Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na sumunod ang Munisipalidad ng Sugpon sa mga kinakailangan sa pag-apela sa desisyon ng Joint Sanggunian hinggil sa sigalot sa hangganan nito sa Munisipalidad ng Bakun. Nilinaw ng Korte na ang pagsunod sa mga patakaran ng pamamaraan ay mahalaga, ngunit hindi dapat maging hadlang sa pagkamit ng hustisya, lalo na kung may kinalaman ito sa interes ng publiko. Tinalakay sa desisyong ito ang kahalagahan ng pagsunod sa mga alituntunin ng apela habang isinasaalang-alang ang esensya ng kaso at ang layunin ng paglutas ng mga hindi pagkakasundo sa hangganan sa pagitan ng mga lokal na pamahalaan.

Hangganan ng Hustisya: Nasaan ang Linya sa Pagitan ng Bakun at Sugpon?

Ang kaso ay nag-ugat sa pag-aangkin ng parehong Munisipalidad ng Bakun, Benguet at Munisipalidad ng Sugpon, Ilocos Sur sa isang 1,118-ektaryang lupaing matatagpuan sa pagitan ng kanilang mga teritoryo. Alinsunod sa Local Government Code ng 1991 (LGC) tungkol sa mga sigalot sa hangganan, ang isyu ay dinala sa Ad Hoc Joint Sanggunian ng mga Probinsya ng Benguet at Ilocos Sur para sa resolusyon. Dahil nabigo ang mga partido na maabot ang isang kasunduan, inutusan ng Joint Sanggunian na isumite nila ang kani-kanilang mga posisyon. Matapos ang mga paglilitis, ang Joint Sanggunian, sa botong 4-3, ay naglabas ng Joint Resolution No. 1, Series of 2014 na nagpapasya na ang lupa ay mapupunta sa Bakun.

Hindi sumang-ayon ang Probinsya ng Ilocos Sur, sa pamamagitan ng Munisipalidad ng Sugpon, at naghain ng Notice of Appeal sa Sangguniang Panlalawigan ng Probinsya ng Benguet. Dahil dito, noong Mayo 20, 2014, inihain ni Sugpon sa RTC-Ilocos Sur ang kanilang “Petition on Appeal”. Tinangka ni Bakun na ipawalang-bisa ang apela sa dahilang hindi umano sumusunod ang notice of appeal sa mga kinakailangan na nakasaad sa Rule 40 ng Revised Rules of Court. Iginiit nila na ang notice of appeal ay hindi naihain sa Joint Sanggunian na nagbigay ng pinagtatalunang Joint Resolution, sa halip, ipinadala ang notice sa Probinsya ng Benguet. Ang notice of appeal rin umano ay isinampa ng isang hindi wastong partido dahil pinirmahan ito ng mga miyembro ng Sangguniang Panlalawigan ng Ilocos Sur na kasabay ring mga miyembro ng hindi na umiiral na Joint Sanggunian. Ayon kay Bakun, ang dapat na partido na umapela sa Joint Resolution ay ang Munisipalidad ng Sugpon, Ilocos Sur, bilang isa sa mga orihinal na partido sa aksyon.

Dagdag pa rito, hindi umano nabigyan ng kopya ng notice of appeal si Bakun. Bukod dito, kulang din umano sa mahahalagang detalye ang notice of appeal at hindi rin umano nabayaran ang mga docket fees. Ibinasura ng RTC ang mosyon sa pamamagitan ng Order na may petsang October 9, 2014. Ipinasiya nito na hindi naaangkop ang Rule 40 ng Revised Rules of Court sa mga apela na may kinalaman sa mga sigalot sa hangganan dahil ang Rule 40 ay sumasaklaw sa mga apela mula sa mga unang antas ng hukuman na hindi naman ang kaso dito kung saan nagmula ang kaso sa Joint Sanggunian. Ang Implementing Rules ng LGC ay katulad ng isang petition for review na ibinigay sa ilalim ng Rule 42 ng Revised Rules of Court bagama’t ang pagkakatulad na ito ay maaaring hindi isang daang porsyento (100%) na tumpak. Gayunpaman, kinilala ng RTC ang apela dahil sa katotohanan na ang namamahalang batas sa mga sigalot sa hangganan, ang LGC, ay nag-uutos lamang ng “pagsasampa ng anumang naaangkop na pleading”, na nararapat na sinunod ni Sugpon sa pamamagitan ng kanyang “Petition on Appeal”.

Para sa sinasabing depekto sa Notice of Appeal, ang tunay na mahalaga ay ang katotohanan na ang pangunahing layunin nito na ipaalam sa tribunal at sa kabilang partido ang apela ay natupad. Sa katunayan, pumasok ang abogado ni Bakun at nagmosyon pa upang humiling ng ekstensyon upang maihain ang memorandum nito. Nagmosyon si Bakun para sa rekonsiderasyon na tinanggihan sa pamamagitan ng Order na may petsang December 15, 2014. Umakyat si Bakun sa Court of Appeals sa pamamagitan ng Rule 65 ng Rules of Court. Inakusahan nito ang RTC ng malubhang pag-abuso sa diskresyon sa pagpapasya na hindi naaangkop ang Rule 40 ng Revised Rules of Court sa mga sigalot sa hangganan at sa kasunod na pagkilala sa apela ni Sugpon. Ang kaso ay ipinaraffle sa Court of Appeals, Second Division at dinocket bilang CA-G.R. SP No. 138956. Samantala, sa pamamagitan ng Resolution na may petsang April 28, 2015, binaliktad at isinantabi ng RTC ang Joint Resolution No. 1, Series of 2014. Ang Resolution ay muling kinasuhan ni Bakun sa CA-G.R. SP No. 141726 na nakabinbin ngayon sa Court of Appeals, Seventeenth Division. Sa CA-G.R. SP No. 138956, naglabas ang Court of Appeals ng Decision na may petsang October 23, 2015 na nagpapatibay sa mga disposisyon ng RTC sa Notice of Appeal ni Sugpon. Ipinasiya nito na alinsunod sa Title IX, Chapter 1, Section 119 ng LGC at Rule III, Article 17 ng Rules and Regulations Implementing the LGC, ang mga apela sa mga sigalot sa hangganan ay nasa hurisdiksyon ng mga RTC.

Ang mga paglilitis ay pinamamahalaan ng Rule 40 ng Rules of Court. Samakatuwid, ginamit ni Sugpon ang tamang remedyo sa ilalim ng LGC at ng Revised Rules of Court. Gayundin, sumunod si Sugpon sa lahat ng mga kinakailangan sa ilalim ng Rule 40 ng Revised Rules of Court patungkol sa mga nilalaman at paglilingkod ng petisyon. Idinagdag pa nito na imposible para kay Sugpon na ihain ang Notice of Appeal sa hindi na umiiral na Joint Sanggunian dahil ang nasabing katawan ay tumigil na umiral pagkatapos na ip promulgated ang pinag-uusapang Joint Resolution. Sa Resolution na may petsang April 26, 2016, tinanggihan ng Court of Appeals ang mosyon para sa rekonsiderasyon ng petitioner. Hinihiling ngayon ni Bakun na baliktarin ang disposisyon ng Court of Appeals at ipasiya na nawala ni Sugpon ang kanyang karapatang umapela dahil sa pagkabigo na sumunod sa mga kinakailangan na inilatag sa ilalim ng Rule 40 ng Revised Rules of Court. Kaya naman, ang sinasabing Joint Resolution ay naging pinal at maipatutupad na. Mahalagang sinasabi ni Bakun na ang paraan at pamamaraan ng apela na isinagawa ni Sugpon ay mali dahil ang tamang pamamaraan ay dapat na isang Notice of Appeal na isinilbi sa Joint Sanggunian na nagbigay ng Joint Resolution at para sa Joint Sanggunian na ipasa ang mga record ng kaso sa RTC.

Pagkatapos lamang umano noon makukuha ng RTC ang hurisdiksyon sa kaso. Ngunit hindi sinunod ni Sugpon ang pamamaraang ito. Sa halip, direktang naghain ito ng “Petition on Appeal” sa RTC. Dahil hindi itinuring na perpekto ang apela dahil sa hindi pagsunod ni Sugpon sa mga kinakailangan sa pamamaraan, ang desisyon o resolusyon na hinahangad na iapela ay itinuring na lumipas na sa pagiging pinal. Sa kanyang Komento na may petsang Setyembre 4, 2016, iginiit ni Sugpon na malaki ang naging pagsunod nito sa Revised Rules of Court sa pag-apela sa Joint Resolution No. 1, Series of 2014. Naghain ito ng Notice of Appeal sa Probinsya ng Benguet dahil ang Ad Hoc Joint Sanggunian na unang nakarinig at lumutas sa sigalot sa hangganan ay hindi na umiiral pagkatapos na ip promulgated ang pinag-uusapang resolusyon. Kapansin-pansin, ang mga miyembro ng Sangguniang Panlalawigan ng Benguet kung kanino isinilbi ang Notice of Appeal ay parehong mga miyembro ng Ad Hoc Joint Sanggunian na naglabas ng pinag-uusapang resolusyon. Dagdag pa rito, hindi rin itinatakda ng LGC o ng Implementing Rules and Regulations nito na dapat munang ihain ang Notice of Appeal sa Joint Sanggunian bago dalhin ang apela sa regional trial court. Para sa sinasabing hindi pagbabayad ng mga appellate docket fees, muli, hindi binanggit ng LGC at ng Implementing Rules and Regulations nito ang pagbabayad ng appeal docket fees sa Joint Sanggunian. Gayunpaman, binayaran nito ang parehong sa Opisina ng Clerk of Court ng RTC, Ilocos Sur, bilang matapat na pagsunod sa Rules of Court.

Ang Artikulo 17 (i) ng Implementing Rules and Regulations ng Local Government Code of 1991 ay nagsasaad:

Artikulo 17. Mga Pamamaraan para sa Pag-aayos ng mga Hindi Pagkakasundo sa Hangganan – Ang mga sumusunod na pamamaraan ang mamamahala sa pag-aayos ng mga hindi pagkakasundo sa hangganan:

(i)

Apela — Sa loob ng panahon at paraan na inireseta ng Rules of Court, maaaring iakyat ng sinumang partido ang desisyon ng sanggunian na may kinalaman sa wastong Regional Trial Court na may hurisdiksyon sa hindi pagkakasundo sa pamamagitan ng pagsasampa roon ng naaangkop na pleading, na nagsasaad, bukod sa iba pa, ang likas na katangian ng hindi pagkakasundo, ang desisyon ng sanggunian na may kinalaman at ang mga dahilan para sa pag-apela mula roon. Pagpapasya ng Regional Trial Court sa kaso sa loob ng isang (1) taon mula sa pagsasampa nito. Ang mga desisyon sa mga hindi pagkakasundo sa hangganan na magkasamang ipinahayag ng dalawa (2) o higit pang sangguniang panlalawigan ay diringgin ng Regional Trial Court ng lalawigan na unang nakakita sa hindi pagkakasundo.

Sa kabilang banda, itinatadhana ng Seksiyon 3, Rule 40 ng Rules of Court:

Seksiyon 3. Kung paano umapela. — Ang apela ay isinasagawa sa pamamagitan ng pagsasampa ng notice of appeal sa korte na nagbigay ng hatol o pinal na order na inaapela. Ipapakita ng notice of appeal ang mga partido sa apela, ang hatol o pinal na order o bahagi nito na inaapela, at isasaad ang mga mahahalagang petsa na nagpapakita ng pagiging napapanahon ng apela. Ang record on appeal ay kakailanganin lamang sa mga espesyal na paglilitis at sa iba pang mga kaso ng maramihang o hiwalay na mga apela. Ang anyo at nilalaman ng record on appeal ay dapat na ayon sa itinakda sa seksyon 6, Rule 41. Ang mga kopya ng notice of appeal, at ang record on appeal kung saan kinakailangan, ay dapat na isilbi sa kalabang partido.

Dito, nagsilbi si Sugpon sa Probinsya ng Benguet ng Notice of Appeal sa RTC. Nagsampa rin ito kalaunan sa RTC ng kanyang kaukulang “Petition on Appeal” na nagtatakda ng pahayag ng mga katotohanan at batas, ang mga itinalagang pagkakamali, at ang mga argumento. Sa harap nito, sumang-ayon ang Notice of Appeal ni Sugpon sa Rule 40. Ang Notice of Appeal ni Sugpon ay isinilbi sa Sangguniang Panlalawigan ng Probinsya ng Benguet na ang mga miyembro ay parehong mga opisyal na bumubuo sa hindi na umiiral na Joint Sanggunian. Para ipilit ni Bakun na ang Joint Sanggunian, pagkatapos nitong hindi na umiral ay dapat na nasilbihan ng Notice of Appeal ay hindi makatwiran, kung hindi man imposible. Ang pagkukulang o pagkabigo ni Sugpon na bigyan si Bakun ng kopya ng Notice of Appeal ay hindi nakamamatay. Hindi kailanman pinutol ang karapatan ni Bakun sa abiso at angkop na proseso. Sa katunayan, nakatanggap ito ng kopya ng Notice of Appeal mula sa Sangguniang Panlalawigan ng Benguet. Pagkatapos matanggap ang Notice of Appeal, nakapagmosyon pa si Bakun na ipawalang-bisa ang apela sa harap ng RTC.

Para sa mga pumirma sa Notice of Appeal, kabilang dito ang mga miyembro ng lupon ni Sugpon at ang Alkalde mismo. Ang pagtutol laban sa pagpirma ng mga miyembro ng lupon mismo sa Notice of Appeal ay walang kabuluhan. Sa hindi pagbabayad ng mga docket fees, sinipi namin nang may pagsang-ayon ang disquisition ng Court of Appeals, viz:

Ikatlo, hinggil sa hindi pagbabayad ng appeal docket fee, tulad ng tama na naobserbahan ng mababang korte, ang LGC at ang Implementing Rules nito sa pagtatakda kung paano gagawin ang apela ay nagsasaad lamang, “sa pamamagitan ng pagsasampa doon (RTC) ng anumang naaangkop na pleading”. Kahit na ipagpalagay na dapat bayaran ng appellant ang appeal docket fee, sapat na sabihing ang parehong ay hindi awtomatikong nagreresulta sa pagpapawalang-bisa ng isang apela, ito ay nasa diskresyon ng appellate court na bigyan ito ng kaukulang proseso o hindi. Ito ay lalo na sa kasong ito kung saan ang Joint Sanggunian kung saan dapat bayaran ang appeal docket fee ay natunaw na.

Kapansin-pansin, si Sugpon, sa kabila ng kanyang pag-aatubili na magbayad ng mga docket fees dahil sa likas na katangian ng kaso, ay binayaran pa rin nang buo ang mga docket fees at iba pang mga legal fees sa Opisina ng Clerk of Court ng RTC, Ilocos Sur. Sa anumang pangyayari, ang mga patakaran ng pamamaraan ay mga tool lamang na idinisenyo upang mapadali ang pagkamit ng hustisya, at ang mahigpit at mahigpit na paglalapat ng mga patakaran na magreresulta sa mga teknikalidad na naglalayong biguin sa halip na itaguyod ang substantibong hustisya ay dapat palaging iwasan. Higit pa sa kasalukuyang kaso na kinasasangkutan nito ng dalawang (2) munisipalidad at ang kanilang naglalabanang mga pag-aangkin sa isang piraso ng pampublikong pag-aari. Tiyak, ang mga teknikalidad sa pamamaraan ay dapat magbigay daan sa mga pagsasaalang-alang ng interes ng publiko. Samakatuwid, ang kaso ay ibinasura.

FAQs

Ang desisyon ng Korte Suprema ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagbabalanse ng pormalidad at substantibo sa mga usapin ng apela, lalo na sa mga sigalot sa hangganan. Kinikilala ng desisyon ang papel ng mga korte sa pagtiyak na ang hustisya ay hindi nahaharangan ng mga teknikalidad at ang mga interes ng publiko ay pinangangalagaan.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Municipality of Bakun, Benguet vs. Municipality of Sugpon, Ilocos Sur, G.R No. 224335, March 02, 2020