Ang kasong ito ay naglilinaw kung kailan nagsisimula ang pagbilang ng takdang panahon (prescriptive period) para magsampa ng kaso laban sa isang opisyal ng gobyerno na hindi nagsumite ng kanyang Statement of Assets, Liabilities, and Net Worth (SALN). Ayon sa Korte Suprema, ang pagbilang ng takdang panahon ay nagsisimula sa araw na dapat isumite ang SALN, at hindi sa araw na natuklasan ang paglabag. Mahalaga ito dahil kung lumipas na ang takdang panahon, hindi na maaaring kasuhan ang opisyal.

Pagsumite ng SALN: Simula ba ng Pagkaso o Simula ng Problema?

Ang kaso ay tungkol kay Melita O. Del Rosario, isang opisyal ng Bureau of Customs, na kinasuhan dahil hindi niya isinumite ang kanyang SALN para sa taong 1990 at 1991. Ayon sa Office of the Ombudsman, lumabag si Del Rosario sa Republic Act No. 6713 (Code of Conduct and Ethical Standards for Public Officials and Employees). Isinampa ang kaso laban kay Del Rosario noong 2004. Dahil dito, kinwestyon ni Del Rosario ang kaso, sinasabing lumipas na ang takdang panahon para siya ay kasuhan. Ayon sa kanya, dapat ibasura ang kaso dahil lampas na sa walong taon mula nang dapat siyang magsumite ng SALN.

Ang pangunahing legal na tanong sa kasong ito ay kung ang takdang panahon para sa paglabag sa R.A. No. 6713 ay dapat bang magsimula sa araw ng pagsumite ng SALN o sa araw na natuklasan ang paglabag. Ipinaliwanag ng Korte Suprema na dahil walang sariling takdang panahon ang R.A. No. 6713, ang Act No. 3326 (An Act to Establish Prescription for Violations of Special Acts and Municipal Ordinances and to Provide When Prescription shall Begin) ang dapat sundin. Ayon sa Section 2 ng Act No. 3326, ang pagbilang ng takdang panahon ay magsisimula sa araw ng paglabag.

Section 2. Prescription of violation penalized by special law shall begin to run from the day of the commission of the violation of the law, and if the violation be not known at the time from the discovery thereof and the institution of judicial proceedings for its investigation and punishment.

Mayroon lamang isang eksepsiyon sa panuntunang ito: kung hindi kaagad natuklasan ang paglabag, ang takdang panahon ay magsisimula sa araw ng pagkatuklas nito. Gayunpaman, hindi ito ang kaso sa sitwasyon ni Del Rosario. Ipinaliwanag ng Korte Suprema na ang paglabag sa pagsumite ng SALN ay hindi maitatago. Dahil ang SALN ay pampublikong dokumento, mayroon sanang paraan ang gobyerno upang malaman kung hindi nagsumite si Del Rosario.

Itinuro ng Korte Suprema na mayroong mga memorandum circular ang Civil Service Commission (CSC) at ang Office of the Ombudsman na nagtatakda ng mga alituntunin para sa pagsumite ng SALN. Sa katunayan, ang Ombudsman Memorandum Circular No. 95-13 ay nag-utos pa na lumikha ng task force upang subaybayan ang pagsunod sa batas. Dahil dito, walang dahilan upang hindi malaman ng gobyerno na hindi nagsumite ng SALN si Del Rosario sa loob ng walong taong takdang panahon. Dagdag pa rito, kung iaasa sa pagtuklas ng paglabag ang simula ng pagbilang ng takdang panahon, manghihikayat lamang ito sa mga opisyal ng gobyerno na magpabaya sa kanilang tungkulin na magsubaybay sa mga naglalabag sa batas.

Nilinaw ng Korte Suprema na hindi lahat ng paglabag sa Republic Act No. 3019 (Anti-Graft and Corrupt Practices Act) ay nangangailangan ng pag-aaplay ng ikalawang pamamaraan para sa pagkalkula ng prescription ng pagkakasala. Ang ganitong impormasyon ay dapat na madaling makuha ng publiko. Samakatuwid, dapat tumakbo ang reseta mula sa petsa ng paggawa ng krimen.

Sa madaling salita, dahil lumipas na ang walong taong takdang panahon nang isampa ang kaso laban kay Del Rosario, ibinasura ng Korte Suprema ang kaso. Dahil sa desisyon ng Korte Suprema, hindi na maaaring kasuhan si Del Rosario dahil sa paglabag sa R.A. No. 6713 para sa taong 1990 at 1991.

FAQs

Ano ang SALN?	Ang SALN o Statement of Assets, Liabilities, and Net Worth ay isang dokumento kung saan idinedeklara ng isang opisyal ng gobyerno ang kanyang mga ari-arian, utang, at kabuuang yaman. Ito ay kinakailangan upang maiwasan ang korapsyon at matiyak ang transparency sa serbisyo publiko.
Ano ang Republic Act No. 6713?	Ang Republic Act No. 6713 ay ang Code of Conduct and Ethical Standards for Public Officials and Employees. Ito ay nagtatakda ng mga pamantayan ng pag-uugali at ethical na dapat sundin ng mga opisyal at empleyado ng gobyerno.
Ano ang takdang panahon (prescriptive period)?	Ang takdang panahon ay ang limitasyon sa oras kung kailan maaaring magsampa ng kaso laban sa isang tao. Pagkatapos ng takdang panahon, hindi na maaaring kasuhan ang isang tao para sa isang partikular na paglabag.
Ano ang Act No. 3326?	Ang Act No. 3326 ay isang batas na nagtatakda ng mga takdang panahon para sa mga paglabag sa mga special laws. Ito ay ginagamit kapag walang takdang panahon na nakasaad sa mismong special law.
Kailan dapat isumite ang SALN ayon sa R.A. No. 6713?	Ayon sa R.A. No. 6713, dapat isumite ang SALN sa loob ng 30 araw pagkatapos umupo sa pwesto, bago ang Abril 30 ng bawat taon, at sa loob ng 30 araw pagkatapos umalis sa serbisyo.
Bakit mahalaga ang pagsumite ng SALN?	Mahalaga ang pagsumite ng SALN dahil ito ay nagpapakita ng transparency at accountability ng mga opisyal ng gobyerno. Nakakatulong ito upang maiwasan ang korapsyon at upang masiguro na ang mga opisyal ng gobyerno ay kumikilos para sa interes ng publiko.
Ano ang epekto ng desisyong ito sa mga kaso ng paglabag sa SALN?	Ang desisyong ito ay nagpapahiwatig na dapat maging maingat ang gobyerno sa pagsubaybay sa pagsumite ng SALN at dapat magsampa ng kaso bago lumipas ang takdang panahon.
Sino ang dapat magsampa ng kaso sa mga paglabag sa R.A. No. 6713?	Kadalasan, ang Office of the Ombudsman ang nagsasampa ng kaso sa mga paglabag sa R.A. No. 6713.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagtupad sa mga takdang panahon sa pagsasampa ng mga kaso. Dapat maging aktibo ang gobyerno sa pagsubaybay sa mga opisyal na hindi nagsumite ng kanilang SALN at dapat magsampa ng kaso bago lumipas ang walong taong takdang panahon upang mapanagot ang mga lumalabag sa batas.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Del Rosario v. People, G.R. No. 199930, June 27, 2018