Ipinasiya ng Korte Suprema na hindi absolute ang fiscal autonomy ng Philippine Health Insurance Corporation (PHIC) at hindi nito maaaring gamitin ito bilang basehan para magbigay ng mga benepisyo o allowance nang walang legal na basehan. Ang pagbabayad ng transportation allowance, project completion incentive, at educational assistance allowance ay itinuring na irregular dahil walang awtoridad mula sa batas o sa Department of Budget and Management (DBM). Bukod dito, ang mga opisyal na nag-apruba at tumanggap ng mga benepisyong ito ay dapat ibalik ang halaga dahil sa prinsipyo ng solutio indebiti.
Mga Benepisyo sa PhilHealth: Awtorisado Ba o Labag sa Batas?
Ang kasong ito ay nag-ugat sa mga notice of disallowance (ND) na inisyu ng Commission on Audit (COA) laban sa Philippine Health Insurance Corporation (PHIC) dahil sa pagbabayad ng transportation allowance, project completion incentive, at educational assistance allowance para sa mga empleyado nito noong 2009 at 2010. Ang isyu ay kung may kapangyarihan ba ang PHIC na magbigay ng mga benepisyong ito sa ilalim ng Section 16(n) ng Republic Act No. (RA) 7875, na nagbibigay sa kanila ng fiscal autonomy. Ayon sa PHIC, ang kanilang Board of Directors (BOD) ay may eksklusibong awtoridad na aprubahan ang kanilang internal operating budget at hindi ito nangangailangan ng suporta mula sa national government. Ito umano ang nagbibigay-daan sa kanila na magbigay ng mga allowance at benepisyo sa kanilang mga empleyado. Ngunit hindi sumang-ayon ang COA sa argumentong ito at pinanindigan ang mga ND dahil ang Section 16(n) ng RA 7875 ay isang general statement lamang ng powers and functions ng PHIC BOD at hindi ito maituturing na absolute power sa pagtatakda ng compensation at benepisyo ng kanilang mga empleyado.
Pinanindigan ng Korte Suprema na ang kapangyarihan ng mga government-owned or controlled corporations (GOCCs) na magtakda ng salaries at allowances ay hindi absolute. Kahit pa exempted sila sa Salary Standardization Law (SSL), kailangan pa rin nilang sundin ang mga guidelines at policies na inisyu ng Presidente at ang kanilang compensation system ay dapat subject sa review ng DBM. Ito ay alinsunod sa desisyon sa kasong Intia, Jr. v. Commission on Audit. Dahil dito, hindi maaaring gamitin ng PHIC ang kanilang fiscal autonomy bilang basehan para magbigay ng mga benepisyo o allowance nang walang legal na basehan.
Ang disallowance ng educational assistance allowance ay tama dahil walang batas o DBM issuance na nagpapahintulot dito. Ang transportation allowance naman, kahit pa hindi ito isinama sa standardized salary ng government employees, ay hindi maaaring ibigay sa contractual employees dahil ito ay taliwas sa Civil Service Commission Memorandum Circular No. 40, series of 1998, na nagtatakda ng pagkakaiba sa mga benepisyong tinatanggap ng government employees at job order contractors. Dagdag pa rito, nakasaad sa job order contract na ang tanging compensation na dapat matanggap ng contractor ay ang napagkasunduang daily rate. Kaya naman, walang legal na basehan para sa pagbibigay ng transportation allowance at project completion incentive sa contractual employees.
Patungkol sa pananagutan sa pagbabalik ng mga disallowed na benepisyo, sinunod ng Korte Suprema ang mga patakaran sa Madera v. Commision on Audit. Ayon dito, ang mga approving at certifying officers na umakto nang may good faith, sa regular performance ng kanilang official functions, at may diligence ng isang good father of the family ay hindi liable na ibalik ang halaga. Sa kabilang banda, ang mga recipients ay liable na ibalik ang mga halagang natanggap nila, maliban kung mapatunayan nila na ang halagang natanggap nila ay talagang ibinigay bilang consideration sa serbisyong ibinigay nila.
Sa kasong ito, hindi kinatigan ng Korte Suprema ang good faith defense ng PHIC BOD at approving authorities dahil alam nila na irregular ang pagbibigay ng mga benepisyo dahil sa mga naunang disallowances ng parehong uri. Hindi rin maaaring umasa ang PHIC sa mga OGCC opinions at PGMA letters para maiwasan ang liability dahil ang mga ito ay hindi nagbibigay ng awtoridad para magbigay ng mga benepisyo nang walang legal na basehan. Ang OGCC Opinion No. 258 ay mas matagal pa sa Presidential Decree No. 1597 kung kaya’t hindi ito balido. Sa ganitong sitwasyon, ang mga recipients ay dapat na magbalik ng mga natanggap dahil sa prinsipyo ng solutio indebiti. Ayon dito, kung ang isang bagay ay natanggap dahil sa pagkakamali, may obligasyon na ito ay ibalik.
FAQs
| Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Kung may kapangyarihan ba ang PHIC na magbigay ng transportation allowance, project completion incentive, at educational assistance allowance sa mga empleyado nito sa ilalim ng kanilang fiscal autonomy. |
| Ano ang ibig sabihin ng fiscal autonomy? | Ang fiscal autonomy ay ang kapangyarihan ng isang ahensya ng gobyerno na pamahalaan ang kanilang sariling pananalapi nang walang labis na pakikialam mula sa ibang ahensya. |
| Bakit dinisallow ng COA ang mga benepisyo? | Dinisallow ng COA ang mga benepisyo dahil walang legal na basehan para sa pagbibigay nito. |
| Ano ang solutio indebiti? | Ang solutio indebiti ay ang prinsipyo na kung ang isang bagay ay natanggap dahil sa pagkakamali, may obligasyon na ito ay ibalik. |
| Sino ang dapat magbalik ng halaga ng mga disallowed na benepisyo? | Ang mga approving officers na hindi nagpakita ng good faith at ang mga recipients ng mga benepisyo ay dapat magbalik ng halaga. |
| Ano ang ibig sabihin ng good faith sa kasong ito? | Ang good faith ay ang paniniwala na ang pagbibigay ng mga benepisyo ay legal at may awtoridad. |
| Paano nakaapekto ang kasong Madera sa desisyon? | Sinunod ng Korte Suprema ang mga patakaran sa Madera tungkol sa pananagutan sa pagbabalik ng mga disallowed na halaga. |
| May exemption ba para hindi na ibalik ang halaga? | Kung mapatunayan ng recipient na ang halagang natanggap nila ay talagang ibinigay bilang consideration sa serbisyong ibinigay nila o may basehan para sa social justice considerations, maaaring hindi na kailangan ibalik ang halaga. |
| Ano ang implikasyon ng desisyon na ito sa ibang GOCCs? | Ang desisyon na ito ay nagpapakita na hindi absolute ang fiscal autonomy ng mga GOCCs at kailangan nilang sundin ang mga legal na patakaran sa pagbibigay ng mga benepisyo at allowance sa kanilang mga empleyado. |
Sa kabuuan, ang desisyon na ito ay nagpapatibay na ang fiscal autonomy ay hindi lisensya para magbigay ng mga benepisyo nang walang legal na basehan. Kailangan sundin ng mga GOCCs ang mga patakaran at guidelines ng gobyerno upang maiwasan ang mga disallowance at pananagutan.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Philippine Health Insurance Corporation vs. Commission on Audit, G.R No. 258100, September 27, 2022
Mag-iwan ng Tugon