Pondo ng Gobyerno Hindi Basta-Basta Iginagawad sa Pagpapatupad ng Desisyon ng Korte

G.R. No. 171182, August 23, 2012

INTRODUKSYON

Naranasan mo na ba na manalo sa isang kaso ngunit hindi pa rin makamit ang hustisya dahil hindi maipatupad ang desisyon ng korte? Ito ang sentro ng kaso ng University of the Philippines (UP) vs. Hon. Agustin S. Dizon, kung saan nanalo ang isang pribadong kompanya laban sa UP, ngunit nahadlangan ang agarang pagpapatupad ng desisyon dahil sa proteksyon ng pondo ng gobyerno. Ang kasong ito ay nagtuturo ng mahalagang aral tungkol sa limitasyon ng kapangyarihan ng korte pagdating sa pondo ng estado at ang papel ng Commission on Audit (COA) sa mga usaping pinansyal ng gobyerno.

Sa madaling salita, ang Stern Builders, Inc. ay nanalo ng kaso laban sa UP dahil sa hindi nabayarang kontrata sa konstruksyon. Bagama’t pinal na ang desisyon ng korte, sinubukan ng Stern Builders na i-garnis ang pondo ng UP upang mabayaran sila. Ang pangunahing tanong dito ay: Maaari bang basta-basta i-garnis ang pondo ng UP para ipatupad ang desisyon ng korte?

KONTEKSTONG LEGAL

Upang lubos na maunawaan ang kasong ito, mahalagang maintindihan muna ang ilang batayang prinsipyo ng batas sa Pilipinas. Una, ang soberanongImmunity o ang prinsipyong hindi maaaring lawsuits ang estado nang walang pahintulot nito. Bagama’t pumapayag ang estado na lawsuits ito sa ilang pagkakataon, hindi ito nangangahulugan na otomatikong mananagot ito sa lahat ng kaso. Ang pagpayag na lawsuits ay nangangahulugan lamang na binibigyan ang plaintiff ng pagkakataong patunayan ang kanilang claim laban sa estado.

Ikalawa, mahalaga ang papel ng Commission on Audit (COA). Ayon sa Presidential Decree No. 1445, o ang Government Auditing Code of the Philippines, ang COA ang may pangunahing hurisdiksyon sa pagsusuri, pag-audit, at pag-ayos ng lahat ng claim laban sa gobyerno o anumang ahensya nito. Ibig sabihin, bago pa man maipatupad ang anumang desisyon ng korte na nag-uutos sa gobyerno na magbayad, kailangan munang dumaan ito sa COA para sa kanilang pagsusuri at pag-apruba.

Ang Seksiyon 26 ng Presidential Decree No. 1445 ay malinaw na nagsasaad:

“Section 26. General jurisdiction. -The authority and powers of the Commission shall extend to and comprehend all matters relating to auditing procedures, systems and controls… as well as the examination, audit, and settlement of all debts and claims of any sort due from or owing to the Government or any of its subdivisions, agencies and instrumentalities.”

Ito ay upang masiguro na ang paggastos ng pondo ng gobyerno ay naaayon sa batas at hindi basta-basta magagamit sa pagbabayad ng mga utang nang walang tamang proseso. Ang pondo ng gobyerno ay pampublikong pondo na dapat gamitin para sa kapakanan ng publiko at hindi maaaring basta-basta i-garnis maliban kung may sapat na appropriation o awtorisasyon mula sa Kongreso.

PAGLALAHAD NG KASO

Nagsimula ang lahat noong 1990 nang pumasok ang UP sa isang kontrata sa Stern Builders para sa konstruksyon sa UP Los Baños. Sa kasamaang palad, nagkaroon ng hindi pagkakaunawaan sa pagbabayad. Bagama’t nakapagsumite ng mga billing ang Stern Builders, hindi lahat ito nabayaran ng UP dahil sa disallowance ng COA. Kahit na na-lift ang disallowance, hindi pa rin nabayaran ang Stern Builders, kaya napilitan silang magsampa ng kaso sa korte noong 1993 upang makasingil.

Matapos ang mahabang paglilitis, noong 2001, nagdesisyon ang Regional Trial Court (RTC) pabor sa Stern Builders at inutusan ang UP na magbayad ng mahigit P16 milyon, kabilang ang actual damages, moral damages, at attorney’s fees. Sinubukan ng UP na umapela, ngunit hindi ito pinayagan ng RTC dahil nahuli raw ang kanilang apela. Dahil dito, naging pinal at ehekutibo ang desisyon ng RTC.

Agad na nag-isyu ang RTC ng writ of execution at notice of garnishment laban sa pondo ng UP sa bangko. Sinubukan ng UP na pigilan ito, ngunit hindi sila nagtagumpay sa RTC at Court of Appeals (CA). Umabot pa ang kaso sa Korte Suprema (G.R. No. 163501) tungkol sa usapin ng pagka-late ng apela, ngunit hindi rin sila pinalad.

Sa kabila ng mga legal na hakbang ng UP, patuloy ang Stern Builders sa pagpapatupad ng writ of execution. Nag-isyu pa nga ang RTC ng order na nagpapahintulot sa pag-release ng pondo ng UP na na-garnis na sa Development Bank of the Philippines (DBP). Umapela muli ang UP sa CA (CA-G.R. CV No. 88125) at nakakuha ng Temporary Restraining Order (TRO), ngunit hindi rin ito naging sapat upang pigilan ang pag-withdraw ng pondo. Sa kasamaang palad, bago pa man ma-isyu ang TRO ng Korte Suprema, na-withdraw na ng Stern Builders ang mahigit P16 milyon mula sa DBP.

Muli, umakyat ang kaso sa Korte Suprema (G.R. No. 171182), kung saan ang pangunahing isyu ay kung tama ba ang pag-garnis ng pondo ng UP at ang pag-release nito sa Stern Builders upang maipatupad ang pinal na desisyon ng RTC.

DESISYON NG KORTE SUPREMA

Pumanig ang Korte Suprema sa UP. Ayon sa Korte, hindi maaaring basta-basta i-garnis ang pondo ng UP dahil ito ay pondo ng gobyerno. Binigyang-diin ng Korte Suprema ang kahalagahan ng COA sa paghawak ng mga claim laban sa gobyerno. Sinabi ng Korte na:

“Trial judges should not immediately issue writs of execution or garnishment against the Government or any of its subdivisions, agencies and instrumentalities to enforce money judgments. They should bear in mind that the primary jurisdiction to examine, audit and settle all claims of any sort due from the Government or any of its subdivisions, agencies and instrumentalities pertains to the Commission on Audit (COA) pursuant to Presidential Decree No. 1445 (Government Auditing Code of the Philippines).”

Ipinaliwanag pa ng Korte Suprema na bagama’t pumayag ang estado na ma-sue, hindi ito nangangahulugan na otomatikong mananagot ito sa pagbabayad. Kailangan pa rin sundin ang proseso na itinakda ng batas, kabilang na ang pagdaan sa COA para sa pag-audit at pag-apruba ng claim.

Dagdag pa rito, binatikos ng Korte Suprema ang RTC judge sa pag-utos ng agarang pag-release ng pondo ng UP, kahit na alam nito ang mga regulasyon tungkol sa pondo ng gobyerno at ang hurisdiksyon ng COA. Ayon sa Korte, nagpakita ng “mindless tyranny” ang RTC judge sa kanyang aksyon.

Bukod dito, pinuna rin ng Korte Suprema ang desisyon ng RTC sa pag-award ng actual at moral damages at attorney’s fees dahil hindi raw ito sapat na naipaliwanag at walang sapat na basehan sa katotohanan at batas. Kaya, binawi rin ng Korte Suprema ang mga awards na ito.

Sa huli, inutusan ng Korte Suprema ang Stern Builders na ibalik ang P16,370,191.74 na na-withdraw nila mula sa pondo ng UP.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong ito ay nagbibigay ng mahalagang gabay para sa mga ahensya ng gobyerno, government-owned and controlled corporations (GOCCs), state universities and colleges (SUCs), at maging sa pribadong sektor na nakikipagtransaksyon sa gobyerno.

Para sa mga ahensya ng gobyerno at SUCs, ang kasong ito ay nagpapatibay sa proteksyon ng kanilang pondo laban sa agarang pag-garnis. Hindi porke nanalo ang isang pribadong partido sa korte laban sa gobyerno ay otomatikong maipapatupad agad ang desisyon sa pamamagitan ng pag-garnis ng pondo. Kailangan pa ring dumaan sa proseso ng COA para sa pag-audit at pag-apruba ng claim. Mahalagang tandaan na ang suability ng estado ay hindi nangangahulugan ng liability.

Para naman sa pribadong sektor na nakikipagkontrata sa gobyerno, ang kasong ito ay nagpapaalala na kailangan nilang maging pamilyar sa proseso ng pag-claim laban sa gobyerno. Hindi sapat na manalo sa korte. Kailangan pa ring dumaan sa COA para sa pag-apruba ng pagbabayad. Maaaring mas matagal at mas kumplikado ang prosesong ito kumpara sa pag-claim laban sa pribadong kompanya.

Mahahalagang Aral:

• Proteksyon ng Pondo ng Gobyerno: Hindi basta-basta maaaring i-garnis ang pondo ng gobyerno para sa pagpapatupad ng desisyon ng korte.
• Hurisdiksyon ng COA: Ang COA ang may pangunahing hurisdiksyon sa pag-audit at pag-ayos ng mga claim laban sa gobyerno. Kailangan munang dumaan sa COA bago maipatupad ang desisyon ng korte na nag-uutos sa gobyerno na magbayad.
• Suability vs. Liability: Ang pagpayag ng estado na ma-sue ay hindi nangangahulugan ng otomatikong pananagutan sa pagbabayad.
• Due Process: Mahalaga ang due process sa pagpapatupad ng desisyon ng korte laban sa gobyerno. Hindi dapat madaliin ang pag-release ng pondo ng gobyerno nang hindi sinusunod ang tamang proseso.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng “garnishment”?
Sagot: Ang “garnishment” ay isang legal na proseso kung saan kinukuha ng korte ang pondo o ari-arian ng isang partido (debtor) na hawak ng ikatlong partido (garnishee) upang bayaran ang utang sa isang nagdemanda (creditor).

Tanong 2: Bakit hindi basta-basta maaaring i-garnis ang pondo ng gobyerno?
Sagot: Dahil ang pondo ng gobyerno ay pampublikong pondo na dapat gamitin para sa kapakanan ng publiko. Ang agarang pag-garnis ay maaaring makagambala sa serbisyo publiko at nangangailangan ng appropriation mula sa Kongreso.

Tanong 3: Ano ang papel ng COA sa mga claim laban sa gobyerno?
Sagot: Ang COA ang may pangunahing hurisdiksyon sa pag-audit at pag-ayos ng lahat ng claim laban sa gobyerno. Ito ay upang masiguro na ang paggastos ng pondo ng gobyerno ay naaayon sa batas at may tamang proseso.

Tanong 4: Ano ang dapat gawin ng isang pribadong kompanya na nanalo ng kaso laban sa gobyerno para makasingil?
Sagot: Kailangan nilang isumite ang kanilang claim sa COA para sa pag-audit at pag-apruba. Hindi sapat na manalo lamang sa korte.

Tanong 5: Mayroon bang mga pagkakataon na maaaring i-garnis ang pondo ng gobyerno?
Sagot: Oo, kung mayroong sapat na appropriation mula sa Kongreso o kung ang pondo ay hindi para sa pampublikong gamit.

Tanong 6: Ano ang kahalagahan ng kasong UP vs. Dizon?
Sagot: Pinapaalalahanan nito ang lahat ng partido, lalo na ang mga korte, tungkol sa limitasyon ng kapangyarihan pagdating sa pondo ng gobyerno at ang mahalagang papel ng COA sa mga usaping pinansyal ng estado.

Naging malinaw sa kaso ng UP vs. Dizon ang kahalagahan ng proteksyon ng pondo ng gobyerno at ang tamang proseso sa pagpapatupad ng mga desisyon ng korte laban dito. Kung ikaw ay may katanungan o nangangailangan ng legal na payo tungkol sa mga claim laban sa gobyerno o iba pang usaping legal, eksperto ang ASG Law Partners sa ganitong uri ng kaso. Huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin para sa iyong kapakanan. Makipag-ugnayan sa amin sa pamamagitan ng email sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming contact page para sa karagdagang impormasyon.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)