Ang kasong ito ay tungkol sa pananagutan ni Hukom Marilyn B. Lagura-Yap dahil sa hindi pagdedesisyon sa mga kaso sa loob ng itinakdang panahon, at sa hindi paglalagay ng tamang impormasyon sa kanyang aplikasyon para sa posisyon sa Court of Appeals. Ipinag-utos ng Korte Suprema na si Hukom Lagura-Yap ay nagkasala ng Gross Inefficiency dahil sa pagkabigong magdesisyon sa 160 na kaso sa loob ng takdang panahon. Dahil dito, pinagmulta siya ng katumbas ng isang (1) taong sahod at pinagsabihan na maging mas masigasig sa pagtupad ng kanyang tungkulin.

Nakalimutang Kaso, Nawawalang Tiwala: Pananagutan ng Hukom sa Promosyon

Sa kasong ito, sinisiyasat ang dating Hukom ng Regional Trial Court (RTC) sa Mandaue City, Cebu, na si Marilyn B. Lagura-Yap, na ngayo’y Associate Justice ng Court of Appeals, dahil sa ilang paglabag. Una, inakusahan si Hukom Lagura-Yap ng gross inefficiency dahil sa hindi pagdedesisyon sa maraming kaso sa loob ng takdang panahon bago siya na-promote sa Court of Appeals. Pangalawa, sinasabi na siya ay nagkasala ng dishonesty dahil hindi niya isinama sa kanyang aplikasyon ang kanyang kabuuang caseload at ang bilang ng mga kasong isinumite na para sa desisyon. Ito ay labag sa mga alituntunin ng Judicial and Bar Council (JBC).

Ayon sa Office of the Court Administrator (OCA), napakaraming kaso ang hindi desisyunan ni Hukom Lagura-Yap sa RTC Branch 28 bago siya ma-promote. Hindi rin siya humingi ng karagdagang panahon para magdesisyon o nagbigay ng sapat na dahilan kung bakit hindi niya naresolba ang mga kaso. Bukod pa rito, nabigo siyang magsumite ng sertipikasyon na nagpapatunay na naresolba na niya ang lahat ng kaso na naka-assign sa kanya, bago siya manumpa sa kanyang bagong posisyon sa Court of Appeals. Ang pagkabigong ito ay nagdulot ng suspensyon sa pagproseso ng kanyang clearance.

Sinuri rin ng Korte Suprema kung nagsumite si Hukom Lagura-Yap ng tama at kumpletong buwanang ulat sa OCA tungkol sa estado ng mga pending case at mga kasong isinumite na para sa desisyon. Base sa audit, lumabas na mayroong 133 criminal cases at 35 civil cases na isinumite para sa desisyon sa RTC Branch 28 bago pa man siya ma-promote. Meron din isang criminal case na may hindi pa nareresolbang mosyon at limang civil cases na may mga nakabinbing mosyon. Ang hindi pagresolba sa mga kasong ito ay nagbigay daan para sa reklamo laban kay Hukom Lagura-Yap.

Ang depensa ni Hukom Lagura-Yap ay hindi raw dapat bilangin ang 90-araw na period para magdesisyon dahil walang memorandum na naisampa o walang order na nag-uutos na isumite ang kaso para sa desisyon. Iginiit niya na hindi siya dapat sisihin sa paglampas sa 90-araw dahil lumipat na siya sa Court of Appeals noong February 24, 2012. Humingi rin siya ng konsiderasyon dahil daw hindi naman special drugs court ang Branch 28, at may iba pa siyang pinagtutuunan ng pansin tulad ng mga kaso ng pagpatay sa political activist, election contests, at environmental cases.

Ipinaliwanag din niya na siya rin ang Executive Judge ng RTC Mandaue City at nawalan pa siya ng branch clerk of court ng ilang panahon, kaya tumaas ang bilang ng mga hindi pa napapagdesisyunang kaso. Dagdag pa rito, sinabi niyang nawalan siya ng asawa at ina sa magkasunod na panahon, kaya nahirapan siyang magdesisyon sa mga kaso sa takdang panahon. Tungkol naman sa certification, sinabi niyang hindi na siya nagsumite ng bagong sertipikasyon dahil hindi naman daw siya inutusan ng JBC na magsumite nito.

Matapos suriin ang mga ebidensya at paliwanag, kinatigan ng Korte Suprema ang findings ng OCA. Binigyang-diin ng Korte na ayon sa Konstitusyon, dapat magdesisyon ang mga lower court sa loob ng tatlong buwan mula nang isumite ang kaso para sa desisyon. Bagamat kinikilala ng Korte ang mga pagsubok na kinakaharap ng mga hukom, hindi ito sapat para pawalang-sala si Hukom Lagura-Yap. Ayon sa Korte, kung hindi kayang magdesisyon sa loob ng takdang panahon, dapat humingi ng extension. Hindi dapat magdesisyon ang isang hukom na palawigin ang panahon ng pagdedesisyon nang walang pahintulot ng Korte Suprema.

Ayon sa Korte Suprema, “all cases or matters must be decided or resolved within twelve (12) months from date of submission by all lower collegiate courts while all other lower courts are given a period of three (3) months to do so.”

Kaugnay nito, hindi rin pinaboran ng Korte ang pagkabigo ni Hukom Lagura-Yap na isumite sa JBC ang certification tungkol sa estado ng mga kaso. Gayunpaman, walang sapat na ebidensya na nagpapakita na intensyon niyang hindi isumite ang certification para makakuha ng kalamangan sa kanyang aplikasyon. Subalit, sinabi ng Korte na dapat sana ay isiniwalat niya ang impormasyon na ito, kahit na sa tingin niya ay hindi ito mahalaga. Dahil dito, pinagdesisyunan ng Korte Suprema na si Hukom Marilyn B. Lagura-Yap ay nagkasala ng Gross Inefficiency. Siya ay pinagmulta ng halagang katumbas ng isang (1) taon ng kanyang kasalukuyang sahod at pinagsabihan na maging mas masigasig sa pagtupad ng kanyang tungkulin.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung si Hukom Lagura-Yap ay nagkasala ng gross inefficiency at dishonesty dahil sa hindi pagdedesisyon sa mga kaso sa loob ng takdang panahon at hindi paglalagay ng tamang impormasyon sa kanyang aplikasyon.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Nagdesisyon ang Korte Suprema na si Hukom Lagura-Yap ay nagkasala ng gross inefficiency at pinagmulta ng halagang katumbas ng isang (1) taon ng kanyang kasalukuyang sahod.
Bakit hindi pinanigan ng Korte Suprema ang depensa ni Hukom Lagura-Yap?	Hindi pinanigan ng Korte Suprema ang depensa ni Hukom Lagura-Yap dahil ang mga kadahilanan niya tulad ng mabigat na caseload at pagkawala ng mahal sa buhay ay hindi sapat na dahilan para hindi magdesisyon sa loob ng takdang panahon.
Ano ang kahalagahan ng pagdedesisyon sa mga kaso sa loob ng takdang panahon?	Ang pagdedesisyon sa mga kaso sa loob ng takdang panahon ay mahalaga upang mapanatili ang tiwala ng publiko sa sistema ng hustisya at matiyak ang mabilis na paglilitis ng mga kaso.
Ano ang gross inefficiency?	Ang gross inefficiency ay ang pagkabigong gampanan ang tungkulin nang may sapat na husay at pagsisikap, na maaaring magresulta sa administrative liability.
Ano ang papel ng Judicial and Bar Council (JBC) sa pagpili ng mga hukom?	Ang JBC ay may tungkuling magrekomenda ng mga kandidato para sa posisyon ng hukom sa Korte Suprema at iba pang mga korte. Sila rin ang nagsisiyasat sa mga kwalipikasyon ng mga aplikante.
Ano ang A.M. No. 04-5-19-SC?	Ito ay ang mga alituntunin sa pag-iimbentaryo at pag-adjudicate ng mga kaso na naka-assign sa mga hukom na na-promote o nalipat sa ibang sangay sa parehong antas ng korte.
Mayroon bang pagkakataon na humingi ng extension ang isang hukom para magdesisyon?	Oo, maaaring humingi ng extension ang isang hukom kung hindi niya kayang magdesisyon sa loob ng takdang panahon, ngunit kailangan itong aprubahan ng Korte Suprema.

Ang kasong ito ay nagpapaalala sa lahat ng hukom na dapat nilang gampanan ang kanilang tungkulin nang may sapat na bilis, husay, at integridad. Ang pagkabigong magdesisyon sa mga kaso sa loob ng takdang panahon ay hindi lamang paglabag sa Konstitusyon, kundi pati na rin pagtalikod sa pananagutan sa publiko. Sa pamamagitan ng mahigpit na pagpapatupad ng mga alituntunin, tinitiyak ng Korte Suprema na ang sistema ng hustisya ay nananatiling matatag at mapagkakatiwalaan.

Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga tiyak na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay para lamang sa layuning pang-impormasyon at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: OCA vs. Lagura-Yap, G.R No. RTJ-12-2337, June 23, 2020