Sa desisyong ito, sinabi ng Korte Suprema na ang Department of Agrarian Reform Adjudication Board (DARAB) ay walang hurisdiksyon sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng Certificates of Land Ownership Award (CLOA) kung walang relasyon ng tenancy sa pagitan ng mga partido. Ang kasong ito ay nagbibigay linaw sa kung sino ang may kapangyarihang magpasya sa mga usapin ng CLOA at kung kailan maaaring makialam ang DARAB.

Lupaing Pang-agrikultura: Saan Nagtatagpo ang Tenancy at Kapangyarihan?

Ang kasong ito ay nagmula sa petisyon ng Union Bank of the Philippines laban sa mga Regional Agrarian Reform Officer (RARO), Provincial Agrarian Reform Officer (PARO), Municipal Agrarian Reform Officer (MARO), at mga agrarian reform beneficiaries. Ang Union Bank ay humiling ng pagpapawalang-bisa ng mga CLOA na ipinagkaloob sa mga benepisyaryo. Ang isyu ay umikot sa kung ang DARAB ay may hurisdiksyon na dinggin ang petisyon para sa pagpapawalang-bisa ng CLOA lalo na kung walang relasyon ng tenancy sa pagitan ng Union Bank at ng mga benepisyaryo. Mahalaga ring tinanong kung ang mga natuklasan ng Kalihim ng Agrarian Reform ay maaaring kuwestiyunin sa isang petisyon para sa certiorari.

Ang Korte Suprema ay nagpaliwanag na ang hurisdiksyon ng isang korte o tribunal ay itinakda ng batas. Ayon sa Comprehensive Agrarian Reform Law (CARL) at Executive Order No. 229, ang Department of Agrarian Reform (DAR) ang may pangunahing hurisdiksyon upang dinggin at pagdesisyunan ang mga usaping agrarian reform. Gayunpaman, sa pamamagitan ng Executive Order No. 129-A, ang kapangyarihang mag-adjudicate ng mga agrarian reform case ay inilipat sa DARAB. Samakatuwid, ang DARAB lamang ang may sakop sa mga usaping agrarian.

Ang agrarian dispute ayon sa CARL, ay anumang kontrobersya na may kaugnayan sa tenurial arrangements, leasehold, tenancy, stewardship o iba pa, sa mga lupaing nakatuon sa agrikultura. Para magkaroon ng hurisdiksyon ang PARAD at DARAB sa isang kaso, dapat may prima facie na pagpapakita na may tenurial arrangement o tenancy relationship sa pagitan ng mga partido. Ang mahahalagang elemento ng isang tenancy relationship ay:

1. Ang mga partido ay landowner at tenant;
2. Ang paksa ay lupaing pang-agrikultura;
3. May pagpayag;
4. Ang layunin ay produksyong pang-agrikultura;
5. May personal cultivation; at
6. May paghahati ng ani.

Sa kasong ito, nabigo ang Union Bank na ipakita na mayroong tenancy relationship. Ang PARAD/DARAB ay walang hurisdiksyon sa mga petisyon para sa pagpapawalang-bisa ng CLOA sa kawalan ng isang relasyon ng tenancy sa pagitan ng Union Bank at ng mga pribadong respondente. Ang hurisdiksyon sa kasong ito ay nabibilang sa DAR, at hindi sa DARAB. Samakatuwid ang petisyon ng Union Bank ay hindi nararapat.

Hindi maaaring kuwestiyunin ang mga natuklasan ng DAR Secretary kung hindi nagpakita ng pang-aabuso sa kanyang kapangyarihan. Ang Korte Suprema ay hindi isang tagasuri ng mga katotohanan at hindi nito susuriing muli ang mga ebidensya. Ang pasya ng DAR Secretary ay iginagalang ng korte.

Bagaman hindi pinaboran ang Union Bank sa isyu ng pagpapawalang-bisa ng CLOA, hindi ito nangangahulugan na wala na silang ibang remedyo. Maaari pa rin nilang itanong sa ibang pagkakataon kung hindi sila nabayaran ng tamang kompensasyon at kung hindi sinunod ang tamang proseso sa pag-isyu ng CLOA. Ngunit, kailangan nilang gawin ito sa tamang forum at sa tamang panahon.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung may hurisdiksyon ba ang DARAB sa petisyon para sa pagpapawalang-bisa ng CLOA kung walang relasyon ng tenancy.
Ano ang CLOA?	Certificate of Land Ownership Award (CLOA) ay isang titulo na ibinibigay sa mga benepisyaryo ng agrarian reform, nagpapatunay sa kanilang pagmamay-ari ng lupa.
Ano ang ibig sabihin ng tenancy relationship?	Ito ay isang relasyon kung saan ang isang tao ay nagmamay-ari ng lupa at pinapahintulutan ang ibang tao na magsaka dito kapalit ng bahagi ng ani o upa.
Sino ang may hurisdiksyon sa mga usapin ng CLOA?	Kung walang relasyon ng tenancy, ang DAR ang may hurisdiksyon. Kung may relasyon ng tenancy, ang DARAB ang may hurisdiksyon.
Maaari bang kuwestiyunin ang mga natuklasan ng DAR Secretary?	Oo, ngunit limitado lamang. Kailangan magpakita ng malinaw na pang-aabuso sa kapangyarihan bago makialam ang korte.
Ano ang kahalagahan ng kasong ito?	Nagbibigay linaw ito sa hurisdiksyon ng DARAB at DAR sa mga usapin ng CLOA, na mahalaga para sa mga landowner at agrarian reform beneficiaries.
Ano ang dapat gawin kung hindi nabayaran ng tamang kompensasyon ang landowner?	Maaari itong itanong sa tamang korte sa tamang panahon.
Bakit mahalaga ang tenancy relationship sa usapin ng CLOA?	Ito ang batayan kung sino ang may hurisdiksyon sa kaso, kung ang DAR o DARAB.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagpapatibay sa kahalagahan ng malinaw na pagtukoy sa hurisdiksyon ng mga ahensya ng gobyerno sa mga usaping agrarian reform. Sa pagtiyak na sinusunod ang tamang proseso at may tamang hurisdiksyon ang tribunal, masisiguro ang patas at makatarungang pagpapasya sa mga usapin na may kinalaman sa lupaing pang-agrikultura.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Union Bank of the Philippines vs. The Honorable Regional Agrarian Reform Officer, G.R. Nos. 203330-31, March 1, 2017