Sa isang mahalagang desisyon, ipinaliwanag ng Korte Suprema ang mga limitasyon sa pagkuwestiyon ng mga kasunduan sa pagmimina sa pamamagitan ng certiorari. Hindi dapat basta-basta makialam ang mga korte sa mga desisyon ng Department of Environment and Natural Resources (DENR) maliban kung mayroong malinaw na pag-abuso sa pagpapasya. Kailangan munang dumaan sa lahat ng proseso ng apela sa loob ng DENR at sa Office of the President bago dumulog sa korte. Ang pasyang ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng paggalang sa mga prosesong administratibo at sa kakayahan ng mga ahensya ng gobyerno na magpasya sa mga usaping teknikal na sakop ng kanilang hurisdiksyon. Mahalaga ito upang mapanatili ang kaayusan at maiwasan ang pagkaantala sa mga proyekto na maaaring makaapekto sa ekonomiya at kabuhayan ng mga komunidad.

Pagmimina sa Zamboanga del Sur: May Laya Ba ang DENR sa Pagpapasya?

Umiikot ang kaso sa petisyon para sa certiorari na inihain nina Paulino M. Alecha, Felix B. Unabia, Ricardo A. Tolino, at Mario A. Catanes laban sa desisyon ng DENR na nagpawalang-bisa sa kanilang petisyon para sa pagkansela ng Mining Production and Sharing Agreement (MPSA) No. 267-2008-BC na ipinagkaloob sa 168 Ferrum Pacific Mining Corporation (168 FPMC). Iginiit ng mga petisyoner na bigo ang 168 FPMC na kumuha ng Free and Prior Informed Consent (FPIC) mula sa mga Indigenous Peoples (IP) at na ang minahan ay matatagpuan sa isang sensitibong lugar. Ang pangunahing tanong sa kaso ay kung nagpakita ba ng labis na pag-abuso sa pagpapasya ang DENR Secretary nang ibasura niya ang petisyon para sa pagkansela ng kasunduan sa pagmimina ng 168 FPMC.

Sa pagsusuri ng Korte Suprema, unang tinalakay ang isyu ng forum shopping. Sinabi ng Korte na walang forum shopping dahil magkaiba ang sanhi ng aksyon sa petisyon para sa writ of kalikasan at sa kasong ito. Ang writ of kalikasan ay para sa mga paglabag sa karapatang pangkalikasan, habang ang certiorari ay may kinalaman sa paglabag sa due process at karapatan ng mga IP. Pagkatapos, sinuri ng Korte kung sinunod ba ang mga administrative remedies. Ayon sa Korte, dapat munang magsampa ng motion for reconsideration sa DENR Secretary bago umapela sa Office of the President. Dahil hindi ito ginawa ng mga petisyoner, sinabi ng Korte na hindi nila naubos ang lahat ng remedyo bago dumulog sa korte.

Ang doktrina ng exhaustion of administrative remedies ay isang mahalagang prinsipyo na nag-uutos na dapat bigyan ng pagkakataon ang mga ahensya ng gobyerno na gampanan ang kanilang tungkulin sa mga usaping sakop ng kanilang espesyalisasyon. Layunin nitong maiwasan ang pagdagsa ng mga kaso sa korte at mapabilis ang resolusyon ng mga hindi pagkakasundo. Bagama’t may mga eksepsiyon sa panuntunang ito, tulad ng paglabag sa due process o kung ang isyu ay purong legal, hindi napatunayan ng mga petisyoner na kabilang ang kanilang kaso sa alinman sa mga ito.

Binigyang-diin din ng Korte Suprema na limitado lamang ang sakop ng certiorari. Maaari lamang itong gamitin kung mayroong grave abuse of discretion, na nangangahulugang kapritso o arbitraryong paggamit ng pagpapasya na katumbas ng kawalan ng hurisdiksyon. Hindi sapat ang simpleng pag-abuso sa pagpapasya; kailangang ito ay malala at nagpapakita ng pag-iwas sa tungkulin o pagtanggi na gampanan ito. Sa kasong ito, walang nakitang labis na pag-abuso sa pagpapasya ang Korte sa ginawa ng DENR Secretary.

Ang pagkuha ng judicial notice ng mga dokumentong isinumite para sa pag-apruba ng kasunduan sa pagmimina ay hindi rin maituturing na grave abuse of discretion. Sa mga quasi-judicial proceedings, maaaring isaalang-alang ng ahensya ang mga katotohanang alam na ng publiko at mga teknikal o siyentipikong katotohanan na sakop ng kanilang espesyalisasyon. Sa kasong ito, kinumpirma lamang ng DENR Secretary na sinunod ng 168 FPMC ang legal na proseso at kumuha ng pahintulot mula sa mga IP.

Sa quasi-judicial proceedings, an agency may take notice of judicially cognizable facts and of generally cognizable technical or scientific facts within its specialized knowledge. The parties shall be notified and afforded an opportunity to contest the facts so noticed. (Section 12[4], Chapter 3, Book VII, The Administrative Code of 1987).

Binigyang-pansin din ng Korte na dapat sana ay ipinaalam ng DENR Secretary sa mga petisyoner ang mga dokumentong isinaalang-alang upang mabigyan sila ng pagkakataong tumugon. Gayunpaman, hindi ito maituturing na grave abuse of discretion dahil nagkaroon na ng sapat na abiso at pagkakataon ang mga petisyoner na kuwestiyunin ang mga dokumento bago pa man isampa ang petisyon para sa pagkansela. Dahil ang mga dokumento ay posted in a conspicuous place, published in a newspaper of general circulation, or its contents announced through the radio.

Hinggil sa iba pang mga argumento ng mga petisyoner, sinabi ng Korte na nabigo silang magpakita ng sapat na ebidensya upang patunayan ang kanilang mga alegasyon. Dagdag pa rito, mayroong presumption of regularity sa pagganap ng tungkulin ng mga opisyal ng DENR. Malakas ang presumption na ito sa mga ahensyang administratibo tulad ng DENR na binigyan ng quasi-judicial powers upang ipatupad ang mga batas na may kinalaman sa kanilang mga larangan ng aktibidad.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung nagpakita ba ng labis na pag-abuso sa pagpapasya ang DENR Secretary nang ibasura niya ang petisyon para sa pagkansela ng kasunduan sa pagmimina ng 168 FPMC.
Bakit sinabi ng Korte na walang forum shopping?	Magkaiba ang sanhi ng aksyon sa petisyon para sa writ of kalikasan at sa kasong ito. Ang una ay tungkol sa karapatang pangkalikasan, habang ang huli ay tungkol sa due process at karapatan ng mga IP.
Ano ang kahalagahan ng doktrina ng exhaustion of administrative remedies?	Tinitiyak nito na binibigyan ng pagkakataon ang mga ahensya ng gobyerno na gampanan ang kanilang tungkulin sa mga usaping sakop ng kanilang espesyalisasyon. Layunin nitong maiwasan ang pagdagsa ng mga kaso sa korte at mapabilis ang resolusyon ng mga hindi pagkakasundo.
Ano ang ibig sabihin ng “grave abuse of discretion”?	Ito ay kapritso o arbitraryong paggamit ng pagpapasya na katumbas ng kawalan ng hurisdiksyon. Hindi sapat ang simpleng pag-abuso sa pagpapasya; kailangang ito ay malala at nagpapakita ng pag-iwas sa tungkulin.
Maaari bang isaalang-alang ng DENR Secretary ang mga dokumentong hindi ipinakita sa hearing?	Oo, sa mga quasi-judicial proceedings, maaaring isaalang-alang ng ahensya ang mga katotohanang alam na ng publiko at mga teknikal o siyentipikong katotohanan na sakop ng kanilang espesyalisasyon.
Ano ang kahalagahan ng presumption of regularity sa pagganap ng tungkulin ng mga opisyal ng DENR?	Malakas ang presumption na ginagawa ng mga opisyal ng DENR ang kanilang trabaho nang tama. Kailangang may malinaw na ebidensya upang patunayan na hindi nila ginawa nang maayos ang kanilang trabaho.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito?	Ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon at pinagtibay ang desisyon ng DENR Secretary.
Ano ang epekto ng desisyon na ito sa mga kasunduan sa pagmimina?	Nagbibigay-diin ang desisyon na ito sa kahalagahan ng paggalang sa mga prosesong administratibo at sa kakayahan ng mga ahensya ng gobyerno na magpasya sa mga usaping teknikal na sakop ng kanilang hurisdiksyon. Hindi dapat basta-basta makialam ang mga korte maliban kung mayroong malinaw na pag-abuso sa pagpapasya.

Sa kabuuan, ang desisyon ng Korte Suprema ay nagpapakita ng kahalagahan ng paggalang sa proseso ng administratibo at pagbibigay ng awtoridad sa mga ahensya ng gobyerno na magpasya sa kanilang mga dalubhasang larangan. Dapat munang subukan ang lahat ng remedyo bago dumulog sa korte, at kailangan ng malinaw na ebidensya ng labis na pag-abuso sa pagpapasya bago makialam ang korte.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: PAULINO M. ALECHA, ET AL. VS. JOSE L. ATIENZA JR., ET AL., G.R. No. 191537, September 14, 2016