Nilinaw ng Korte Suprema na hindi lahat ng pagkakamali sa paggawa ng Statement of Assets, Liabilities, and Net Worth (SALN) ay otomatikong nangangahulugan ng panloloko o ‘dishonesty’. Sa kaso ni Atty. Amado Q. Navarro, pinawalang-sala siya sa mga kasong administratibo dahil walang sapat na ebidensya na nagpapakita ng intensyon niyang magsinungaling o magtago ng impormasyon sa kanyang SALN. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagbibigay pagkakataon sa mga empleyado ng gobyerno na ipaliwanag ang anumang pagkakaiba sa kanilang SALN bago sila maparusahan.

Ang Istorya ng SALN ni Atty. Navarro: Misdeclaration o Simpleng Pagkakamali?

Ang kasong ito ay tungkol sa mga alegasyon ng hindi wastong pagdedeklara ni Atty. Amado Q. Navarro ng kanyang mga ari-arian at negosyo sa kanyang SALN. Habang naglilingkod bilang opisyal sa Bureau of Internal Revenue (BIR), kinasuhan siya ng Department of Finance-Revenue Integrity Protection Service (DOF-RIPS) dahil umano sa hindi paglalagay ng tamang detalye ng kanyang mga ari-arian sa kanyang SALN, partikular na ang mga ari-arian sa Baguio City. Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay kung ang hindi paglalagay ng detalye sa SALN ay sapat na dahilan para masuspinde o tanggalin sa serbisyo ang isang empleyado ng gobyerno.

Sa desisyon ng Korte Suprema, binigyang-diin na ang paggawa ng SALN ay hindi dapat maging basehan ng parusa maliban na lamang kung may malinaw na intensyon na magsinungaling o magtago ng impormasyon. Ayon sa Korte, bagama’t may mga pagkakamali sa SALN ni Atty. Navarro, walang sapat na ebidensya na nagpapakita na may intensyon siyang magtago ng impormasyon. Isa sa mga binigyang-diin ng Korte ay ang tungkulin ng mga ahensya ng gobyerno na bigyan ng pagkakataon ang mga empleyado na magpaliwanag at itama ang kanilang mga SALN bago sila parusahan.

Section 10. Review and Compliance Procedure. – (a) The designated Committees of both Houses of the Congress shall establish procedures for the review of statements to determine whether said statements which have been submitted on time, are complete, and are in proper form. In the event a determination is made that a statement is not so filed, the appropriate Committee shall so inform the reporting individual and direct him to take the necessary corrective action.

Bukod dito, kinilala rin ng Korte na ang porma ng SALN na ginagamit noong mga panahon na iyon ay hindi gaanong detalyado, kaya hindi maaaring asahan na ilagay ng mga empleyado ang lahat ng detalye ng kanilang mga ari-arian at negosyo. Ipinaliwanag din ni Atty. Navarro na ang ilan sa mga ari-arian na hindi niya idineklara ay pag-aari ng kanyang mga kapatid, at hindi niya maaaring ilagay sa kanyang SALN ang mga ari-arian na hindi niya pag-aari. Ang desisyon na ito ay nagpapahiwatig na ang Korte Suprema ay nagbibigay ng mas malawak na interpretasyon sa mga alituntunin tungkol sa SALN, na nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagiging patas at makatwiran sa pagpataw ng parusa sa mga empleyado ng gobyerno.

Ang mga naghain ng reklamo ay nakabase sa haka-haka. Giit ng Korte, hindi ito dapat maging basehan ng parusa. Kahit na may mga pagkukulang o pagkakamali sa pagdedeklara sa SALN, ang mahalaga ay kung napatunayan na may sapat na kapasidad ang empleyado para magkaroon ng mga ari-arian na kanyang idineklara. Bukod pa rito, kung ang kinita ay naireport sa Income Tax Return (ITR) ito ay tanda na walang masamang intensyon ang empleyado. Dahil dito, binigyang diin ng Korte na kinakailangang bigyan muna ng pagkakataon ang isang empleyado upang maipaliwanag ang mga pagkakaiba sa kanyang SALN. Kung ang paliwanag ay makatwiran, ito ay dapat na tanggapin.

Ang desisyong ito ay may malaking epekto sa mga empleyado ng gobyerno, lalo na sa mga nahaharap sa mga kaso kaugnay ng kanilang SALN. Nagbibigay ito ng proteksyon sa mga empleyado laban sa mga parusang hindi nakabase sa matibay na ebidensya at nagpapakita ng intensyon na magsinungaling. Gayunpaman, hindi ito nangangahulugan na maaaring balewalain ang tungkulin na maging tapat at kumpleto sa paggawa ng SALN. Sa halip, hinihikayat nito ang mga ahensya ng gobyerno na maging mas maingat at patas sa paghawak ng mga kaso kaugnay ng SALN, at bigyan ng pagkakataon ang mga empleyado na magpaliwanag bago sila parusahan.

Samakatuwid, hindi lahat ng pagkakamali ay may katumbas na panloloko. At, kinakailangan ang due process. Binigyan diin din ang obligasyon ng gobyerno na magbigay patnubay para sa wastong paggawa nito. Sa pamamagitan ng mahusay na proseso at patas na pagtingin, masisiguro na hindi malalagay sa alanganin ang integridad ng mga empleyado ng gobyerno nang walang sapat na basehan.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung ang hindi paglalagay ng detalye sa SALN ay sapat na dahilan para tanggalin sa serbisyo ang isang empleyado ng gobyerno.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Pinawalang-sala si Atty. Amado Q. Navarro sa mga kasong administratibo dahil walang sapat na ebidensya na nagpapakita ng intensyon niyang magsinungaling o magtago ng impormasyon sa kanyang SALN.
Ano ang kahalagahan ng SALN?	Ang SALN ay isang mahalagang dokumento na nagpapakita ng mga ari-arian, pananagutan, at net worth ng isang empleyado ng gobyerno. Ito ay ginagamit upang maiwasan ang korapsyon at matiyak na ang mga empleyado ng gobyerno ay hindi nagkakaroon ng mga ari-arian na hindi nila kayang ipaliwanag.
Ano ang dapat gawin kung may pagkakamali sa SALN?	Kung may pagkakamali sa SALN, dapat itong itama kaagad. Kung natuklasan ng ahensya ng gobyerno ang pagkakamali, dapat nitong bigyan ng pagkakataon ang empleyado na magpaliwanag at itama ang kanyang SALN.
Ano ang parusa sa hindi wastong paggawa ng SALN?	Ang parusa sa hindi wastong paggawa ng SALN ay maaaring mag-iba depende sa kalubhaan ng pagkakamali at intensyon ng empleyado. Ang parusa ay maaaring mula sa suspensyon hanggang sa pagtanggal sa serbisyo.
Ano ang papel ng DOF-RIPS sa kasong ito?	Ang DOF-RIPS ang naghain ng reklamo laban kay Atty. Navarro dahil sa umano’y hindi wastong pagdedeklara ng kanyang mga ari-arian sa kanyang SALN.
Mayroon bang tungkulin ang gobyerno para tulungan ang empleyado sa paggawa ng SALN?	Oo, dapat magbigay ang gobyerno ng mga alituntunin at gabay sa paggawa ng SALN. Bukod pa rito, dapat may pagkakataon para maipaliwanag ang posibleng pagkakamali sa paggawa ng SALN.
Anong mga ebidensya ang dapat na ikonsidera sa SALN case?	ITR o income tax returns ay dapat na ikonsidera para makita kung may intensyong magtago ng ari-arian. Kung may malinaw na pinagkukunan ng yaman, dapat itong tanggapin.

Sa pagtatapos, ang kasong ito ay nagpapaalala sa lahat ng mga lingkod-bayan na maging maingat at tapat sa pagdedeklara ng kanilang SALN. Ngunit, nagbibigay rin ito ng katiyakan na hindi lahat ng pagkakamali ay nangangahulugan ng kasalanan. Kaya, ang pagiging patas at makatwiran sa pagpataw ng parusa ay dapat na manaig.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Atty. Amado Q. Navarro v. Office of the Ombudsman, G.R. No. 210128, August 17, 2016