Ang kasong ito ay naglilinaw kung kailangan bang isama ang kabit sa reklamong isinampa ng asawang babae sa kasong Concubinage. Pinagtibay ng Korte Suprema na hindi nito babaguhin ang pagpapasya ng Ombudsman dahil walang pang-aabuso sa pagpapasya nang magpasya itong may probable cause para litisin si Alfredo Romulo A. Busuego sa kasong Concubinage.

Paglabag sa Tungkulin: Dapat bang isama ang lahat ng sangkot sa kasong Concubinage?

Ang kasong ito ay isinampa ni Alfredo Romulo A. Busuego laban sa Office of the Ombudsman at Rosa S. Busuego. Ito ay may kaugnayan sa resolusyon ng Ombudsman na nag-utos na magsampa ng impormasyon para sa Concubinage laban kay Alfredo. Ikinasal sina Alfredo at Rosa noong Hulyo 12, 1975. Nagkaroon sila ng problema sa kanilang pagsasama, at nadiskubre ni Rosa ang mga liham at retrato ni Alfredo sa ibang babae. Noong 1997, nalaman ni Rosa na may isang Emy Sia na nakatira sa kanilang bahay. Ayon kay Alfredo, si Sia ay isang nars na tinutulungan niya. Kalaunan, natuklasan ni Rosa ang relasyon ni Alfredo kay Julie de Leon. Naghain si Rosa ng reklamo laban kay Alfredo para sa Concubinage, paglabag sa Republic Act No. 9262 (Anti-Violence Against Women and Their Children), at Grave Threats. Ang pangunahing isyu ay kung nagkaroon ng grave abuse of discretion ang Ombudsman sa pagpapasya na may probable cause para sa Concubinage.

Ayon kay Alfredo, hindi dapat isinama ng Ombudsman sina Sia at de Leon bilang respondents sa reklamo. Iginiit din niya na dapat inirefer ng Ombudsman ang reklamo sa Department of Justice (DOJ), dahil ang Concubinage ay hindi may kaugnayan sa kanyang posisyon bilang Chief of Hospital. Dagdag pa niya, kinalimutan ng Ombudsman ang sinasabing condonation ni Rosa sa Concubinage ni Alfredo, at hindi isinaalang-alang ang affidavit of recantation ni Liza Diambangan. Hindi sumang-ayon ang Korte Suprema sa mga argumento ni Alfredo.

Ang Ombudsman ay may discretionary authority sa pagtukoy ng probable cause sa preliminary investigation. Ang judicial review ng resolusyon ng Ombudsman ay limitado lamang sa pagtukoy kung nagkaroon ng grave abuse of discretion. Hindi maaaring palitan ng mga korte ang pagpapasya ng Ombudsman. Ayon sa Korte Suprema, walang grave abuse of discretion na ginawa ang Ombudsman. Sinunod lamang ng Ombudsman ang mga probisyon ng Rules of Procedure nito.

“Rule II
PROCEDURE IN CRIMINAL CASES

x x x x

Section 2. Evaluation – Upon evaluating the complaint, the investigating officer shall recommend whether it may be:

x x x x

Section 4. Procedure – The preliminary investigation of cases falling under the jurisdiction of the Sandiganbayan and Regional Trial Courts shall be conducted in the manner prescribed in Section 3, Rule 112 of the Rules of Court, subject to the following provisions:

x x x x

If, after the filing of the requisite affidavits and their supporting evidences, there are facts material to the case which the investigating officer may need to be clarified on, he may conduct a clarificatory hearing during which the parties shall be afforded the opportunity to be present but without the right to examine or cross-examine the witness being questioned.”

Hindi kinakailangang irefer ng Ombudsman ang reklamo sa DOJ. Ang Ombudsman at ang DOJ ay may concurrent jurisdiction sa pag-iimbestiga ng mga kaso laban sa mga opisyal ng gobyerno. Gayunpaman, ang Ombudsman ay may primary jurisdiction sa mga kasong sakop ng Sandiganbayan. Ipinunto rin ni Alfredo na pinatawad na ni Rosa ang kanyang Concubinage. Para sa Korte Suprema, mali ito. Sinabi ni Rosa na naniniwala siyang tumigil na ang kanyang asawa sa pambababae, hindi na may alam siya sa ginawa ni Alfredo kasama sina Sia at de Leon.

Bukod pa rito, ang affidavit of recantation ni Liza Diambangan ay hindi sapat para alisin ang probable cause. Ang mga affidavit of recantation ay hindi maaasahan. Kinokorobora pa rin ng salaysay ni Robert at Melissa Diambangan ang salaysay na ginawa ni Alfredo kasama si Sia. Ang mga sinumpaang salaysay na ito ang siyang naging basehan ng Ombudsman para makahanap ng probable cause sa paglabag sa Concubinage. Dahil dito, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Alfredo at pinagtibay ang resolusyon ng Ombudsman.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung nagkaroon ba ng grave abuse of discretion ang Ombudsman sa paghahanap ng probable cause upang litisin si Alfredo Romulo A. Busuego sa kasong Concubinage. Ang pagpapasiya ng Korte Suprema ukol dito ay mahalaga para sa mga kahaharap sa ganitong uri ng demanda.
Kailangan bang isama sa reklamo ang kabit sa kasong Concubinage?	Oo, para sa mga kasong adultery at concubinage, kailangang kasama sa reklamo ang parehong sangkot na partido kung sila ay buhay pa. Layunin nitong matiyak na lahat ng sangkot ay managot sa batas.
Maaari bang mag-imbestiga ang Ombudsman sa mga kasong hindi may kaugnayan sa tungkulin ng isang opisyal?	Oo, ang Ombudsman ay may primary jurisdiction, bagama’t concurrent sa DOJ, sa mga kasong kinasasangkutan ng mga opisyal ng gobyerno, hindi isinasaalang-alang kung ang paglabag ay may kaugnayan sa kanilang tungkulin o hindi. Ito ay alinsunod sa batas.
Ano ang epekto ng condonation sa kasong Concubinage?	Ang condonation, o pagpapatawad, ay maaaring makaapekto sa kaso. Gayunpaman, kinakailangan na mayroong malinaw na pag-amin ng pagkakasala at kusang-loob na pagpapatawad mula sa asawang nagreklamo.
Gaano kabigat ang epekto ng isang affidavit of recantation sa kaso?	Ang affidavit of recantation ay karaniwang tinitingnan nang may pag-aalinlangan. Kailangan itong suriin nang mabuti at timbangin laban sa iba pang ebidensya. Hindi ito awtomatikong magpapawalang-bisa sa kaso.
Ano ang mga elemento ng Concubinage sa ilalim ng Article 334 ng Revised Penal Code?	May tatlong elemento: (1) pagpapanatili ng kabit sa bahay ng mag-asawa; (2) pakikipagtalik sa ilalim ng kahina-hinalang sitwasyon sa babaeng hindi asawa; at (3) pakikipamuhay sa babaeng hindi asawa sa ibang lugar.
Ano ang ginampanan ng testimonies sa pagpapasya ng probable cause?	Ang mga pahayag o testimonya ng mga saksi, gaya ng mga anak at kasambahay, ay mahalaga sa pagtukoy ng probable cause. Ito ang batayan sa pagpapasya kung may sapat na ebidensya para ituloy ang kaso.
Paano mapapawalang-sala sa kasong Concubinage?	Kailangan patunayan na walang elemento ng Concubinage na natupad o kaya’y mayroong sapat na depensa gaya ng condonation. Ang pagpawalang-sala ay nakasalalay sa mga depensa na maipapakita sa paglilitis.

Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito ay nagbibigay linaw sa mga pamamaraan at mga konsiderasyon sa paghawak ng kasong Concubinage. Nagpapakita ito ng kahalagahan ng pagtukoy ng probable cause at ang limitasyon ng judicial review sa mga desisyon ng Ombudsman. Ipinapahiwatig din nito na kailangan ang sapat na ebidensya at hindi basta-basta binabale-wala ang testimonya o sinumpaang salaysay ng mga saksi.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: ALFREDO ROMULO A. BUSUEGO v. OFFICE OF THE OMBUDSMAN, G.R. No. 196842, October 09, 2013