Nilinaw ng Korte Suprema na ang Lungsod ng Baguio, bilang bahagi ng Townsite Reservation, ay hindi saklaw ng pangkalahatang probisyon ng Indigenous Peoples’ Rights Act (IPRA). Ibig sabihin, hindi basta-basta makapagbibigay ang National Commission on Indigenous Peoples (NCIP) ng Certificates of Ancestral Land Title (CALTs) o Certificates of Ancestral Domain Title (CADTs) sa mga lupaing bahagi ng Townsite Reservation. Ang mga lupaing ito ay mananatiling governed ng Charter ng Baguio maliban na lamang kung may batas na ipapasa ang Kongreso para baguhin ito. Tanging mga karapatan sa lupa na nauna nang kinilala bago pa man ang IPRA ang mananatiling balido.

Sino ang Tunay na May-ari? Labanang Legal sa Lupaing Ninuno sa Baguio

Ang kasong ito ay tungkol sa petisyon ng Republic of the Philippines laban sa NCIP, Register of Deeds ng Baguio City, Land Registration Authority, at mga tagapagmana ng Cosen Piraso at Josephine Molintas Abanag. Nag-ugat ito sa pag-isyu ng NCIP ng Certificates of Ancestral Land Title (CALTs) sa mga tagapagmana ng Piraso at Abanag, na sinasabing nagmamay-ari ng mga lupaing ninuno sa Baguio City. Kinuwestiyon ng Republic ang legalidad ng pag-isyu ng CALTs, dahil ang Baguio City ay nasa loob ng Townsite Reservation at exempted sa pangkalahatang saklaw ng IPRA.

Ang pangunahing legal na isyu sa kasong ito ay kung may kapangyarihan ba ang NCIP na mag-isyu ng CALTs o CADTs para sa mga lupain sa loob ng Townsite Reservation ng Baguio City. Ayon sa Section 78 ng RA 8371, ang City of Baguio ay patuloy na pamamahalaan ng sarili nitong Charter, at ang lahat ng lupaing idineklarang bahagi ng townsite reservation nito ay mananatili bilang ganito maliban kung muling uriin ng naaangkop na batas. Idinagdag pa rito na ang mga naunang karapatan at titulo sa lupa na kinilala at/o nakuha sa pamamagitan ng anumang proseso bago ang pagkabisa ng IPRA ay mananatiling wasto. Samakatuwid, malinaw na sinasabi ng batas na ang IPRA ay hindi awtomatikong sumasaklaw sa mga lupaing bahagi ng Townsite Reservation ng Baguio.

Sa pagpapasya ng Korte Suprema, binigyang-diin nito na hindi saklaw ng IPRA ang Baguio Townsite Reservation. Hindi maaaring mag-isyu ng bagong CALT o CADT ang NCIP sa mga lupaing bahagi ng Townsite Reservation bago pa man ipasa ang IPRA. Tanging ang Kongreso lamang ang may kapangyarihang muling uriin ang mga lupaing ito sa pamamagitan ng pagpasa ng bagong batas. Ito ay batay sa Section 78 ng IPRA, kung saan nakasaad na ang Charter ng Baguio City ang siyang susundin sa pagtukoy ng karapatan sa lupa sa loob ng lungsod at hindi ang IPRA.

SECTION 78. Special Provision. — The City of Baguio shall remain to be governed by its Charter and all lands proclaimed as part of its townsite reservation shall remain as such until otherwise reclassified by appropriate legislation: Provided, That prior land rights and titles recognized and/or acquired through any judicial, administrative or other processes before the effectivity of this Act shall remain valid: Provided, further, That this provision shall not apply to any territory which becomes part of the City of Baguio after the effectivity of this Act.

Pinagtibay ng Korte Suprema na ang intensyon ng mga nagbalangkas ng IPRA ay tahasang i-exempt ang mga lupain sa Baguio City, partikular na ang Townsite Reservation, mula sa saklaw ng batas na ito. Samakatuwid, hindi maaaring labagin ng NCIP ang malinaw na intensyong ito ng lehislatura. Gayunpaman, may mga exception din na kinikilala sa Section 78, ito ay (1) prior land rights and titles recognized and acquired through any judicial, administrative or other process before the effectivity of the IPRA; and (2) territories which became part of Baguio after the effectivity of the IPRA. Ang remedyo para sa mga prior land rights, ay nakasaad sa Act No. 926.

Binanggit din ng Korte ang kaso ng Republic v. Fañgonil, kung saan idineklara na ang mga pag-aangkin sa loob ng Baguio Townsite Reservation na hindi pa dating inaangkin ay hindi maaaring irehistro. Dahil hindi nakabase ang aplikasyon ng mga claimant sa Act No. 496 o anumang pagbili mula sa Estado, hindi kinilala ng Korte ang mga ito bilang valid native claims. Dahil dito, kinatigan ng Korte Suprema ang petisyon ng Republic at kinansela ang mga CALTs at CADTs na ibinigay ng NCIP.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung may kapangyarihan ba ang NCIP na mag-isyu ng CALTs sa mga lupaing bahagi ng Baguio Townsite Reservation.
Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa saklaw ng IPRA sa Baguio City?	Hindi saklaw ng IPRA ang Baguio Townsite Reservation maliban sa mga karapatan sa lupa na kinilala bago pa man ang pagkabisa ng IPRA.
Sino ang may kapangyarihang baguhin ang klasipikasyon ng lupa sa Baguio Townsite Reservation?	Tanging ang Kongreso lamang ang may kapangyarihang baguhin ang klasipikasyon ng lupa sa pamamagitan ng pagpasa ng bagong batas.
Ano ang epekto ng desisyon sa mga CALTs na naisyu ng NCIP sa Baguio Townsite Reservation?	Kinansela ng Korte Suprema ang mga CALTs na naisyu ng NCIP sa mga lupaing bahagi ng Baguio Townsite Reservation.
Mayroon bang exception sa panuntunan na hindi saklaw ng IPRA ang Baguio?	Oo, kasama rito ang mga karapatan sa lupa na kinilala at nakuha sa pamamagitan ng proseso bago ang IPRA at territories na naging bahagi ng Baguio pagkatapos ng pagkabisa ng IPRA.
Ano ang remedyo para sa mga ancestral land claims sa loob ng Baguio Townsite Reservation bago pa ang IPRA?	Nakasaad ito sa Act No. 926.
Ano ang nangyari sa Civil Reservation Case No. 1 na may kaugnayan sa Baguio Townsite Reservation?	Nagsampa ng reklamo sa Court of Land Registration para tukuyin kung alin ang pampubliko at pribado.
Saan nakasaad ang mga katungkulan ng korte sa ilalim ng Land Registration Act?	Nakasaad ito sa Seksyon 62 ng Act No. 926.

Sa kinalabasang desisyon, ipinapakita nito ang kahalagahan ng pagprotekta sa mga karapatan ng mga katutubo habang isinasaalang-alang din ang mga umiiral na batas at regulasyon. Mahalagang maunawaan ng publiko, lalo na ng mga katutubo sa Baguio City, ang mga implikasyon ng desisyong ito upang matiyak na mapangalagaan ang kanilang mga karapatan at interes sa lupa.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: REPUBLIC OF THE PHILIPPINES VS. NATIONAL COMMISSION ON INDIGENOUS PEOPLES, G.R. No. 208480, September 25, 2019