Ipinasiya ng Korte Suprema na kinakailangan ang pag-apruba ng Presidente ng Pilipinas bago magbigay ng mga benepisyo sa mga empleyado ng mga korporasyong pag-aari at kontrolado ng gobyerno (GOCC), kahit pa ang mga ito ay walang orihinal na charter. Sa kasong ito, pinawalang-bisa ng Commission on Audit (COA) ang pagbabayad ng Philippine Mining Development Corporation (PMDC) para sa health care program ng mga empleyado nito dahil hindi ito dumaan sa pag-apruba ng Presidente, na kinakailangan ng Presidential Decree No. 1597. Ayon sa Korte Suprema, hindi maaaring basta-basta magbigay ng mga benepisyo ang mga GOCC nang walang pahintulot ng Presidente.

Ang Kagalingan ng Empleyado Laban sa Kapangyarihan ng Presidente: Sino ang Mananaig?

Nagmula ang kaso sa pagpapawalang-bisa ng COA sa P582,617.10 na ginastos ng PMDC para sa health care program ng mga empleyado nito sa Fortune Medicare, Inc. Nanindigan ang COA na labag ito sa Section 8, Article IX-B ng 1987 Constitution, COA Resolution No. 2005-001, at COA Circular No. 2012-003. Sinabi ng COA na kinakailangan ang pag-apruba ng Presidente sa ilalim ng PD 1597 bago magbigay ng mga allowance at benepisyo sa mga empleyado ng gobyerno. Kinuwestiyon naman ng PMDC na ang PD 1597 ay hindi raw sumasaklaw sa mga GOCC na walang orihinal na charter. Dahil dito, ang pangunahing isyu sa kaso ay kung nagmalabis ba ang COA sa kanyang kapangyarihan nang pinawalang-bisa nito ang pagbabayad ng PMDC para sa health care program ng mga empleyado nito.

Sa pagsusuri ng Korte Suprema, sinabi nito na malawak ang kapangyarihan ng COA na suriin ang mga gastos ng gobyerno. Binigyang-diin nito ang Section 2, Article IX-D ng Constitution na nagbibigay sa COA ng kapangyarihang mag-audit sa mga GOCC, kabilang ang mga walang orihinal na charter. Ayon sa Korte, ang PD 1597 ay nananatiling may bisa at sumasaklaw sa lahat ng GOCC, mayroon man o walang orihinal na charter. Ipinunto ng Korte na walang malinaw na exemption para sa mga GOCC na walang orihinal na charter sa nasabing batas.

Hindi rin kinatigan ng Korte Suprema ang argumento ng PMDC na ang Section 2 at 5 ng Article IX-B ng Constitution ay naglilimita sa sakop ng Civil Service laws at salary standardization laws sa mga GOCC na may orihinal na charter lamang. Anito, walang probisyon sa Constitution na nagtatanggal sa mga GOCC na walang orihinal na charter sa pagtalima sa mga salary standardization law tulad ng PD 1597. Binigyang-diin ng Korte na ang kapangyarihan ng Presidente na kontrolin ang mga sangay ng gobyerno ay hindi maaaring bawasan o alisin ng lehislatura. Ito ay naaayon sa kanyang constitutional power of control sa executive branch.

Dagdag pa rito, sinabi ng Korte Suprema na hindi labag sa due process ang pagdinig ng COA sa kaso dahil nabigyan ng pagkakataon ang PMDC na magpaliwanag at maghain ng apela. Ipinunto nito na ang esensya ng due process ay ang pagkakataong marinig ang panig ng isang partido. Kaugnay nito, binigyang-diin ng Korte na hindi maituturing na pagbaba sa benepisyo (non-diminution of benefits) ang pagtigil sa pagbibigay ng medical benefits dahil ang benepisyong ito ay hindi awtorisado at irregular. Sa madaling salita, ang prinsipyong ito ay hindi nangangahulugan ng patuloy na pagbibigay ng kompensasyong hindi naaayon sa batas.

Sa paglalapat ng panuntunan sa Madera v. Commission on Audit, binigyang-diin na kung ang mga opisyal ng gobyerno ay nagpakita ng good faith, regular performance ng official functions, at pagiging masinop, sila ay hindi mananagot sa pagbabalik ng pondong hindi pinayagan. Dagdag pa rito, binanggit ng Korte ang mga naunang kaso kung saan ang mga recipient employees ay napawalang-sala sa civil liability dahil sa kanilang good faith, partikular kung ang absolution ay hindi kinukuwestiyon. Dahil dito, inutusan ng Korte Suprema na ang mga opisyal ng PMDC na sina Atty. Lito A. Mondragon, Atty. Jaime T. De Veyra, Zenaida A. Alfonso, at Ma. Nieves Marives D. Santos ay mananagot sa pagbabalik ng halaga ng insurance premiums.

Sa kabuuan, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ng PMDC. Pinagtibay nito ang desisyon ng COA na nagpapawalang-bisa sa pagbabayad ng PMDC para sa health care program ng mga empleyado nito dahil hindi ito dumaan sa pag-apruba ng Presidente.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung kinakailangan ba ang pag-apruba ng Presidente ng Pilipinas bago magbigay ng mga benepisyo sa mga empleyado ng mga korporasyong pag-aari at kontrolado ng gobyerno (GOCC), kahit pa ang mga ito ay walang orihinal na charter.
Ano ang Presidential Decree No. 1597?	Ito ay batas na nag-uutos na kinakailangan ang pag-apruba ng Presidente bago magbigay ng mga allowance at benepisyo sa mga empleyado ng gobyerno.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito?	Ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ng PMDC at pinagtibay ang desisyon ng COA na nagpapawalang-bisa sa pagbabayad ng PMDC para sa health care program ng mga empleyado nito.
Bakit pinawalang-bisa ng COA ang pagbabayad ng PMDC?	Dahil hindi ito dumaan sa pag-apruba ng Presidente, na kinakailangan ng PD 1597.
Ano ang civil liability ng mga opisyal ng PMDC sa kasong ito?	Mananagot ang mga opisyal sa pagbabalik ng bahagi ng halaga na natanggap nila mismo bilang benepisyo.
Ano ang epekto ng desisyong ito sa iba pang mga GOCC?	Kailangan na ring sumunod sa direktiba ang mga GOCC sa paghingi ng permiso o pag-apruba sa pangulo bago maglabas ng pondong para sa mga benepisyo ng kanilang empleyado.
Kung hindi nakuwestiyon, maaari pa bang umapela laban dito?	Dahil hindi na nakuwestiyon ang nauna ng absolution, kinikilala na ang desisyon at hindi na ito maaaring mapawalang bisa o mabago.
Maaari bang bawasan ang matatanggap ng empleyado?	Hindi maituturing na pagbaba sa benepisyo ang pagtigil sa pagbibigay ng medical benefits kung ito ay hindi awtorisado at irregular na naibigay sa empleyado.

Ang desisyong ito ng Korte Suprema ay nagpapatibay sa kapangyarihan ng Presidente na kontrolin ang mga gastos ng mga GOCC. Inaasahan na magiging mas maingat ang mga GOCC sa pagbibigay ng mga benepisyo sa kanilang mga empleyado upang maiwasan ang pagpapawalang-bisa ng COA.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: PHILIPPINE MINING DEVELOPMENT CORPORATION VS. CHAIRPERSON MICHAEL G. AGUINALDO, G.R. No. 245273, July 27, 2021