Sa kasong ito, ipinaliwanag ng Korte Suprema na hindi maaaring aprubahan ang pagpaparehistro ng lupa kung hindi napatunayan na ang lupang pinapaparehistro ay alienable at disposable na lupa ng estado. Kahit pa matagal nang inookupahan at pinossess ang lupa, hindi ito sapat para maging basehan ng pagmamay-ari kung walang sapat na patunay na ang lupa ay maaaring ipagbili at hindi bahagi ng reserba ng gobyerno. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagkuha ng tamang dokumentasyon mula sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) upang mapatunayan ang klasipikasyon ng lupa bago mag-aplay para sa pagpaparehistro.

Lupaing Pamana o Lupaing Pag-asa: Sino ang Tunay na Nagmamay-ari?

Ang kaso ay nagsimula nang magsampa ng petisyon ang mag-asawang Guillermo at Inocencia Britanico-Alonso (spouses Alonso) para sa pagpaparehistro ng Lot 2209 sa Iloilo. Ayon sa kanila, ang lupa ay pag-aari at inookupahan ng mag-asawang Rafael C. Montalvo at Manuel a Garnica (spouses Montalvo) noong 1945. Nang mamatay ang spouses Montalvo, isinagawa ng kanilang mga tagapagmana ang Extrajudicial Settlement Among Heirs with Waiver of Hereditary Shares at ipinagbili ang lupa sa spouses Alonso. Ikinatwiran ng spouses Alonso na dahil sa kanilang tuloy-tuloy, bukas, eksklusibo, at kilalang pag-ookupa sa lupa, sila ay may karapatang iparehistro ito sa kanilang pangalan.

Gayunpaman, ibinasura ng Regional Trial Court (RTC) ang petisyon dahil hindi napatunayan ng spouses Alonso na ang kanilang pag-ookupa, pati na ang pag-ookupa ng kanilang mga sinundan, ay bukas, tuloy-tuloy, eksklusibo, at kilala mula pa noong unang panahon o bago pa ang 1945. Nag-apela ang spouses Alonso sa Court of Appeals (CA), na nagpawalang-bisa sa desisyon ng RTC at iniutos ang pagpaparehistro ng lupa. Sinabi ng CA na natugunan ang mga kinakailangan para sa pagpaparehistro.

Hindi sumang-ayon ang Republic of the Philippines at naghain ng petisyon sa Korte Suprema. Iginiit ng Republic na hindi napatunayan ng spouses Alonso na ang lupa ay alienable at disposable. Ang pangunahing isyu sa kaso ay kung tama ba ang pagpaparehistro ng lupa.

Ayon sa Presidential Decree No. 1529, kailangan munang mapatunayan na ang lupa ay alienable at disposable. Mahalaga ang certification mula sa Community Environment and Natural Resources Office (CENRO) o Provincial Environment and Natural Resources Office (PENRO), at ang pag-apruba ng Department of Environment and Natural Resources (DENR) Secretary. Kung walang ganitong patunay, hindi maaaring iparehistro ang lupa.

Para mapatunayan na ang lupa ay alienable at disposable, kailangang magpakita ng positibong aksyon ang gobyerno, gaya ng opisyal na proklamasyon. Kailangan din ang certification mula sa CENRO o PENRO, at kopya ng orihinal na classification na aprubado ng DENR Secretary.

Sa kasong ito, napansin ng Korte Suprema na hindi lubusang tinukoy ng RTC at CA kung ang lupa ay alienable at disposable. Ang tanging basehan ng RTC ay ang testimonyo ni Henry Belmones, na nagrely lamang sa Control Map No. 18 at survey plan. Ang mga ebidensyang ito ay kulang para mapatunayan ang katangian ng lupa. Hindi nakapagsumite ang spouses Alonso ng CENRO o PENRO certification at pag-apruba mula sa DENR Secretary.

Dahil hindi napatunayan na alienable at disposable ang lupa, hindi maaaring magkaroon ng pagmamay-ari ang spouses Alonso, kahit pa matagal na nila itong inookupahan. Hindi rin maaaring mag-isyu ng titulo sa kanilang pangalan. Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang estado ang may-ari ng lahat ng lupaing pampubliko maliban kung mapatunayan na ang lupa ay maaari nang ipagbili.

Pinagtibay din ng Korte Suprema ang kahalagahan ng DENR Administrative Order No. (AO) 2012-9, na nagbibigay ng kapangyarihan sa CENRO, PENRO, at National Capital Region (NCR) Regional Executive Director (RED-NCR) na mag-isyu ng mga certification sa land classification status, at certified true copies ng approved land classification (LC) maps. Kailangan ang authentication at verification ng CENRO, PENRO, o RED-NCR certificate para mapatunayan na alienable at disposable ang lupa.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung tama ba ang pag-apruba ng pagpaparehistro ng lupa kung hindi napatunayan na ito ay alienable at disposable.
Ano ang kailangan para mapatunayan na ang lupa ay alienable at disposable?	Kailangan ng certification mula sa CENRO o PENRO, at kopya ng orihinal na classification na aprubado ng DENR Secretary.
Ano ang kahalagahan ng DENR AO 2012-9?	Binibigyan nito ng kapangyarihan ang CENRO, PENRO, at RED-NCR na mag-isyu ng mga certification sa land classification status.
Ano ang papel ng Control Map No. 18 sa kaso?	Ang Control Map No. 18 ay hindi sapat na ebidensya para mapatunayan na ang lupa ay alienable at disposable.
Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa pag-ookupa ng lupa?	Kahit matagal nang inookupahan ang lupa, hindi ito sapat para maging basehan ng pagmamay-ari kung walang patunay na alienable at disposable ang lupa.
Sino ang may burden of proof sa kaso ng pagpaparehistro ng lupa?	Ang aplikante ang may burden of proof na patunayan na alienable at disposable ang lupa.
Bakit ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ng spouses Alonso?	Dahil hindi nila napatunayan na alienable at disposable ang lupa, at hindi sila nagsumite ng CENRO o PENRO certification.
Ano ang Regalian doctrine?	Ang Regalian doctrine ay nagsasaad na ang estado ang may-ari ng lahat ng lupaing pampubliko.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagkuha ng tamang dokumentasyon mula sa DENR upang mapatunayan ang klasipikasyon ng lupa bago mag-aplay para sa pagpaparehistro. Kung hindi napatunayan na alienable at disposable ang lupa, hindi maaaring magkaroon ng pagmamay-ari kahit pa matagal na itong inookupahan.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: REPUBLIC OF THE PHILIPPINES VS. SPOUSES GUILLERMO ALONSO AND INOCENCIA BRITANICO-ALONSO, G.R. No. 210738, August 14, 2019