Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema ang kapangyarihan ng Commission on Audit (COA) na magdisallow ng mga irregular na gastos ng pamahalaan. Ang desisyon ay nagpapakita na kahit ang mga board member ng government-owned or controlled corporations (GOCCs) na kalihim ng mga departamento ay hindi otomatikong nangangahulugan na aprubado na ng Pangulo ang isang aksyon. Kailangan pa rin ang malinaw na pag-apruba kung hinihingi ng batas, lalo na kung ito ay may kinalaman sa paggastos ng pondo ng bayan. Ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga alituntunin at regulasyon upang maiwasan ang mga disallowance at panagutan sa hinaharap.

Pagsubok sa ‘Alter Ego’: Kailan Kailangan ang Basbas ng Pangulo?

Ang kaso ng National Power Corporation (NPC) Board of Directors vs. Commission on Audit ay tungkol sa pag-apruba ng Employee Health and Wellness Program and Related Financial Assistance (EHWPRFA) ng NPC Board of Directors. Ayon sa COA, ang EHWPRFA ay isang bagong benepisyo na nangangailangan ng pag-apruba mula sa Office of the President, na hindi umano nakamit. Ang pangunahing isyu sa kasong ito ay kung ang pag-apruba ng NPC Board, na kinabibilangan ng mga kalihim ng iba’t ibang departamento ng gobyerno, ay sapat na upang ituring na may basbas ng Pangulo ang EHWPRFA, base sa doktrina ng qualified political agency.

Ayon sa COA, kailangan pa rin ang hiwalay na pag-apruba ng Pangulo dahil ang pag-upo ng mga kalihim sa National Power Board ay ex officio. Ibig sabihin, sila ay nakaupo doon dahil sa kanilang posisyon sa gobyerno, hindi dahil sa direktang pagtatalaga ng Pangulo sa kanila sa board na iyon. Kaya naman, ang kanilang mga aksyon bilang miyembro ng board ay hindi automatikong masasabing aksyon din ng Pangulo.

Ipinaliwanag ng Korte Suprema na ang doktrina ng qualified political agency ay nagsasaad na ang mga kalihim ng departamento ay alter ego ng Pangulo. Ang kanilang mga aksyon sa pagganap ng kanilang mga tungkulin bilang kalihim ay itinuturing na aksyon ng Pangulo maliban kung hindi niya ito aprubahan. Subalit, hindi ito nangangahulugan na lahat ng aksyon ng isang kalihim, kahit sa labas ng kanyang direktang tungkulin bilang kalihim, ay otomatikong masasabing aksyon ng Pangulo. Ang pag-upo ng mga kalihim bilang miyembro ng National Power Board ay ex officio, base sa batas, at hindi bilang alter ego ng Pangulo.

Hindi maaaring palawigin ang doktrina ng qualified political agency sa mga aksyon ng Board of Directors ng TIDCORP kahit na ang ilan sa mga miyembro nito ay hinirang ng Pangulo sa Gabinete. Ang mga miyembro ng Gabinete ay nakaupo sa Board of Directors ng TIDCORP ex officio, o dahil sa kanilang opisina o function, hindi dahil sa kanilang direktang paghirang sa Board ng Pangulo. Malinaw, ang batas, hindi ang Pangulo, ang nagpaupo sa kanila sa Board.

Dahil dito, nang magpasya ang National Power Board na aprubahan ang EHWPRFA, sila ay kumikilos bilang mga miyembro ng board, hindi bilang alter ego ng Pangulo. Kailangan pa rin ng malinaw na pag-apruba mula sa Pangulo para maging balido ang benepisyo. Idinagdag pa ng Korte Suprema na ang Commission on Audit ay may mandato na pangalagaan ang pondo ng bayan. May kapangyarihan itong mag-disallow ng mga gastusin na hindi naaayon sa batas.

Kahit na pinagtibay ng Korte Suprema ang kapangyarihan ng COA na mag-disallow sa EHWPRFA, binago nito ang desisyon ukol sa pananagutan sa pagbabayad ng halaga. Orihinal na, ang mga empleyado na nakatanggap ng benepisyo ay hindi na kailangang magbayad dahil sa kanilang “good faith.” Ngunit, binago ito ng Korte Suprema, binawi ng Korte Suprema ang exemption na ito, sinasabing ang lahat ng empleyado, hindi lamang ang mga nag-apruba, ay dapat managot na ibalik ang halaga ng EHWPRFA na kanilang natanggap. Ang batayan dito ay ang prinsipyo ng unjust enrichment: hindi maaaring mapakinabangan ng isang tao ang isang benepisyo na hindi siya karapat-dapat, at dapat itong ibalik.

Ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga regulasyon sa paggastos ng pondo ng pamahalaan. Hindi sapat na may pag-apruba mula sa board ng isang GOCC, lalo na kung may mga batas o memorandum na nag-uutos ng hiwalay na pag-apruba mula sa Pangulo. Bukod dito, ang lahat ng nakinabang sa isang disallowed na benepisyo ay mananagot na ibalik ito, kahit pa sila ay tumanggap nito nang may “good faith”.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung kailangan pa ba ng hiwalay na pag-apruba ng Pangulo sa isang benepisyo ng GOCC, kahit pa aprubado na ito ng board na kinabibilangan ng mga kalihim ng departamento.
Ano ang doktrina ng qualified political agency?	Sinasabi ng doktrina na ang mga kalihim ng departamento ay alter ego ng Pangulo, at ang kanilang mga aksyon sa tungkulin ay katumbas ng aksyon ng Pangulo.
Bakit hindi umiral ang doktrina sa kasong ito?	Dahil ang mga kalihim ay umupo sa National Power Board sa kapasidad na ex officio, hindi bilang direktang kinatawan ng Pangulo.
Ano ang ibig sabihin ng ex officio?	Ibig sabihin, ang pag-upo sa board ay dahil sa kanilang posisyon sa gobyerno, at hindi dahil sa direktang paghirang ng Pangulo.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema ukol sa pananagutan sa pagbabayad?	Ang lahat ng empleyado ng NPC na nakatanggap ng EHWPRFA ay dapat ibalik ang halaga, kahit pa sila ay tumanggap nito nang may “good faith”.
Ano ang batayan ng Korte Suprema sa pag-utos na ibalik ang benepisyo?	Ang batayan ay ang prinsipyo ng unjust enrichment: hindi maaaring pakinabangan ng isang tao ang isang benepisyo na hindi siya karapat-dapat.
Ano ang EHWPRFA?	Ito ang Employee Health and Wellness Program and Related Financial Assistance, isang benepisyong ibinigay sa mga empleyado ng National Power Corporation.
Ano ang Commission on Audit (COA)?	Ang COA ay isang constitutional body na may mandato na suriin at pangalagaan ang pondo ng pamahalaan.
Anong mga batas ang binanggit sa kaso?	Binanggit sa kaso ang Republic Act No. 9136, Memorandum Order No. 20, at Administrative Order No. 103.

Ang pagpapasya sa kasong ito ay nagpapakita na ang pananagutan sa paggastos ng pondo ng bayan ay hindi lamang nakaatang sa mga opisyal na nag-apruba nito. Ang lahat ng nakinabang sa isang disallowed na benepisyo ay may pananagutan din na ibalik ito. Samakatuwid, mahalaga na maging maingat at sumunod sa mga regulasyon sa pagtanggap ng mga benepisyo mula sa pamahalaan.

Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga tiyak na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay ibinigay para sa layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na angkop sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: NATIONAL POWER CORPORATION BOARD OF DIRECTORS MARGARITO B. TEVES, G.R. No. 242342, March 10, 2020