COMELEC Money Ban: Limitasyon sa Pag-withdraw ng Pera Para sa Halalan – Legal ba Ito?

G.R. No. 206794, November 26, 2013

Ang pagbili ng boto ay isang malaking problema sa panahon ng halalan sa Pilipinas. Para masugpo ito, nagpasa ang Commission on Elections (COMELEC) ng resolusyon na nagbabawal sa malakihang pag-withdraw ng pera bago ang eleksyon. Pero legal ba ito? Tinalakay ng Korte Suprema sa kasong Bankers Association of the Philippines v. COMELEC ang isyung ito, bagamat hindi ito tuluyang nasagot dahil sa teknikalidad.

Introduksyon

Imagine na malapit na ang eleksyon at gusto mong mag-withdraw ng malaking halaga para sa negosyo mo. Pero dahil sa resolusyon ng COMELEC, limitado lang ang pwede mong i-withdraw. Nakakaapekto ba ito sa iyong karapatan? Ito ang sentro ng usapin sa kasong Bankers Association of the Philippines v. COMELEC. Pinuna ng mga petisyoner ang Resolution No. 9688 ng COMELEC, na naglalayong pigilan ang vote-buying sa pamamagitan ng pagbabawal sa malakihang pag-withdraw ng pera bago ang 2013 National and Local Elections.

Ang pangunahing tanong dito ay kung may kapangyarihan ba ang COMELEC na magpasa ng ganitong resolusyon. Nilabag ba nito ang karapatan ng mga mamamayan at mga bangko? Bagamat hindi direktang sinagot ng Korte Suprema ang mga tanong na ito dahil nakita nilang moot and academic na ang kaso, mahalagang suriin natin ang mga legal na prinsipyo at argumento na nakapaloob dito.

Legal na Konteksto

Para maintindihan ang isyu, kailangan nating balikan ang ilang probisyon sa Konstitusyon at batas.

Kapangyarihan ng COMELEC sa Panahon ng Halalan

Ayon sa Seksyon 4, Artikulo IX-C ng Konstitusyon, may kapangyarihan ang COMELEC na “supervise or regulate the enjoyment or utilization of all franchises or permits for the operation of transportation and other public utilities, media of communication or information, all grants, special privileges, or concessions granted by the Government…” Ginagamit daw ng COMELEC ang probisyong ito para bigyang-katwiran ang kanilang resolusyon, sa paniniwalang sakop nito ang mga bangko dahil nag-ooperate sila sa ilalim ng awtoridad ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP).

Bukod dito, binanggit din ng COMELEC ang Seksyon 2(4), Artikulo IX-C ng Konstitusyon na nagsasaad na maaari silang “Deputize, with the concurrence of the President, law enforcement agencies and instrumentalities of the Government…” para masiguro ang malinis na halalan. Deputized ng COMELEC ang BSP at Anti-Money Laundering Council (AMLC) para ipatupad ang Money Ban Resolution.

Mga Argumento Laban sa Money Ban

Kinwestyon ng Bankers Association of the Philippines at Perry L. Pe ang legalidad ng resolusyon. Una, sinabi nilang hindi sakop ng kapangyarihan ng COMELEC ang BSP at AMLC dahil hindi raw sila mga “franchises or permits for the operation of transportation and other public utilities, media of communication or information, all grants, special privileges, or concessions granted by the Government.” Ang kapangyarihan daw ng BSP ay galing mismo sa Konstitusyon at Republic Act No. 8791 (The General Banking Law of 2000).

Pangalawa, iginiit nilang limitado lang ang kapangyarihan ng COMELEC na mag-deputize sa “law enforcement agencies” at kailangan pa ang “concurrence of the President.” Hindi raw law enforcement agency ang BSP at AMLC, at kahit na sabihin na law enforcement agencies sila, walang concurrence mula sa Presidente.

Pangatlo, sinabi nilang binago ng resolusyon ang Republic Act No. 9160 (Anti-Money Laundering Act of 2001 o AMLA). Ginawa raw “suspicious transaction” ang pag-withdraw ng mahigit P500,000 kahit hindi naman ito nakalista sa AMLA bilang suspicious transaction.

Pang-apat, nilabag daw ng resolusyon ang karapatan sa due process at presumption of innocence. Pinaghihigpitan daw nito ang karapatan ng mga tao na mag-withdraw at magdala ng pera. Bukod pa rito, sinabi nilang lumilikha ito ng presumption na ang pagdadala ng mahigit P500,000 ay otomatikong vote-buying, na lumalabag sa presumption of innocence.

Pagbusisi sa Kaso

Nagsimula ang kaso nang maghain ng petisyon ang Bankers Association of the Philippines at Perry L. Pe sa Korte Suprema noong May 9, 2013, kasabay ng paglabas ng COMELEC Resolution No. 9688-A na nag-amyenda sa Money Ban Resolution. Hiniling nila sa Korte Suprema na ideklarang unconstitutional at illegal ang resolusyon ng COMELEC.

Status Quo Ante Order

Agad na kumilos ang Korte Suprema at naglabas ng Status Quo Ante Order noong May 10, 2013. Ibig sabihin, pinatigil muna nila ang implementasyon ng Money Ban Resolution hangga’t hindi pa nareresolba ang kaso. Sa madaling salita, ibinalik muna sa dating estado ang sitwasyon bago pa man nagkaroon ng resolusyon.

Argumento ng COMELEC

Depensa naman ng COMELEC, may constitutional authority sila para mag-supervise at mag-regulate ng mga bangko. Sinabi nilang ang “authority” na ibinibigay ng BSP sa mga bangko ay katulad din ng “grants, special privileges, or concessions” na sakop ng Seksyon 4, Artikulo IX-C ng Konstitusyon.

Iginiit din nilang maaari nilang i-deputize ang BSP dahil isa itong “instrumentality of the Government.” Hindi raw limitado sa law enforcement agencies ang kanilang deputization power. Sinabi pa nilang hindi kailangan ang concurrence ng Presidente dahil hindi naman sakop ng Executive Department ang BSP. Pero kahit na kailangan daw ang concurrence, nakuha na nila ito sa pamamagitan ng Memorandum Order No. 52, s. 2013, kung saan nagbigay ng blanket concurrence ang Presidente sa deputation ng lahat ng “law enforcement agencies and instrumentalities of the Government.”

Desisyon ng Korte Suprema: Moot and Academic

Sa huli, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon. Pero hindi dahil sinang-ayunan nila ang argumento ng COMELEC. Ibinasura nila ito dahil nakita nilang moot and academic na ang kaso. Ayon sa Korte Suprema:

“By its express terms, the Money Ban Resolution was effective only for a specific and limited time during the May 13, 2013 elections, i.e., from May 8 to 13, 2013. … With the May 13, 2013 elections over, the Money Ban Resolution no longer finds any application so that the issues raised have become moot and academic.”

Dahil tapos na ang eleksyon noong May 13, 2013, wala nang saysay ang resolusyon. Hindi na ito maipapatupad. Kaya ang mga isyung legal na binanggit sa petisyon ay wala na ring praktikal na gamit.

Exceptions sa Mootness Doctrine

Bagamat moot and academic na ang kaso, kinilala ng Korte Suprema na may mga exception kung saan maaari pa rin nilang desisyunan ang kaso kahit moot na ito. Ito ay kapag:

• May grave violation ng Konstitusyon;
• Exceptional ang sitwasyon at may paramount public interest;
• Kailangan bumuo ng controlling principles para gabayan ang bench, bar, at publiko; at
• Ang kaso ay capable of repetition yet evading review.

Pero sa kasong ito, nakita ng Korte Suprema na wala sa mga exception na ito ang applicable. Lalo na ang pang-apat na exception—capable of repetition yet evading review. Hindi raw nagpakita ang COMELEC ng intensyon na ulitin ang ganitong resolusyon sa mga sumunod na eleksyon.

Kaya, dahil moot and academic na ang kaso at wala sa mga exceptions ang applicable, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon.

Praktikal na Implikasyon

Bagamat hindi nasagot ng Korte Suprema ang legalidad ng Money Ban Resolution dahil sa mootness doctrine, may ilang praktikal na implikasyon ang kasong ito.

Para sa COMELEC: Hindi direktang pinagbawalan ang COMELEC na magpasa ulit ng ganitong resolusyon sa hinaharap. Pero dahil sa kasong ito, dapat mas maging maingat sila sa paggamit ng kanilang kapangyarihan at siguraduhing may legal basis ang kanilang mga resolusyon. Dapat din nilang isipin ang posibleng epekto nito sa karapatan ng mga mamamayan.

Para sa mga Bangko: Dapat manatiling alerto ang mga bangko sa mga regulasyon ng COMELEC tuwing panahon ng halalan. Bagamat hindi direktang nasakop ng resolusyon na ito ang operasyon ng bangko dahil sa Status Quo Ante Order, mahalagang maging handa sila sa posibleng regulasyon na ipapatupad ng COMELEC para sa mga susunod na eleksyon.

Para sa Kongreso: Binuksan ng Korte Suprema ang posibilidad na ang Kongreso ang dapat umaksyon para tugunan ang problema ng vote-buying sa pamamagitan ng regulasyon sa banking transactions. Kung nakikita nilang kailangan ng batas para dito, maaari silang magpasa ng batas na magbibigay linaw sa kapangyarihan ng COMELEC o magtatakda ng mas permanenteng solusyon.

Key Lessons

• Moot and Academic: Minsan, hindi na nareresolba ang isyu sa korte dahil tapos na ang pangyayari. Pero hindi ibig sabihin na tama ang aksyon na kinukuwestyon.
• Kapangyarihan ng COMELEC: Bagamat may kapangyarihan ang COMELEC na mag-regulate para sa malinis na halalan, may limitasyon din ito. Hindi ito absolute at dapat nakabatay sa Konstitusyon at batas.
• Due Process at Karapatan sa Ari-arian: Kahit para sa mabuting layunin ang isang regulasyon, hindi dapat nito labagin ang batayang karapatan ng mga mamamayan.

Frequently Asked Questions (FAQs)

1. Ano ang ibig sabihin ng “moot and academic”?
Ibig sabihin, wala nang praktikal na saysay ang kaso dahil tapos na ang pangyayaring pinag-uusapan. Sa kasong ito, dahil tapos na ang eleksyon noong 2013, wala nang epekto ang Money Ban Resolution.

2. Pwede bang magpasa ulit ang COMELEC ng Money Ban Resolution sa susunod na eleksyon?
Oo, technically pwede. Hindi naman sinabi ng Korte Suprema na bawal ang ganitong resolusyon. Ang desisyon nila ay nakabase lang sa mootness doctrine. Pero dapat mas maging maingat ang COMELEC at siguraduhing may legal basis at reasonable ang kanilang resolusyon.

3. Nilabag ba talaga ng Money Ban Resolution ang karapatan ng mga mamamayan?
Hindi ito direktang nasagot ng Korte Suprema. Pero binanggit ng mga petisyoner ang paglabag sa due process at presumption of innocence. Kung nadesisyunan sana ang kaso on the merits, malalaman natin kung sinang-ayunan ng Korte Suprema ang mga argumentong ito.

4. Ano ang magiging epekto kung sinuportahan ng Korte Suprema ang Money Ban Resolution?
Kung sinuportahan, maaaring maging precedent ito para sa mas mahigpit na regulasyon ng COMELEC sa banking transactions tuwing eleksyon. Maaaring mas limitado ang pag-withdraw ng pera para maiwasan ang vote-buying.

5. Ano ang dapat gawin para masugpo ang vote-buying nang hindi nilalabag ang karapatan ng mga mamamayan?
Mahirap itong sagutin at nangangailangan ng masusing pag-aaral. Maaaring kailangan ng mas epektibong enforcement ng existing laws laban sa vote-buying, mas malawakang education campaign, o mas mahusay na sistema ng financial monitoring na hindi labag sa privacy at iba pang karapatan.

Naiintindihan namin sa ASG Law na komplikado ang mga usaping legal na may kinalaman sa eleksyon at karapatang pantao. Kung may katanungan kayo o nangangailangan ng legal na payo tungkol sa election law o iba pang usapin, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Eksperto ang ASG Law sa mga usaping tulad nito at handang tumulong sa inyo. Mag-email sa hello@asglawpartners.com o mag-contact dito para sa konsultasyon.