Mahigpit na Batas sa Public Bidding: Pagkakamali Mo, Katumbas ay Sibak!

Lagoc v. Malaga, G.R. No. 184785 & 184890, July 9, 2014

Naranasan mo na bang mag-apply para sa isang trabaho o proyekto, tapos parang nakaset na ang mananalo kahit hindi pa nagsisimula ang laban? Sa mundo ng gobyerno, mahalaga ang patas na laban lalo na pagdating sa pera ng bayan. Ito ang diwa ng public bidding – tiyakin na walang daya at ang pinakamagandang alok ang mapili. Pero paano kung ang mismong mga opisyal ng gobyerno ang gumagawa ng paraan para dayain ang sistema? Ito ang sentro ng kaso ni Lagoc v. Malaga, kung saan pinatunayan ng Korte Suprema na ang pagbalewala sa mga patakaran ng public bidding ay may mabigat na parusa.

nn

Ano nga ba ang Public Bidding?

Sa simpleng salita, ang public bidding ay paraan ng gobyerno para bumili ng mga produkto o serbisyo na kailangan nito. Layunin nito na magkaroon ng patas na kompetisyon sa pagitan ng mga supplier o contractor. Sa pamamagitan ng bidding, masisiguro ng gobyerno na makukuha nito ang pinakamahusay na kalidad sa pinakamababang presyo. Bukod pa rito, maiiwasan din ang korapsyon at nepotismo dahil lahat ay may pantay na oportunidad na manalo.

Ayon sa Presidential Decree (PD) No. 1594, na nagtatakda ng mga patakaran para sa government infrastructure projects, at ang Implementing Rules and Regulations (IRR) nito, napakahalaga ng anunsyo o “Invitation to Bid”. Sabi nga sa IRR:

IB 3 – INVITATION TO PREQUALIFY/APPLY FOR ELIGIBILITY AND TO BID

1. For locally funded contracts, contractors shall be invited to apply for eligibility and to bid through:
   1. …. for contracts to be bid costing P5,000,000 and below or for contracts authorized to be bid by the regional/district offices involving costs as may be delegated by the head of office/agency/corporation, the invitation to bid shall be advertised at least two (2) times within two (2) weeks in a newspaper of general local circulation in the region where the contract to be bid is located, which newspaper has been regularly published for at least six (6) months before the date of issue of the advertisement.

Ibig sabihin, para sa mga proyektong pinopondohan ng gobyerno, dapat ipaalam sa publiko ang bidding sa pamamagitan ng pagpapalathala sa pahayagan. Hindi lang basta pahayagan, kundi pahayagang malawak ang sirkulasyon sa lugar kung saan ang proyekto. Ginagawa ito para mas maraming contractor ang makaalam at makasali sa bidding.

Ang Kwento sa Likod ng Kaso

Ang kasong Lagoc v. Malaga ay nag-ugat sa dalawang proyekto ng Department of Public Works and Highways (DPWH) sa Iloilo City – ang pagtatayo ng skywalk. Ayon kay Maria Elena Malaga, naghain siya ng reklamo sa Ombudsman dahil umano sa kahina-hinalang bidding para sa mga materyales at equipment na gagamitin sa proyekto. Pinunto niya na parang paborito na ang isang contractor, ang IBC Int’l. Builders Corp. ni Helen Edith Tan, at ginawa umano ang lahat para sila ang manalo.

Kabilang sa mga alegasyon ni Malaga ay hindi daw talaga naipublish ang Invitation to Bid. Dagdag pa niya, pareho eksakto ang presyo ng bid ng IBC sa tinantyang presyo ng gobyerno, na indikasyon daw ng sabwatan. Sinabi rin niya na ang IBC ay hindi naman qualified para sa proyekto kung straight contract ang paraan, kaya dinaan daw sa “by administration” scheme para sila pa rin ang makuha.

Depensa naman nina Ruby Lagoc at Limuel Sales, mga opisyal ng DPWH na kinasuhan, sinabi nila na sumunod naman sila sa proseso. Ayon kay Sales, naipublish daw ang Invitation to Bid sa mga pahayagan at below pa nga sa Approved Agency Estimate (AAE) ang bid ng IBC.

Pero sa imbestigasyon ng Ombudsman-Visayas, lumabas ang katotohanan. Natuklasan na may manipulasyon sa mga kopya ng pahayagan na isinumite bilang ebidensya ng publikasyon. Yung ibang kopya, parang dinagdag lang daw ang Invitation to Bid sa existing news item. Yung iba naman, xerox copy lang kaya madaling manipulahin.

Base sa ebidensya, kinatigan ng Ombudsman ang reklamo ni Malaga. Napatunayan na may “substantial evidence of Misconduct” laban kina Lagoc at Sales, pati na rin sa iba pang opisyal. Ang parusa? Dismissal from service.

Hindi pumayag sina Lagoc at Sales at umapela sila sa Court of Appeals (CA). Pero kinatigan din ng CA ang Ombudsman. Kaya naman, umakyat sila sa Korte Suprema.

Desisyon ng Korte Suprema: Walang Patawad sa Daya

Sa Korte Suprema, iisa lang ang tanong: Tama ba ang Ombudsman at CA na nagkaroon ng grave misconduct at sabwatan sa bidding? At ang sagot ng Korte Suprema: Oo.

Ayon sa Korte Suprema, napakahalaga ng public bidding para protektahan ang interes ng publiko at iwasan ang hinala ng favoritism at anomalya. Ang hindi pag-publish ng Invitation to Bid ay malinaw na paglabag sa patakaran.

“By its very nature and characteristic, a competitive public bidding aims to protect the public interest by giving the public the best possible advantages thru open competition. Another self-evident purpose of public bidding is to avoid or preclude suspicion of favoritism and anomalies in the execution of public contracts.”

Dagdag pa ng Korte Suprema, hindi sapat ang depensa nina Lagoc at Sales na photocopies lang ang naisumite nila o na may affidavit of publication naman daw mula sa publisher. Mas matimbang ang ebidensya na nagpapakita ng manipulasyon sa mga pahayagan at ang katotohanan na hindi talaga naipublish ang Invitation to Bid.

“We affirm the CA in ruling that Ombudsman’s finding that there was no compliance with the requirement of publication of the Invitation to Bid is well supported by substantial evidence.”

Hindi rin pinalampas ng Korte Suprema ang sabwatan. Ayon sa korte, ang collusion ay “a secret understanding whereby one party plays into another’s hands for fraudulent purposes.” At sa kasong ito, malinaw daw ang sabwatan base sa mga “collective acts or omissions” nina Lagoc at Sales.

Kabilang dito ang pagpirma nila sa Abstract of Bids at pag-apruba sa award ng kontrata sa IBC kahit walang publikasyon. Hindi rin daw pwedeng magkunwari silang walang alam dahil bilang Chairman at Member ng Bids and Awards Committee (BAC), responsibilidad nilang tiyakin na sinusunod ang bidding rules.

Bukod pa rito, pinunto rin ng Korte Suprema ang kahina-hinalang pagkakapareho ng bid price ng IBC sa estimated cost ng gobyerno. Para sa korte, hindi lang basta coincidence ito, kundi malinaw na indikasyon ng rigging.

Dahil dito, kinatigan ng Korte Suprema ang Ombudsman at CA. Pinagtibay ang dismissal from service nina Lagoc at Sales dahil sa grave misconduct.

Ano ang Aral sa Kaso ni Lagoc?

Ang kasong Lagoc v. Malaga ay malinaw na babala sa lahat ng opisyal ng gobyerno na sangkot sa public bidding. Hindi pwedeng balewalain ang mga patakaran. Ang paglabag dito, lalo na kung may sabwatan at daya, ay may mabigat na parusa – dismissal from service.

Key Lessons:

• Mahalaga ang Publikasyon: Ang pag-publish ng Invitation to Bid ay hindi lang basta pormalidad. Ito ay mandatory requirement para masiguro ang patas na kompetisyon.
• Walang Lugar ang Daya: Ang sabwatan at rigging sa bidding ay grave misconduct. Hindi ito palalampasin ng batas.
• Responsibilidad ng BAC: Bilang miyembro ng Bids and Awards Committee, responsibilidad mong tiyakin na sinusunod ang lahat ng patakaran sa bidding. Hindi ka pwedeng magkibit-balikat lang.
• Mabigat ang Parusa: Ang grave misconduct ay may parusang dismissal from service. Mawawalan ka ng trabaho at benepisyo.

nn

Mga Tanong na Madalas Itanong (FAQs)

n
1. Ano ang ibig sabihin ng