Sa isang landmark na kaso ng paglustay ng pondo, nilinaw ng Korte Suprema ang mga panuntunan sa paggamit ng hearsay evidence sa preliminary investigation. Ang desisyon ay nagbigay diin sa kahalagahan ng direktang ebidensya at ang limitasyon ng testimonya na nakabatay lamang sa sabi-sabi, lalo na sa mga kasong may matataas na opisyal. Ang implikasyon nito ay mas mahigpit na pamantayan sa pag-uusig ng mga kaso ng korapsyon.

Mga Pirma ng Pagkakasala: Paano Napatunayang may Kinalaman ang mga Opisyal sa Pagnanakaw ng PDAF?

Ang kasong ito ay nagmula sa magkakahiwalay na petisyon na inihain nina Senator Ramon “Bong” Revilla, Jr. at iba pang mga akusado kaugnay sa mga resolusyon ng Office of the Ombudsman na nagpapahanap sa kanila ng probable cause para sa mga krimen ng Plunder at paglabag sa Section 3 (e) ng RA 3019. Ang mga paratang ay nag-ugat sa umano’y iligal na paggamit ng Priority Development Assistance Fund (PDAF) ni Sen. Revilla sa pagitan ng 2006 at 2010, kung saan sinasabing nailipat ang mga pondo sa mga Non-Governmental Organizations (NGOs) na kontrolado ni Janet Lim Napoles bilang kapalit ng komisyon.

Ayon sa reklamo, ang modus operandi ay nagsimula sa pag-alok ni Napoles sa mga mambabatas na gamitin ang kanilang PDAF, kung saan ang NGOs nito ang tatayong instrumento sa pagpapatupad ng proyekto kapalit ng komisyon. Ito’y naganap umano sa pamamagitan ng paggawa ng mga pekeng dokumento, paggamit ng mga NGOs na kontrolado ni Napoles, at pagbabayad ng kickbacks sa mga opisyal. Lumitaw ang isyu kung ang testimonya ng mga whistleblower at mga dokumentong may pinagdududahang pirma ay sapat na upang magtatag ng probable cause laban sa mga akusado.

Sa desisyon, sinabi ng Korte Suprema na ang hearsay evidence ay maaaring tanggapin sa preliminary investigation kung may sapat na batayan upang paniwalaan ang mga ito. Gayunpaman, nagkaroon ng pagkakaiba sa desisyon. Ipinahayag ng Korte na bagama’t may probable cause para litisin sina Napoles, Lim, at De Asis, kulang ang mga ebidensya laban kina Sen. Revilla, Cambe, Relampagos, Nuñez, Paule, at Bare. Ang testimonya ng mga whistleblower na nagdiin kay Revilla ay hindi itinuring na sapat dahil sa ito ay hearsay at walang ibang matibay na ebidensya upang suportahan ito. Dagdag pa, pinunto ng dissenting opinion na ang mga pirma sa mga dokumento ay pinagdududahan, at walang napatunayang nakatanggap si Revilla ng kickback. Binigyang diin na dapat malinaw at direkta ang ebidensya, lalo na sa kasong plunder.

Itinuring na hindi sapat ang testimonya ng mga whistleblower laban kay Sen. Revilla dahil ang kanilang kaalaman ay base lamang sa sinabi sa kanila ni Napoles. Walang personal na nakakita kay Revilla na tumatanggap ng pera. Malinaw na sinabi ng Korte na ang mga desisyon sa paghahanap ng probable cause ay dapat nakabase sa matibay na ebidensya, hindi lang sa sabi-sabi. Sinabi pa ng Korte, ang extrajudicial confession ay binding lang sa nagbigay nito at hindi sa kanyang co-accused.

Sa kaso nina Relampagos, Nuñez, Paule, at Bare, sinabi ng Korte na kulang din ang ebidensya na nagpapakita ng kanilang sabwatan upang magamit nang mali ang PDAF. Nakita na walang natanggap na kickback ang mga opisyal ng DBM at ang kanilang papel sa pag-isyu ng SAROs ay hindi sapat na dahilan para ituring silang kasabwat.

Bagaman sinabi ng Korte na technical rules of evidence are not binding on the fiscal who has jurisdiction and control over the conduct of a preliminary investigation, mas matimbang pa rin ang mga direktang ebidensya sa paghahanap ng probable cause at pananagutan sa batas. Ito’y lalong totoo sa mataas na antas ng mga kaso kung saan nakasalalay ang integridad ng mga halal na opisyal ng gobyerno at ang tiwala ng publiko sa sistema ng hustisya. Ito ay isang paalala sa mga taga-usig na maging maingat sa pagtatasa ng ebidensya bago ituloy ang mga kaso, lalo na kung ang parusa ay mabigat.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung may sapat na probable cause upang litisin ang mga akusado sa krimen ng Plunder at paglabag sa RA 3019 base sa mga ebidensyang isinumite.
Ano ang ibig sabihin ng hearsay evidence?	Ito ay testimonya na hindi nakabase sa personal na kaalaman ng testigo, kundi sa sinabi lamang sa kanya ng ibang tao. Sa kasong ito, ang testimonya ng mga whistleblower na walang direktang kaalaman tungkol sa pagtanggap ni Revilla ng kickbacks ay tinuring na hearsay.
Ano ang papel ng probable cause sa isang preliminary investigation?	Ang probable cause ay ang sapat na dahilan upang maniwala na may naganap na krimen at malamang na ang akusado ang may sala. Ito ang basehan upang ituloy ang kaso sa korte.
Bakit hindi sapat ang mga dokumentong may pinagdududahang pirma para kay Revilla?	Dahil inamin ng mga whistleblower na sila mismo ang pumeke sa mga pirma sa mga dokumento. Kaya ang mga dokumentong ito ay hindi maaaring ituring na sapat at mapagkakatiwalaang ebidensya.
Ano ang implikasyon ng ruling na ito para sa mga kaso ng korapsyon?	Nilinaw ng ruling na kailangan ng mas matibay na ebidensya, hindi lang hearsay, upang litisin ang mga akusado sa kaso ng korapsyon.
Ano ang papel ng Sandiganbayan sa kasong ito?	Ang Sandiganbayan ang siyang lilitis sa kaso at magdedesisyon kung may sala o wala ang mga akusado.
Paano nakaapekto ang res inter alios acta rule sa kaso?	Dahil dito, hindi maaaring gamitin ang testimonya ng mga co-accused laban sa iba pang akusado maliban kung may hiwalay na ebidensya ng conspiracy.
May pananagutan ba si Napoles sa kaso kahit hindi siya public official?	Oo, may pananagutan siya kung napatunayang nakipagsabwatan siya sa mga public official sa paggawa ng krimen.
Ano ang naging basehan ng ruling ng Korte Suprema?	Binatay ng Korte Suprema ang desisyon nito sa kakulangan ng matibay at direktang ebidensya upang patunayan ang pagkakasala ng mga akusado, at sa paglabag sa kanilang karapatan sa due process.

Ang kasong ito ay nagpapakita na ang paghahanap ng hustisya ay nangangailangan ng pagsunod sa tamang proseso at pagtatanggol ng karapatan ng bawat akusado. Mahalaga na laging tandaan ang panuntunan ng batas at ang presumption of innocence. Dahil dito, mayroon pa ring mga tanong at usapin sa implementasyon, lalo na sa mga sitwasyon na kumplikado ang usapin tulad nito.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Richard A. Cambe, et al. vs. Office of the Ombudsman, et al., G.R. Nos. 212014-15, December 6, 2016