Sa isang desisyon ng Korte Suprema, nilinaw nito na kahit ilegal ang paggamit ng pondo para sa isang scholarship program, hindi na kailangang ibalik ang pondong natanggap kung ang Commission on Audit (COA) mismo ang nagpawalang-bisa sa pananagutan ng mga benepisyaryo. Mahalaga ang desisyong ito dahil binibigyang-diin nito ang papel ng COA sa pagtukoy kung sino ang mananagot sa mga ilegal na disbursement at ang mga sitwasyon kung saan maaaring hindi na kailangan ang pagbabalik ng pondo, lalo na kung ito ay para sa kapakanan ng mga benepisyaryo at walang masamang intensyon sa pagtanggap nito.

NCIP Scholars: Paglilinaw sa Pananagutan sa Ilegal na Scholarship Funds

Sa kasong Gladys Minerva N. Bilibli, Darrow P. Odsey, at Zenaida Brigida H. Pawid vs. Commission on Audit, tinukoy ng Korte Suprema ang pananagutan ng mga opisyal ng National Commission on Indigenous Peoples (NCIP) kaugnay ng Notice of Disallowance na ipinataw ng COA. Ang ND ay may kinalaman sa pagbabayad ng NCIP sa Ateneo de Manila University (ADMU) para sa tuition at iba pang bayarin ng 24 na opisyal at empleyado ng NCIP na kumuha ng Masters in Public Management Scholarship Program.

Ayon sa COA, ilegal ang paggamit ng pondo dahil hindi ito kasama sa budget ng NCIP para sa taong 2012. Ang NCIP ay nag-realign ng pondo mula sa kanilang unutilized budget noong 2011 para tustusan ang scholarship program. Sa kabila nito, iginiit ng COA na walang legal na basehan para gamitin ang pondo sa scholarship dahil hindi ito aprubado sa kanilang taunang budget.

Ang mga petisyoner sa kaso ay nagtalo na mayroon silang good faith nang aprubahan nila ang pagbabayad dahil napatunayan ng mga concerned NCIP officers na kinakailangan ang scholarship at ang mga dokumentong sumusuporta ay balido at kumpleto. Iginiit din nila na ang programa ay para sa pagpapabuti ng kakayahan ng kanilang mga empleyado upang mas epektibong makapaglingkod sa mga katutubo.

Tinalakay ng Korte Suprema ang probisyon ng Saligang Batas at ng General Appropriations Act (GAA) na nagpapahintulot sa paglilipat ng pondo. Sa ilalim ng mga batas na ito, pinapayagan ang paggamit ng savings upang madagdagan ang isang item sa budget, ngunit ito ay limitado lamang sa mga programa, aktibidad, o proyekto na kasama sa GAA. Dahil hindi kasama ang scholarship program sa budget ng NCIP para sa 2012, walang legal na basehan para gamitin ang savings mula sa 2011 budget.

Pinagtibay ng Korte Suprema ang pananagutan ng mga opisyal na nag-apruba at nag-awtorisa ng paggamit ng pondo, dahil lumabag sila sa malinaw na panuntunan. Gayunpaman, binigyang-diin na hindi na kailangang ibalik ang pondong naibayad sa mga scholars at sa ADMU dahil pinawalang-bisa na ng COA-NGS ang kanilang pananagutan.

Ayon sa Korte, dahil na-excuse na ang recipients sa pagbabalik ng natanggap, ang pananagutan ng mga opisyal na nag-apruba ay halos naging zero. Sa kabila nito, hindi sila ligtas sa posibleng kasong administratibo na maaaring isampa laban sa kanila dahil sa kanilang kapabayaan.

“Hence, since the entire disallowed amount received by the payees had already been excused at the COA level, the solidary liability of petitioners, who were not recipients of any portion of the disallowed amount, has been practically reduced to zero (0), effectively negating liability on their part.”

Kaya, kahit mayroong paglabag sa panuntunan, binigyang-diin ng Korte Suprema na ang layunin ng programa ay para sa ikabubuti ng NCIP at ng mga katutubo, at ang COA na mismo ang nagpawalang-bisa sa pananagutan ng mga recipients.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung legal ba ang paggamit ng pondo ng NCIP para sa scholarship program ng kanilang mga empleyado, at kung sino ang mananagot sa Notice of Disallowance na ipinataw ng COA.
Bakit ilegal ang paggamit ng pondo?	Ilegal ang paggamit ng pondo dahil hindi ito kasama sa aprubadong budget ng NCIP para sa taong 2012, at ang paggamit ng savings mula sa nakaraang taon ay hindi pinapayagan para sa mga programang hindi kasama sa kasalukuyang budget.
Sino ang mga petisyuner sa kaso?	Ang mga petisyuner ay mga opisyal ng NCIP na nag-apruba at nag-awtorisa ng paggamit ng pondo para sa scholarship program.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema?	Pinagtibay ng Korte Suprema na may pananagutan ang mga opisyal na nag-apruba ng paggamit ng pondo, ngunit hindi na nila kailangang ibalik ang pondong naibayad dahil pinawalang-bisa na ng COA ang pananagutan ng mga recipients.
Ano ang papel ng COA sa desisyon?	Malaki ang papel ng COA dahil sila ang nagpawalang-bisa sa pananagutan ng mga recipients, na nagresulta sa pagkawala ng pananagutan ng mga opisyal na nag-apruba ng paggamit ng pondo.
Mayroon bang posibleng kaso laban sa mga opisyal?	Oo, posibleng magsampa ng kasong administratibo laban sa mga opisyal dahil sa kanilang kapabayaan, kahit na hindi na nila kailangang ibalik ang pondo.
Bakit pinawalang-bisa ang pananagutan ng mga recipients?	Ang pananagutan ng mga recipients ay pinawalang-bisa dahil ang programa ay para sa ikabubuti ng NCIP at ng mga katutubo, at walang masamang intensyon sa pagtanggap ng scholarship.
Ano ang aral sa kasong ito?	Ang aral sa kasong ito ay mahalaga na sumunod sa mga panuntunan sa paggamit ng pondo, ngunit may mga sitwasyon kung saan maaaring hindi na kailangan ang pagbabalik ng pondo kung ito ay para sa kapakanan ng mga benepisyaryo at walang masamang intensyon.

Sa pangkalahatan, ang kasong ito ay nagpapakita ng balanse sa pagitan ng pananagutan sa paggamit ng pondo at ng pagsasaalang-alang sa kapakanan ng mga benepisyaryo. Binibigyang-diin nito ang kahalagahan ng pagsunod sa mga panuntunan, ngunit kinikilala rin ang mga sitwasyon kung saan maaaring magkaroon ng eksepsyon, lalo na kung ito ay para sa ikabubuti ng mga marginalized na sektor ng lipunan.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Bilibli vs COA, G.R. No. 231871, July 06, 2021