Pinagtibay ng Korte Suprema na bagaman moot and academic na ang kaso dahil hindi na barangay chairman ang respondent, ang pag-abuso sa posisyon bilang barangay chairman para impluwensyahan ang isang testigo ay maituturing na grave misconduct. Ito ay nagbibigay-diin sa limitasyon ng kapangyarihan ng isang opisyal ng barangay at ang pananagutan nila sa paggamit nito.

Kapangyarihan ba ay Para sa Kaayusan o Pagkiling?: Paglilitis sa isang Barangay Chairman

Ang kasong ito ay nag-ugat sa pagkamatay ng isang batang mag-aaral na si Rustom Ordoñez, na nalunod habang kumukuha ng water lilies para sa proyekto sa paaralan. Ang insidente ay nagbunsod ng mga reklamo laban sa kanyang guro, si Ruth Epistola, at sa kapitan ng barangay, si Rodolfo Gamido. Si Gamido ay inakusahan ng pagpwersa kay Jhomel Patinio, isang kaklase ni Rustom, na baguhin ang kanyang salaysay tungkol sa papel ni Epistola sa pagkamatay ni Rustom. Napag-alaman ng Ombudsman na si Gamido ay nagkasala ng grave misconduct dahil sa pakikialam sa kaso. Bagamat ang parusa ay hindi na maipatutupad dahil hindi na si Gamido ang barangay chairman, binigyang-diin ng Korte Suprema ang kanyang pagkakasala at binigyang-linaw ang limitasyon ng kapangyarihan ng mga opisyal ng barangay.

Ayon sa Local Government Code, partikular sa Seksyon 420, ang Punong Barangay, bilang chairman ng Lupong Tagapamayapa, at ang mga miyembro ng pangkat ay pinahintulutang mag-administer ng panunumpa kaugnay ng anumang bagay na may kaugnayan sa lahat ng paglilitis sa pagpapatupad ng Katarungang Pambarangay. Ito ang tanging pagkakataon kung kailan pinahihintulutan ng batas ang isang Punong Barangay na mag-administer ng panunumpa.

SECTION 420. Power to Administer Oaths. – The Punong Barangay, as chairman of the Lupong Tagapamayapa, and the members of the pangkat are hereby authorized to administer oaths in connection with any matter relating to all proceedings in the implementation of the katarungang pambarangay.

Ang paggamit ni Gamido ng kanyang posisyon ay isang malinaw na pag-abuso sa kanyang kapangyarihan. Malinaw na inilarawan ng Korte Suprema ang maling paggamit ni Gamido ng kanyang kapangyarihan. Sa pag-oath sa affidavit ni Jhomel, pinalampas niya ang limitasyon ng kanyang awtoridad. Ang tungkuling ito, na nakalaan lamang para sa mga usapin na may kaugnayan sa barangay conciliation, ay hindi naaangkop sa sitwasyon. Idagdag pa rito, ang relasyon ng dugo sa pagitan ni Gamido at Epistola ay nagbigay-lakas sa dating upang makialam sa kaso, na nagdulot ng hindi nararapat na impluwensya kay Jhomel upang bawiin ang kanyang naunang salaysay.

Bukod pa rito, nilinaw din ng Korte Suprema ang interpretasyon ng Seksyon 20(5) ng Republic Act (R.A.) No. 6770, o ang Ombudsman Act of 1989, kaugnay ng panahon ng pag-file ng reklamo. Ang Court of Appeals ay nagpahayag na ang administrative complaint ay nai-file nang lampas sa panahong itinakda sa ilalim ng R.A. No. 6770, dahil ito ay nai-file lamang noong 12 Hulyo 2000, higit sa isang taon matapos ibigay ni Epistola ang pinagtatalunang tagubilin noong 12 Marso 1999.

Gayunpaman, binigyang-diin ng Korte Suprema na ang mga probisyon ng Seksyon 20(5) ay nagbibigay lamang ng direksyon at ang Ombudsman ay hindi pinagbabawalan na magsagawa ng isang imbestigasyon isang taon pagkatapos ng ipinapalagay na pagkilos ay nagawa. Samakatuwid, hindi hadlang ang nasabing probisyon para imbestigahan ng Ombudsman ang isang reklamo kahit na ito ay nai-file pagkalipas ng isang taon mula nang mangyari ang pinag-uusapang aksyon.

Ayon sa Korte Suprema, ang misconduct ay paglabag sa isang itinatag at tiyak na tuntunin ng pagkilos, partikular, ang unlawful behavior o gross negligence ng isang public officer. Grave Misconduct naman kung ito ay may kasamang corruption, isang malinaw na intensyon na labagin ang batas, o isang flagrant disregard ng itinatag na mga tuntunin, na dapat suportahan ng substantial evidence. Malinaw na sinamantala ni Gamido ang kanyang posisyon bilang barangay chairman upang gawin ang mga labag sa batas na ibinibintang laban sa kanya.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung nagkasala ba si Barangay Chairman Rodolfo Gamido ng grave misconduct sa pag-administer ng panunumpa sa affidavit ni Jhomel Patinio, at kung may awtoridad ba ang Ombudsman na imbestigahan ang kaso.
Bakit moot and academic na ang kaso?	Moot and academic na ang kaso dahil hindi na barangay chairman si Rodolfo Gamido nang desisyunan ito ng Korte Suprema. Dahil dito, hindi na maipatutupad ang parusang suspensyon.
Ano ang Katarungang Pambarangay?	Ang Katarungang Pambarangay ay isang sistema ng pagresolba ng mga alitan sa antas ng barangay, na naglalayong magkaroon ng mapayapang pag-aayos ng mga hindi pagkakasundo sa pamamagitan ng conciliation at mediation.
Ano ang grave misconduct?	Ang grave misconduct ay isang malubhang paglabag sa tungkulin ng isang public official na may kasamang korapsyon, intensyong labagin ang batas, o flagrant disregard ng itinatag na mga tuntunin.
Ano ang sinasabi ng Seksyon 420 ng Local Government Code tungkol sa pag-administer ng panunumpa?	Pinapahintulutan ng Seksyon 420 ng Local Government Code ang Punong Barangay na mag-administer ng panunumpa sa mga usapin na may kaugnayan sa Katarungang Pambarangay lamang.
Maaari bang imbestigahan ng Ombudsman ang isang kaso kahit na higit sa isang taon na ang nakalipas mula nang mangyari ang insidente?	Oo, ayon sa Korte Suprema, ang Seksyon 20(5) ng R.A. No. 6770 ay hindi nagbabawal sa Ombudsman na imbestigahan ang isang kaso kahit na higit sa isang taon na ang nakalipas mula nang mangyari ang insidente. Ito ay discretionary sa Ombudsman.
Ano ang papel ng Ombudsman sa mga kasong administratibo?	Ang Ombudsman ay may tungkuling imbestigahan ang mga reklamo laban sa mga public official, kabilang ang mga guro, at magpataw ng mga parusa kung mapatunayang nagkasala.
May epekto pa ba ang kasong ito kahit na moot and academic na?	Oo, nagbibigay-linaw ang kasong ito sa limitasyon ng kapangyarihan ng mga opisyal ng barangay at ang kanilang pananagutan sa paggamit nito, at nagpapaalala na ang pag-abuso sa posisyon ay maaaring magresulta sa mga parusang administratibo.

Ang kasong ito ay nagsisilbing paalala sa lahat ng mga opisyal ng barangay na ang kanilang kapangyarihan ay may limitasyon at sila ay may pananagutan sa kanilang mga aksyon. Ang pag-abuso sa kapangyarihan, lalo na para sa personal na interes o upang protektahan ang mga kaanak, ay hindi dapat pahintulutan at maaaring magresulta sa mga seryosong parusa.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: ANIANO DESIERTO VS. RUTH EPISTOLA, G.R. No. 161425, November 23, 2016