Ang desisyon na ito ay nagbibigay linaw kung sino ang mananagot sa pagbabalik ng mga insentibong binayad kung lumampas ang isang lokal na pamahalaan sa limitasyon ng kanilang personal services. Ipinapaliwanag nito na ang mga opisyal na nag-apruba at nagpatunay ay maaaring managot kung sila ay nagpabaya nang husto o nagpakita ng masamang intensyon. Ang mga empleyado na nakatanggap ng pera ay kailangan din itong isauli, maliban na lamang kung ito ay talagang ibinigay bilang kabayaran sa kanilang serbisyo, o kung mayroong iba pang espesyal na dahilan na isinasaalang-alang ng korte. Ito’y upang matiyak na hindi maaabuso ang pondo ng gobyerno.

Pagpapaliwanag sa Limitasyon ng Paggastos: Nasobrahan ba ang Iloilo sa Insentibo?

Ang kasong ito ay tungkol sa Productivity Enhancement Incentive (PEI) na ibinigay sa mga opisyal at empleyado ng Pamahalaang Panlalawigan ng Iloilo noong 2009. Umabot sa Php50,000.00 bawat empleyado ang natanggap nila, na nagkakahalaga ng Php102.7 milyon. Ngunit, nadiskubre ng Commission on Audit (COA) na lumampas na ang probinsiya sa limitasyon ng kanilang personal services bago pa man ibigay ang PEI. Kaya’t kinwestyon ng COA ang pagbabayad na ito, dahil umano’y labag ito sa Section 325(a) ng Republic Act No. (RA) 7160 at Department of Budget and Management (DBM) Local Budget Circular No. 2009-03.

Dahil dito, nagpasa ng Notice of Disallowance (ND) ang COA, kung saan pinapanagot ang mga opisyal na nag-apruba at nagpatunay sa pagbabayad, pati na rin ang mga empleyadong tumanggap ng PEI. Umapela ang mga opisyal ng Iloilo, ngunit ibinasura ito ng COA Regional Office at kalaunan, ng COA Proper. Kaya’t dinala nila ang kaso sa Korte Suprema. Ang pangunahing isyu rito ay kung nagpakita ba ng kapabayaan ang COA nang hindi nito pinayagan ang pagbabayad ng PEI at inutusan ang pagbabalik ng buong halaga. Kinailangan ding pagpasyahan kung naging tapat ba ang mga opisyal at empleyado ng Iloilo sa pagtanggap ng insentibo.

Sinabi ng Korte Suprema na hindi napapanahon ang paghain ng petisyon, ngunit sinuri pa rin nila ang merito ng kaso. Ayon sa Korte, tama ang COA sa pagpapawalang-bisa sa pagbabayad ng PEI. Ang Section 325(a) ng RA 7160 ay malinaw na nagtatakda ng limitasyon sa personal services ng mga lokal na pamahalaan.

SECTION 325. General Limitations. — Ang paggamit ng pondo ng probinsiya, lungsod, at munisipyo ay sasailalim sa mga sumusunod na limitasyon:

(a) Ang kabuuang appropriations, taunan man o karagdagan, para sa personal services ng isang lokal na pamahalaan para sa isang (1) fiscal year ay hindi dapat lumampas sa apatnapu’t limang porsyento (45%) sa kaso ng una hanggang ikatlong klaseng probinsiya, lungsod at munisipalidad, at limampu’t limang porsyento (55%) sa kaso ng ikaapat na klaseng pababa, ng kabuuang taunang kita mula sa regular sources na naitala sa nakaraang fiscal year.

Sinabi ng Korte na dapat mas maingat ang mga opisyal ng Iloilo sa pagtiyak na may sapat na pondo para sa PEI, lalo na’t limang beses ang laki nito kumpara sa ibang sangay ng gobyerno. Dahil dito, idineklara ng Korte na ang mga nag-apruba at nagpatunay ay nagpabaya nang husto, na nagiging sanhi ng kanilang pananagutan na isauli ang pera. Nagbigay linaw ang Korte Suprema sa pananagutan sa pagbabalik ng pera base sa naging paglabag.

Inulit din ng Korte na ang mga tumanggap ng PEI ay dapat ding isauli ang kanilang natanggap batay sa prinsipyo ng solutio indebiti. Ibig sabihin, kung may natanggap ka na hindi dapat sa iyo, obligasyon mong isauli ito. Gayunpaman, may mga eksepsyon dito. Isa na rito ay kung ang pera ay talagang ibinigay bilang kabayaran sa serbisyong ginawa, ngunit kinakailangan munang may legal na basehan at may direktang koneksyon ito sa pagganap ng trabaho.

As a supplement to the Madera Rules on Return, the Court now : finds it fitting to clarify that in order to fall under Rule 2c, i.e., amounts genuinely given in consideration of services rendered, the following requisites must concur:

(a) the personnel incentive or benefit has proper basis in law but is only disallowed due to irregularities that are merely procedural in nature; and

(b) the personnel incentive or benefit must have a clear, direct, and reasonable connection to the actual performance of the payee-recipient’s official work and functions for which the benefit or incentive was intended as further compensation.

Sa kasong ito, hindi napatunayan na ang PEI ay may direktang koneksyon sa pagganap ng trabaho ng mga empleyado ng Iloilo. Bukod pa rito, ang pagbabayad ng PEI ay hindi awtorisado dahil hindi kayang tustusan ng probinsiya ang halaga nito. Samakatuwid, ang mga empleyado ay kinakailangang isauli ang kanilang natanggap batay sa prinsipyo ng solutio indebiti. Ang pagpapatupad ng legal na kondisyon para sa disbursement ang siyang kinakailangan upang maituring na legal ang ang paggasta.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung tama ba ang COA na hindi payagan ang pagbabayad ng PEI sa mga empleyado ng Iloilo dahil lumampas ang probinsiya sa kanilang personal services limitation.
Ano ang Productivity Enhancement Incentive (PEI)?	Ito ay isang insentibo na ibinibigay sa mga empleyado ng gobyerno bilang pagkilala sa kanilang kontribusyon sa pagpapabuti ng serbisyo publiko.
Ano ang personal services limitation?	Ito ay isang limitasyon sa halaga ng pondo na maaaring gamitin ng isang lokal na pamahalaan para sa pagbabayad ng sweldo at iba pang benepisyo ng mga empleyado.
Ano ang solutio indebiti?	Ito ay isang prinsipyo sa batas na nagsasaad na kung may natanggap ka na hindi dapat sa iyo, obligasyon mong isauli ito.
Sino ang mananagot sa pagbabalik ng pera sa kasong ito?	Ang mga opisyal na nag-apruba at nagpatunay sa pagbabayad ay solidarily liable, habang ang mga empleyadong tumanggap ng PEI ay kailangan ding isauli ang kanilang natanggap.
May mga eksepsyon ba sa pananagutan na isauli ang pera?	Oo, kung ang pera ay talagang ibinigay bilang kabayaran sa serbisyong ginawa, o kung may iba pang espesyal na dahilan na isinasaalang-alang ng korte.
Ano ang batayan ng Korte Suprema sa pagpapasya sa kaso?	Batas, panuntunan, at umiiral na jurisprudence na may kaugnayan sa limitasyon ng personal services ng mga lokal na pamahalaan at ang pananagutan sa pagbabalik ng mga hindi nararapat na natanggap na pondo.
Ano ang praktikal na implikasyon ng desisyon na ito?	Nagbibigay ito ng babala sa mga opisyal ng gobyerno na maging maingat sa paggamit ng pondo ng gobyerno at sundin ang mga panuntunan at regulasyon.

Ang kasong ito ay nagpapaalala sa lahat ng opisyal at empleyado ng gobyerno na maging responsable sa paggamit ng pondo ng bayan. Ang pagsunod sa batas at regulasyon ay mahalaga upang maiwasan ang mga disallowance at pananagutan sa pagbabalik ng pera. Dapat palaging tandaan ang dedikasyon sa serbisyo publiko na may integridad, responsable, at ayon sa batas upang hindi magkaroon ng haharaping problema.

Para sa mga katanungan tungkol sa paglalapat ng desisyong ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay para sa layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na naaayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: THE OFFICERS AND EMPLOYEES OF ILOILO PROVINCIAL GOVERNMENT VS. THE COMMISSION ON AUDIT, G.R. No. 218383, January 05, 2021