Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na para sa pagpaparehistro ng lupa, kailangang mapatunayan na ang lupa ay alienable at disposable, at na ang nag-a-apply o ang kanilang mga ninuno ay nagmamay-ari at gumagamit nito nang hayagan, tuloy-tuloy, eksklusibo, at kilala ng lahat mula Hunyo 12, 1945, o mas maaga pa. Kung hindi mapatunayan ito, mananaig ang paniniwala na ang lahat ng lupa ay pag-aari ng Estado. Ang desisyong ito ay nagpapahiwatig na mahigpit ang mga kinakailangan para sa pagpaparehistro ng lupa, at kailangang magpakita ng matibay na ebidensya upang mapatunayang ang lupa ay pribado at hindi pag-aari ng pamahalaan.

Lupaing Pamahalaan o Pribado: Sino ang Dapat Magpatunay, at Paano?

Ang kasong ito ay tungkol sa aplikasyon ng mga tagapagmana nina Spouses Tomasa Estacio at Eulalio Ocol para sa pagpaparehistro ng tatlong lote ng lupa sa Taguig City. Ang mga tagapagmana ay nag-apply para sa pagpaparehistro ng lupa sa ilalim ng Presidential Decree No. 1529 (PD 1529), na kilala rin bilang Property Registration Decree. Ipinakita nila ang mga dokumento tulad ng mga deklarasyon ng buwis at sertipikasyon mula sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) upang patunayan na ang lupa ay alienable at disposable, at na sila o ang kanilang mga ninuno ay nagmamay-ari nito nang matagal na panahon. Ngunit, hindi sila nakapagpakita ng sapat na ebidensya na nagpapatunay na ang lupa ay classified bilang alienable at disposable ng DENR Secretary.

Ayon sa Regalian Doctrine, ang lahat ng lupa sa Pilipinas ay pag-aari ng Estado. Kaya, ang sinumang nagke-claim ng lupa ay dapat magpatunay na ang lupa ay pribado at hindi pag-aari ng pamahalaan. Ito ay kailangang patunayan sa pamamagitan ng malinaw at hindi mapag-aalinlanganang ebidensya. Sabi ng Korte Suprema, hindi sapat na magpakita lang ng sertipikasyon mula sa DENR na nagsasabing ang lupa ay alienable at disposable. Kailangan ding magpakita ng kopya ng orihinal na classification na inaprubahan ng DENR Secretary at certified bilang totoong kopya ng legal custodian ng mga rekord.

SEC. 14. Sino ang maaaring mag-apply. – Ang mga sumusunod na tao ay maaaring mag-file sa tamang Court of First Instance ng aplikasyon para sa pagpaparehistro ng titulo sa lupa, personal man o sa pamamagitan ng kanilang mga duly authorized representatives:

(1) Yaong mga sa kanilang sarili o sa pamamagitan ng kanilang mga predecessors-in­-interest ay nasa hayag, tuloy-tuloy, eksklusibo at kilalang pagmamay-ari at okupasyon ng alienable at disposable na mga lupa ng pampublikong dominyo sa ilalim ng bona fide na pag-aangkin ng pagmamay-ari mula Hunyo 12, 1945, o mas maaga pa.

Hindi rin napatunayan ng mga tagapagmana na sila o ang kanilang mga ninuno ay nagmamay-ari ng lupa mula pa noong Hunyo 12, 1945. Ipinakita nila ang mga deklarasyon ng buwis, ngunit ang pinakaunang deklarasyon ng buwis para sa isang lote ay noong 1966 pa. Kung totoo na ang kanilang mga magulang ay nagmamay-ari ng lupa noong 1930s pa, bakit hindi nila ito naideklara para sa buwis hanggang 1966?

Ipinaliwanag din ng Korte Suprema na mayroong pagkakaiba sa pagitan ng pagpaparehistro ng lupa sa ilalim ng Seksyon 14(1) at Seksyon 14(2) ng PD 1529. Ang Seksyon 14(1) ay para sa mga nagmamay-ari ng lupa mula pa noong Hunyo 12, 1945, habang ang Seksyon 14(2) ay para sa mga nag-acquire ng lupa sa pamamagitan ng prescription, o pagmamay-ari sa loob ng mahabang panahon. Para sa Seksyon 14(2), kailangang mapatunayan na ang lupa ay patrimonial property ng Estado, o hindi na ginagamit para sa pampublikong layunin. Kailangan itong ipahayag ng Estado sa pamamagitan ng batas o proklamasyon.

Dahil hindi napatunayan ng mga tagapagmana na ang lupa ay alienable at disposable, at hindi rin nila napatunayan na sila ay nagmamay-ari nito mula pa noong Hunyo 12, 1945, o na ang lupa ay patrimonial property ng Estado, ibinasura ng Korte Suprema ang kanilang aplikasyon para sa pagpaparehistro ng lupa. Pinagtibay ng Korte Suprema na kailangan ang matibay na ebidensya para mapatunayan ang pag-aari ng lupa, at hindi sapat ang simpleng sertipikasyon mula sa DENR o deklarasyon ng buwis.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung napatunayan ba ng mga tagapagmana ang kanilang karapatan na magparehistro ng lupa sa ilalim ng PD 1529, na nangangailangan ng patunay ng pagiging alienable at disposable ng lupa, at ang kanilang pag-aari nito mula pa noong Hunyo 12, 1945.
Ano ang Regalian Doctrine?	Ang Regalian Doctrine ay nagsasaad na lahat ng lupa sa Pilipinas ay pag-aari ng Estado, maliban kung mapatunayang ang lupa ay pribado.
Ano ang ibig sabihin ng ‘alienable and disposable’?	Ang ‘alienable and disposable’ ay tumutukoy sa lupa na maaaring ibenta o ilipat sa pribadong pagmamay-ari matapos ideklara ng pamahalaan na hindi na ito kinakailangan para sa pampublikong gamit.
Anong ebidensya ang kailangan para mapatunayang alienable and disposable ang lupa?	Kailangan ng sertipikasyon mula sa DENR Secretary, at kopya ng orihinal na classification na inaprubahan ng DENR Secretary at certified ng legal custodian ng mga rekord.
Ano ang kahalagahan ng Hunyo 12, 1945 sa pagpaparehistro ng lupa?	Para sa pagpaparehistro sa ilalim ng Seksyon 14(1) ng PD 1529, kailangang patunayan na ang aplikante ay nagmamay-ari ng lupa mula pa noong Hunyo 12, 1945.
Ano ang pagkakaiba ng Section 14(1) at 14(2) ng PD 1529?	Ang Section 14(1) ay para sa pagpaparehistro batay sa pag-aari mula pa noong Hunyo 12, 1945, habang ang Section 14(2) ay para sa pagpaparehistro batay sa prescription o mahabang panahon ng pag-aari.
Ano ang prescription sa konteksto ng pag-aari ng lupa?	Ang prescription ay ang pag-acquire ng pagmamay-ari sa pamamagitan ng tuloy-tuloy na pag-aari ng lupa sa loob ng isang tiyak na panahon na itinakda ng batas.
Ano ang patrimonial property ng Estado?	Ito ay ang ari-arian ng Estado na hindi na ginagamit para sa pampublikong layunin, pampublikong serbisyo, o para sa pagpapaunlad ng pambansang kayamanan.
Kailangan ba ng express declaration para maging patrimonial property ang lupa?	Oo, kailangan ng express declaration mula sa Estado na ang lupa ay hindi na ginagamit para sa pampublikong layunin.

Ang desisyon na ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagsunod sa mga kinakailangan sa batas para sa pagpaparehistro ng lupa. Kailangang maging handa ang mga aplikante na magpakita ng matibay na ebidensya upang mapatunayan ang kanilang karapatan sa lupa.

Para sa mga katanungan hinggil sa aplikasyon ng ruling na ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay para lamang sa layuning pang-impormasyon at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniakma sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Republic vs. Heirs of Estacio and Ocol, G.R. No. 208350, November 14, 2016