Ang kasong ito ay nagpapakita kung paano binabago ng Korte Suprema ang isang maling desisyon ng mababang hukuman. Sa madaling salita, ang hatol ay para itama ang maling parusa na ipinataw ng Regional Trial Court (RTC) sa isang akusado na nagkasala sa paglabag ng Social Security Law. Dahil dito, hindi maaaring maging pinal ang isang desisyon kung ito ay base sa isang batas na wala na o kaya’y binago na. Mahalaga ito upang matiyak na ang parusa ay naaayon sa kasalukuyang batas.

Pagkakamali sa Parusa: Kailan Ito Maitutuwid ng Korte Suprema?

Ang kasong ito ay nagsimula nang akusahan si Lilame V. Celorio ng paglabag sa Social Security Law dahil sa paggamit ng mga pekeng dokumento upang makakuha ng disability benefits mula sa Social Security System (SSS). Ayon sa SSS, naghain si Celorio ng claim para sa disability benefits dahil sa Pulmonary Tuberculosis noong Mayo 26, 2004. Dahil dito, pinagdudahan ang kanyang mga dokumento kaya’t nagsagawa ng imbestigasyon ang SSS Fraud Investigation Department (FID) at napatunayang peke ang mga ito. Nahatulan siya ng Regional Trial Court (RTC), ngunit ang parusa na ipinataw ay hindi tugma sa umiiral na batas. Ang naging problema, nag-aplay si Celorio ng probasyon kaya’t sinabi ng RTC na pinal na ang kanilang desisyon at hindi na ito maaaring baguhin. Dito na pumapasok ang papel ng Korte Suprema upang iwasto ang pagkakamali.

Ang pangunahing isyu dito ay kung tama ba ang Court of Appeals (CA) sa pagtanggi sa petisyon ng SSS na baguhin ang desisyon ng RTC. Ayon sa CA, dapat umanong umapela ang SSS sa halip na maghain ng petisyon para sa certiorari. Ngunit, iginiit ng SSS na nagkaroon ng grave abuse of discretion o malubhang pag-abuso sa diskresyon ang RTC nang magpataw ito ng parusa na hindi naaayon sa Social Security Law. Kaya naman napakahalaga na maunawaan ang pagkakaiba ng error of jurisdiction at error of judgment upang malaman kung anong legal na remedyo ang dapat gamitin.

Sa ilalim ng Section 1, Rule 120 ng Rules of Criminal Procedure, tungkulin ng hukom sa pagbibigay ng hatol sa isang kriminal na kaso na may dalawang bagay. Ang una ay isang paghatol na ang akusado ay nagkasala sa pagkakasalang isinampa. Ang tamang termino para dito ay “berdikto,” isang deklarasyon ng katotohanan tungkol sa mga bagay ng katotohanan. Ang ikalawang bahagi ay ang pagpapataw ng wastong parusa at pananagutang sibil, kung mayroon man. Ito ay tinatawag na “sentensya”, isang deklarasyon ng mga legal na kahihinatnan ng pagkakasala ng akusado.

Ayon sa Korte Suprema, may grave abuse of discretion kapag ang hukuman ay nagpataw ng sentensya batay sa isang batas na repealed o hindi na umiiral. Ang parusa na ipinataw ng RTC ay base sa lumang bersyon ng Social Security Law, na binago na ng Republic Act No. 8282. Ang grave abuse of discretion ay ang kapritsoso at arbitraryong paggamit ng paghuhusga na katumbas ng kawalan ng hurisdiksyon. Kailangang maging malubha ang pag-abuso sa diskresyon, na kung saan ang kapangyarihan ay ginagamit sa isang arbitraryo o despotikong pamamaraan dahil sa pag-iibigan o personal na pagkapoot at dapat na malinaw at labis na umabot sa isang pag-iwas sa positibong tungkulin o sa isang virtual na pagtanggi na gampanan ang tungkuling iniutos o kumilos sa lahat ng kaisipan ng batas.

Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang pagpataw ng sentensya na walang legal na basehan ay hindi lamang paglabag sa tungkulin ng hukom, kundi pati na rin sa separation of powers. Hindi maaaring maging tagapagbatas ang mga hukom. Mahalagang tandaan ang depinisyon ng penal law. Ayon sa Korte, ang batas na ito ay “nagbabawal ng isang gawain at nagpapataw ng parusa para dito.” Kaya kung nagpataw ng sentensya batay sa isang repealed law, ito ay isang baseless act.

Dahil dito, sinabi ng Korte Suprema na maaaring gamitin ang petisyon para sa certiorari upang itama ang ganitong pagkakamali. Hindi umano dapat hadlangan ng aplikasyon para sa probasyon ang pagwawasto ng maling sentensya. Hindi rin maaaring sabihin na pinal na ang desisyon ng RTC dahil walang bisa ang sentensya na ipinataw. Hindi maaaring magkaroon ng double jeopardy dahil walang unang jeopardy kung walang bisa ang unang sentensya.

Dagdag pa rito, hindi rin tama ang ginawang offsetting ng RTC sa civil liability ni Celorio sa kanyang SSS contributions. Hindi ito pinapayagan ng Article 1288 ng Civil Code dahil ang kanyang civil liability ay nagmula sa isang penal offense. Ang kompensasyon ng obligasyong sibil na nagmumula sa pagkakasalang kriminal ay hindi nararapat at hindi ipinapayong dahil ang kasiyahan sa gayong obligasyon ay kailangan. Hindi rin masasabi na may utang ang SSS kay Celorio. Ang kontribusyon niya ay babalik sa kanya sa pamamagitan ng mga benepisyo na nakadepende sa Social Security Law.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung tama ba ang naging aksyon ng Court of Appeals (CA) na nagpawalang-saysay sa petisyon para sa certiorari na inihain ng Social Security System (SSS) dahil sa maling pagpataw ng parusa ng mababang hukuman.
Ano ang grave abuse of discretion?	Ito ay ang kapritsoso at arbitraryong paggamit ng paghuhusga na katumbas ng kawalan ng hurisdiksyon. Kailangang maging malubha ang pag-abuso sa diskresyon, na kung saan ang kapangyarihan ay ginagamit sa isang arbitraryo o despotikong pamamaraan.
Bakit hindi maaaring i-offset ang civil liability sa SSS contributions?	Dahil ang civil liability ay nagmula sa isang penal offense. Hindi rin masasabi na may utang ang SSS kay Celorio. Ang kontribusyon niya ay babalik sa kanya sa pamamagitan ng mga benepisyo.
Ano ang epekto ng pag-apply ng probasyon?	Hindi ito dapat maging hadlang sa pagwawasto ng maling sentensya. Hindi rin masasabi na pinal na ang desisyon ng RTC dahil walang bisa ang sentensya na ipinataw.
Ano ang double jeopardy?	Ito ay tumutukoy sa paglilitis muli sa isang akusado para sa parehong pagkakasalang na siya ay napawalang-sala o nahatulan na.
Bakit hindi applicable ang double jeopardy sa kasong ito?	Walang unang jeopardy kung walang bisa ang unang sentensya. Kung invalid ang penalty, pwede itong baguhin.
Ano ang probation?	Ito ay isang pribilehiyo, hindi isang karapatan. At meron itong mga kwalipikasyon.
Sino ang disqualified sa probasyon?	Ayon sa Section 9 ng Probation Law, ang hindi qualified ay iyong mas mataas sa 6 na taon ang sentensya.

Sa kabilang banda, kung mapatutunayan na hindi naayon sa kasalukuyang batas ang sentensya, ang pagkakamali ay dapat itama upang matiyak na ang hustisya ay naipapamalas nang naaayon sa batas. Mahalaga na tandaan na ang batas ay dapat na ipatupad nang walang pagkiling, upang mapanatili ang paggalang sa rule of law.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: People of the Philippines vs. Lilame V. Celorio, G.R No. 226335, June 23, 2021