Ang kasong ito ay nagpapakita na ang isang bidder sa isang proyekto ng gobyerno ay walang awtomatikong karapatan na makuha ang kontrata kahit na siya ang nagsumite ng pinakamababang bid. Kailangan pa ring sumailalim sa post-qualification ang bidder, at ang gobyerno ay may karapatang tanggihan ang anumang bid. Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito ay nagpapatibay sa karapatan ng gobyerno na tanggihan ang bid kung ito ay mas makabubuti sa interes ng publiko. Ito ay upang matiyak na ang mga proyekto ng gobyerno ay iginawad sa mga qualified na contractor at naaayon sa mga legal na proseso, at na hindi maaaring magsampa ng kaso ang isang contractor laban sa mga opisyal ng gobyerno nang walang malinaw na batayan sa batas o kontrata.

Kontrata Ba o Wala? Ang Hamon sa Pagiging Pinakamababang Bidder

Sa kaso ng Department of Public Works and Highways (DPWH) vs. Maria Elena L. Malaga, tinutulan ng DPWH ang desisyon ng Court of Appeals (CA) na nag-utos na ipagpatuloy ang kaso sa Regional Trial Court (RTC) na isinampa ni Malaga laban sa mga opisyal ng DPWH. Si Malaga, bilang may-ari ng B.E. Construction, ay ang lowest bidder sa dalawang proyekto ng DPWH, ngunit isa sa mga proyekto ay hindi iginawad sa kanya. Naghain si Malaga ng kaso para sa damages, na sinasabing nagkaroon ng sabwatan ang mga opisyal ng DPWH upang ipagkait sa kanya ang proyekto. Ngunit ayon sa DPWH, hindi pa naisasailalim sa post-qualification ang bid ni Malaga kaya wala siyang karapatan na makuha ang proyekto.

Ang pangunahing isyu sa kasong ito ay kung maaaring magsampa ng kaso si Malaga laban sa mga opisyal ng DPWH dahil sa hindi pagkakagawad sa kanya ng proyekto. Ayon sa mga petisyoner, ang kaso ay laban sa estado, na nangangailangan ng pahintulot bago magsampa ng kaso. Sa kabilang banda, sinabi ni Malaga na ang mga opisyal ay kumilos nang may masamang intensyon, kaya’t sila ay personal na mananagot.

Ang Korte Suprema, sa pagpabor sa DPWH, ay nagbigay-diin sa ilang mahahalagang punto. Una, ang proseso ng procurement ay may iba’t ibang hakbang, kabilang ang pre-procurement conference, pag-aanunsyo ng invitation to bid, bid evaluation, at post-qualification. Mahalaga ang post-qualification dahil dito matitiyak kung ang bidder ay may kakayahan na maisakatuparan ang proyekto. Ayon sa Korte Suprema, bago igawad ang proyekto sa lowest calculated bidder, kailangan munang dumaan sa mandatory post-qualification procedure kung saan beripikahin at patutunayan ang lahat ng pahayag at dokumento na isinumite ng bidder.

Public bidding as a method of government procurement is governed by the principles of transparency, competitiveness, simplicity and accountability. These principles permeate the provisions of R.A. No. 9184 from the procurement process to the implementation of awarded contracts.

Ang mga patakaran sa public bidding ay naglalayong tiyakin na ang proseso ay patas at malinaw. Sa kasong ito, dahil hindi naisailalim sa post-qualification ang bid ni Malaga, hindi niya maaaring sabihin na siya ay may karapatan sa proyekto. Ang pagiging lowest bidder ay hindi awtomatikong nagbibigay ng karapatan sa paggawad ng kontrata.

Dagdag pa rito, binigyang-diin ng Korte Suprema na may karapatan ang gobyerno na tanggihan ang anumang bid. Ayon sa kanila,

the Government reserve[s] the right to reject any and all bids, waive any minor defect therein, and accept the offer most advantageous to the Government.

Ito ay nagbibigay ng kalayaan sa gobyerno na piliin ang pinakamahusay na opsyon para sa interes ng publiko. Dahil sa desisyon ng DPWH na ipatupad ang proyekto sa pamamagitan ng administrasyon (direktang pangangasiwa ng gobyerno) sa halip na sa pamamagitan ng kontrata, ang proseso ng bidding para sa proyektong iyon ay naging moot.

Kaugnay nito, malinaw na walang kontrata na naisakatuparan sa pagitan ni Malaga at ng DPWH para sa proyekto. Kaya’t, walang kontrata na nalabag at walang batayan para sa paghahabol ng damages. Ang argumento ni Malaga na siya ay dapat mabayaran dahil sa kanyang pagiging lowest bidder ay walang basehan. Ang pagiging lowest bidder ay hindi nangangahulugan na siya ay may awtomatikong karapatan sa kontrata.

Ang tanging remedyo ni Malaga ay ang hilingin ang reconsideration o pagpapawalang-bisa sa Memorandum ng DPWH. Ngunit hindi niya ginawa ito, at sa halip ay nagsampa siya ng kaso para sa damages.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung may karapatan ang isang lowest bidder na magsampa ng kaso para sa damages kung hindi iginawad sa kanya ang proyekto.
Ano ang post-qualification?	Ito ang proseso kung saan sinusuri ng gobyerno kung ang lowest bidder ay may kakayahan na maisakatuparan ang proyekto.
May awtomatikong karapatan ba ang lowest bidder na makuha ang kontrata?	Hindi. Kailangan pa ring sumailalim sa post-qualification at maaaring tanggihan ng gobyerno ang bid.
Ano ang ibig sabihin ng implementasyon sa pamamagitan ng administrasyon?	Ito ay kapag ang gobyerno mismo ang nangangasiwa at nagpapatupad ng proyekto.
Ano ang remedyo ni Malaga sa sitwasyon niya?	Dapat sana ay hiniling niya ang reconsideration o pagpapawalang-bisa sa Memorandum ng DPWH.
Bakit hindi maaaring magsampa ng kaso si Malaga laban sa mga opisyal ng DPWH?	Dahil ang kanyang bid ay hindi naisailalim sa post-qualification at walang kontrata na naisakatuparan.
Ano ang papel ng Invitation to Bid sa kasong ito?	Ito ay naglalaman ng reserbasyon ng gobyerno na tanggihan ang anumang bid na hindi nakakatugon sa kanilang mga kinakailangan.
Anong prinsipyo ang binibigyang-diin sa kasong ito tungkol sa public bidding?	Ang public bidding ay dapat na naaayon sa mga prinsipyo ng transparency, competitiveness, simplicity at accountability.

Sa huli, ang desisyon ng Korte Suprema ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa tamang proseso ng procurement at sa karapatan ng gobyerno na magdesisyon kung paano ipatupad ang mga proyekto nito. Ito rin ay nagpapaalala sa mga bidders na ang pagiging lowest bidder ay hindi garantiya ng pagkakagawad ng kontrata. Dapat nilang tiyakin na sila ay sumusunod sa lahat ng mga kinakailangan at regulasyon, at handang harapin ang posibilidad na hindi sila mapili. Ito ay isang napakahalagang gabay sa wastong paghahanda para sa mga bidding na isinasagawa ng gobyerno upang hindi masayang ang kanilang pagsisikap at resources.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: DPWH vs. Malaga, G.R. No. 204906, June 05, 2017