Sa desisyon na ito, nilinaw ng Korte Suprema na ang pagpapawalang-bisa ng Office of the Ombudsman (OMB) sa isang halal na opisyal, batay sa doktrina ng condonation o pagpapatawad, ay maaaring kuwestiyunin sa Court of Appeals (CA) sa pamamagitan ng petition for certiorari. Ito ay kahit na ang desisyon ng OMB ay pinal at hindi na maaapela ayon sa kanilang mga panuntunan. Ang desisyon na ito ay mahalaga dahil nagbibigay ito ng pagkakataon sa mga nagrereklamo na hamunin ang mga hatol ng OMB na maaaring may pagkiling o nagawa nang may pag-abuso sa diskresyon.

Pagpapatawad sa Nakaraan, Problema sa Kasalukuyan: Ang Usapin ng Nepotismo ni Mayor Capoquian

Ang kasong ito ay nagsimula sa reklamo ni Domingo Crebello laban kay Timoteo T. Capoquian, Jr., ang Mayor ng Gamay, Northern Samar, dahil sa nepotismo. Ayon kay Crebello, nagtalaga si Capoquian ng kanyang kapatid sa Board of Directors ng Gamay Water District. Dahil dito, nagsampa ng kasong administratibo ang Public Assistance and Corruption Prevention Office (PACPO) ng OMB laban kay Capoquian. Sa kanyang depensa, hindi naghain si Capoquian ng anumang salaysay o posisyon.

Sa kabila nito, ibinasura ng OMB ang kaso laban kay Capoquian dahil siya ay muling nahalal sa kanyang posisyon noong 2010, kaya umano’y sakop siya ng doktrina ng condonation. Ngunit, umapela si Crebello sa CA, sinasabing mali ang OMB dahil ang doktrina ng condonation ay binawi na ng Korte Suprema noong Nobyembre 10, 2015 sa kasong Morales v. Court of Appeals. Ibinasura ng CA ang apela ni Crebello dahil umano’y maling remedyo ang ginamit niya, na isang petition for certiorari sa halip na petition for review.

Ang isyu sa kasong ito ay kung tama ba ang CA sa pagbasura sa petition for certiorari ni Crebello, at kung nagkaroon ba ng grave abuse of discretion ang OMB sa pag-apply ng doktrina ng condonation kay Capoquian. Naitatag na sa kasong Fabian v. Desierto na ang mga apela mula sa mga desisyon ng OMB sa mga kasong administratibo ay dapat iakyat sa CA sa pamamagitan ng petition for review sa ilalim ng Rule 43 ng Rules of Court.

Gayunpaman, binigyang-diin ng Korte Suprema na sa sitwasyong ito, hindi sapat na batayan ang Fabian v. Desierto. Mahalagang tandaan na ang pagbasura ng OMB sa kaso laban kay Capoquian ay batay sa condonation dahil muli siyang nahalal. Ayon sa Section 7, Rule III ng Administrative Order No. 07 ng OMB, kung ang isang respondent ay napawalang-sala, ang desisyon ay pinal, executory, at hindi na maaapela.

SEC. 7. Finality and execution of decision. — Where the respondent is absolved of the charge, and in case of conviction where the penalty imposed is public censure or reprimand, suspension of not more than one month, or a fine equivalent to one month salary, the decision shall be final, executory and unappealable.

Dahil pinal na ang desisyon, hindi na maaaring umapela sa ilalim ng Rule 43. Ang legal na remedyo na nararapat gamitin ay ang petition for certiorari dahil dito maaaring kuwestiyunin ang desisyon ng OMB kung ito ay nagawa nang may grave abuse of discretion. Kahit pinal na ang isang desisyon, maaari pa rin itong suriin ng korte kung napatunayang may maling paggamit ng kapangyarihan o paglabag sa batas.

Decisions of administrative or quasi-administrative agencies which are declared by law final and unappealable are subject to judicial review if they fail the test of arbitrariness, or upon proof of gross abuse of discretion, fraud or error of law.

Sinabi ng Korte Suprema na bagamat ang doktrina ng condonation ay binawi na noong Abril 12, 2016, ang desisyon ng OMB noong Marso 31, 2016 ay maaaring katanggap-tanggap pa. Ngunit, hindi kinatigan ng Korte Suprema ang pag-apply ng OMB ng doktrina ng condonation dahil hindi ito ginamit ni Capoquian bilang depensa. Dahil hindi naghain si Capoquian ng anumang depensa, nangangahulugan na hindi niya ginamit ang condonation bilang depensa sa kanyang kaso.

Sa madaling salita, hindi maaaring basta na lamang gamitin ng OMB ang doktrina ng condonation kung hindi ito mismong ipinagtanggol ng respondent. Dahil dito, nagkaroon ng grave abuse of discretion ang OMB sa pagpapawalang-sala kay Capoquian. Kaya, napatunayang guilty si Capoquian sa nepotismo, ngunit dahil nag-expire na ang kanyang termino noong 2007-2010, hindi na siya maaaring patawan ng parusang pagtanggal sa serbisyo.

Gayunpaman, sinabi ng Korte Suprema na dapat pa rin siyang patawan ng mga accessory penalties tulad ng pagkansela ng kanyang eligibility, pagkawala ng mga benepisyo sa pagreretiro, perpetual disqualification sa paghawak ng pampublikong posisyon, at pagbabawal sa pagkuha ng civil service examinations. Kung hindi ito gagawin, lalabas na binabalewala ang batas.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung tama ba ang paggamit ng Office of the Ombudsman ng doktrina ng condonation para ibasura ang kaso laban kay Mayor Capoquian, kahit hindi niya ito ginamit bilang depensa. Nilinaw din nito kung anong legal na hakbang ang dapat gawin kung ang desisyon ng OMB ay pabor sa respondent at hindi na maaapela.
Ano ang doktrina ng condonation?	Ito ay doktrina na nagsasaad na ang muling pagkahalal ng isang opisyal ay nagpapawalang-bisa sa mga kasong administratibo na kanyang kinakaharap para sa mga nagawang pagkakamali sa nakaraang termino. Ang doktrinang ito ay binawi na ng Korte Suprema sa kasong Morales v. Court of Appeals.
Ano ang petition for certiorari?	Ito ay isang legal na remedyo na ginagamit para kuwestiyunin ang mga desisyon ng mga korte o ahensya ng gobyerno kung nagkaroon ng grave abuse of discretion na umaabot sa kawalan o paglampas sa hurisdiksyon. Ito ay isang paraan para masuri ng mas mataas na korte kung tama ang ginawang proseso at desisyon ng mababang korte o ahensya.
Ano ang grave abuse of discretion?	Ito ay nangyayari kapag ang isang korte o ahensya ng gobyerno ay gumawa ng desisyon na labis-labis ang pagkakamali, o kaya’y nagpapakita ng kapritso o pagmamalabis sa kanilang kapangyarihan. Ibig sabihin, ang kanilang ginawa ay hindi makatarungan o labag sa batas.
Bakit hindi naghain ng depensa si Mayor Capoquian?	Ayon sa rekord ng kaso, hindi naghain ng counter-affidavit o position paper si Mayor Capoquian kahit binigyan siya ng pagkakataon. Ito ay itinuring na waiver sa kanyang karapatang magtanggol sa sarili.
Ano ang naging epekto ng hindi paghain ng depensa ni Mayor Capoquian?	Dahil hindi siya naghain ng depensa, hindi niya naisama ang condonation bilang kanyang depensa. Kaya mali ang paggamit ng OMB ng doktrinang ito para ibasura ang kaso laban sa kanya.
Bakit hindi na maaaring tanggalin sa serbisyo si Mayor Capoquian?	Dahil nag-expire na ang kanyang termino nang panahon na ginawa niya ang nepotismo. Bagamat guilty siya, hindi na maaring ipatupad ang parusang pagtanggal sa serbisyo dahil wala na siya sa pwesto.
Anong mga parusa ang ipinataw kay Mayor Capoquian?	Bagamat hindi na siya maaring tanggalin sa serbisyo, ipinataw pa rin sa kanya ang mga accessory penalties: pagkansela ng kanyang eligibility, pagkawala ng kanyang mga benepisyo sa pagreretiro, perpetual disqualification sa paghawak ng pampublikong posisyon, at pagbabawal sa pagkuha ng civil service examinations.

Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito ay nagpapakita na ang mga desisyon ng OMB ay hindi absolute at maaaring kuwestiyunin sa korte kung mayroong grave abuse of discretion. Binibigyang-diin din nito na ang doktrina ng condonation ay dapat ipagtanggol mismo ng respondent, at hindi basta na lamang gagamitin ng OMB.

Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay para lamang sa layuning pang-impormasyon at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na naaayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Domingo Crebello v. Office of the Ombudsman and Timoteo T. Capoquian, Jr., G.R. No. 232325, April 10, 2019