FAQ)

Tanong 1: Ano ang mangyayari kung hindi nasunod ang Section 21 ng RA 9165?
Sagot: Kung hindi nasunod ang Section 21, maaaring maging kahina-hinala ang integridad ng ebidensya. Kung hindi mapatunayan ng prosekusyon na napanatili ang integridad ng ebidensya, maaaring mapawalang-sala ang akusado.

Tanong 2: Kailangan bang perpekto ang chain of custody?
Sagot: Hindi kailangang perpekto, ngunit kailangang kumpleto at walang butas na magdudulot ng pagdududa sa integridad ng ebidensya. Kung may minor deviations, kailangang may justifiable grounds at napatunayan pa rin na napanatili ang integridad.

Tanong 3: Ano ang dapat kong gawin kung ako ay inaresto sa kasong droga?
Sagot: Manatiling kalmado at huwag lumaban. Humingi agad ng abogado. Obserbahan ang proseso ng pag-aresto at paghawak ng ebidensya. Itala ang anumang iregularidad na mapansin.

Tanong 4: Maaari bang mapawalang-sala kahit positibo sa droga kung may problema sa chain of custody?
Sagot: Oo, posible. Ang pagiging positibo sa droga ay hindi sapat kung hindi napatunayan na ang mismong drogang iyon ay nakuha sa iyo sa legal na paraan at nahawakan nang tama ayon sa batas.

Tanong 5: Ano ang papel ng abogado sa kaso ng droga na may isyu sa chain of custody?
Sagot: Ang abogado ang magtatanggol sa iyong karapatan at sisiguraduhing sinusunod ang tamang proseso. Sila ang magsusuri ng chain of custody at maghahanap ng mga butas na maaaring magamit para sa iyong depensa.

Kung ikaw ay nahaharap sa kasong may kaugnayan sa droga at pinagdududahan mo ang integridad ng ebidensya dahil sa chain of custody, mahalagang kumunsulta sa isang abogado na eksperto sa criminal law. Ang ASG Law ay may mga abogado na may malawak na karanasan sa mga kasong droga at handang tumulong sa iyo. Huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin sa pamamagitan ng email: hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming contact page dito para sa konsultasyon. Kami sa ASG Law ay handang magbigay ng gabay at representasyon upang maprotektahan ang iyong mga karapatan.