Paano Pinoprotektahan ng Batas ang mga Nagpapatunay at Nag-aapruba ng mga Bayad sa Gobyerno

PHILIPPINE HEALTH INSURANCE CORPORATION, PETITIONER, VS. COMMISSION ON AUDIT, RESPONDENT. G.R. No. 253043, June 13, 2023

Ang paghawak ng pera ng bayan ay isang malaking responsibilidad. Ano ang mangyayari kung may mga pagbabayad na ginawa na hindi pala dapat pinayagan? Sino ang mananagot dito? Ang kasong ito ay nagbibigay linaw tungkol sa mga pananagutan ng mga opisyal ng gobyerno pagdating sa mga pagbabayad na hindi pinahintulutan ng Commission on Audit (COA).

Ano ang Legal na Basehan?

Ang Commission on Audit (COA) ay may kapangyarihang suriin ang lahat ng transaksyon ng gobyerno. Ito ay nakasaad sa Seksyon 2, Artikulo IX-D ng Konstitusyon. Mayroon din tayong tinatawag na Administrative Code of 1987, partikular na ang Seksyon 38, na nagsasaad na ang isang opisyal ay hindi mananagot maliban na lamang kung napatunayan na mayroong masamang intensyon, malisya, o kapabayaan.

Narito ang sipi mula sa Konstitusyon:

D. ANG KOMISYON NG PAG-AWDIT

Seksyon 2. (1) Ang Komisyon ng Awdit ay may kapangyarihan, awtoridad, at tungkulin na suriin, mag-awdit, at ayusin ang lahat ng account na nauukol sa kita at resibo ng, at mga paggasta o paggamit ng mga pondo at ari-arian, na pag-aari o hawak bilang tiwala ng, o nauukol sa, ang Gobyerno, o alinman sa mga subdibisyon, ahensya, o instrumentalidad nito, kabilang ang mga korporasyong pag-aari o kontrolado ng gobyerno na may orihinal na charter, at sa batayan ng post-audit: (a) mga konstitusyonal na body, komisyon at opisina na binigyan ng fiscal autonomy sa ilalim ng Konstitusyong ito; (b) mga autonomous state college at unibersidad; (c) iba pang mga korporasyong pag-aari o kontrolado ng gobyerno at ang kanilang mga subsidiary; at (d) mga non-governmental entity na tumatanggap ng subsidy o equity, direkta o hindi direkta, mula sa o sa pamamagitan ng Gobyerno, na kinakailangan ng batas o ng nagbibigay na institusyon na magsumite sa naturang audit bilang isang kondisyon ng subsidy o equity. x x x.

Ang Salary Standardization Law (SSL) ay nagtatakda ng mga alituntunin sa pagpapasahod sa mga empleyado ng gobyerno. Mahalagang sundin ito upang maiwasan ang mga hindi pagkakaintindihan.

Ang Kwento ng Kaso

Ang Philippine Health Insurance Corporation (PHIC) ay lumikha ng posisyon ng Corporate Secretary at itinalaga si Atty. Valentin Guanio dito. Binayaran siya ng PHIC ng P1,445,793.69 bilang kanyang sweldo, allowance, at benepisyo. Sa post-audit, natuklasan ng COA na ang paglikha ng posisyon at pagtatalaga kay Atty. Guanio ay hindi dumaan sa Department of Budget and Management (DBM). Kaya, naglabas ang COA ng Notice of Disallowance (ND).

Narito ang naging takbo ng kaso:

• Naglabas ang COA ng ND dahil hindi dumaan sa DBM ang paglikha ng posisyon.
• Umapela ang PHIC sa COA Cluster Director, ngunit hindi ito pinagbigyan.
• Dinala ng PHIC ang usapin sa COA Proper, ngunit muli itong natalo.
• Kaya, umakyat ang PHIC sa Korte Suprema.

Ayon sa COA, tanging ang DBM lamang ang may kapangyarihang magklasipika ng mga posisyon at magtakda ng mga sweldo. Dahil walang pahintulot ang DBM, walang legal na basehan ang paglikha ng posisyon at pagbabayad kay Atty. Guanio.

Narito ang sinabi ng Korte Suprema:

Hindi nagpakita ang PHIC na sumunod sila sa mga kinakailangan sa ilalim ng SSL at PD 1597 nang likhain ng PHIC BOD, sa pamamagitan ng kanilang mga resolusyon, ang posisyon ng corporate secretary at ang kasunod na paghirang kay Atty. Guanio sa posisyon.

Ano ang Kahalagahan Nito?

Ang desisyon na ito ay nagpapakita na kahit may awtonomiya ang isang government-owned and controlled corporation (GOCC), hindi ito nangangahulugan na malaya silang gumastos ng pera ng bayan nang walang pagsunod sa mga regulasyon. Kailangan pa rin nilang sumunod sa Salary Standardization Law (SSL) at kumuha ng pahintulot sa DBM kung kinakailangan.

Mga Mahalagang Aral

• Sumunod sa proseso: Siguraduhing dumaan sa tamang proseso ang paglikha ng posisyon at pagtatalaga ng empleyado.
• Kumuha ng pahintulot: Kung kinakailangan, kumuha ng pahintulot sa DBM bago gumawa ng anumang pagbabago sa posisyon o sweldo.
• Maging maingat: Maging maingat sa paggastos ng pera ng bayan.

Mga Tanong at Sagot

Tanong: Ano ang mangyayari kung hindi sinunod ang mga alituntunin sa paglikha ng posisyon?

Sagot: Maaaring maglabas ang COA ng Notice of Disallowance at papanagutin ang mga opisyal na nag-apruba ng pagbabayad.

Tanong: Sino ang mananagot sa mga disallowed na pagbabayad?

Sagot: Ayon sa Madera v. COA, ang mga nag-apruba at nagpatunay ng mga pagbabayad ay mananagot maliban na lamang kung napatunayan na sila ay may masamang intensyon, malisya, o kapabayaan.

Tanong: Mayroon bang depensa ang mga opisyal kung hindi nila sinasadya ang paglabag sa batas?

Sagot: Oo, kung mapatunayan nila na sila ay kumilos nang may mabuting pananampalataya at walang kapabayaan, maaari silang hindi papanagutin.

Tanong: Paano makakaiwas sa ganitong sitwasyon?

Sagot: Mahalagang magkaroon ng malinaw na proseso sa paglikha ng posisyon at pagbabayad, at siguraduhing nasusunod ang lahat ng regulasyon.

Tanong: Ano ang papel ng Office of the Government Corporate Counsel (OGCC) sa mga GOCC?

Sagot: Ang OGCC ay nagbibigay ng legal na payo sa mga GOCC. Gayunpaman, hindi sapat na depensa ang paghingi ng opinyon sa OGCC kung hindi naman nasunod ang mga alituntunin ng DBM.

Eksperto ang ASG Law sa mga usaping may kinalaman sa pananagutan ng mga opisyal ng gobyerno. Kung mayroon kayong katanungan o nangangailangan ng legal na payo, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Para sa konsultasyon, maaari kayong mag-email sa amin sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming website: Contact Us. Tumawag na!